بر اساس قانون حمایت صنعتی مصوب ۱۴۰۳، اختراع نتیجه تفکر یک یا چند نفر است که به شکل یک محصول یا روش، مشکلی را در یک زمینه صنعتی حل میکند. منظور از صنعت، مفهوم گسترده آن است که شامل بخشهای مختلفی مانند کشاورزی، ماهیگیری و خدمات نیز میشود. بنابراین، اگر کسی راهکاری خلاقانه برای حل یک مشکل در هر یک از این حوزهها ارائه دهد، میتواند آن را ثبت کند. اختراع میتواند یک فرآورده (مثلاً یک دستگاه) یا یک فرایند (مانند یک فرمول دارویی) باشد.
پس از ثبت اختراع، به درخواستکننده یک گواهینامه اختراع داده میشود. این گواهینامه یک سند رسمی است که حقوق انحصاری مالک آن را تضمین میکند.
برای اینکه یک اختراع قابل ثبت باشد، باید سه شرط اساسی زیر را داشته باشد:
جدید بودن: اختراع نباید قبلاً در هیچ کجای دنیا، به هیچ شکلی (شفاهی، کتبی، یا عملی) به اطلاع عموم رسیده باشد. اگر اختراع قبل از تاریخ درخواست ثبت، افشا شده باشد، دیگر جدید محسوب نمیشود.
داشتن گام ابتکاری: اختراع نباید برای یک فرد متخصص در آن حوزه، بدیهی یا آشکار باشد. در واقع، باید حاوی یک نوآوری باشد.
کاربرد صنعتی: اختراع باید قابلیت ساخت یا استفاده در صنعت را داشته باشد.
مواردی که نمیتوانند به عنوان اختراع ثبت شوند، شامل موارد زیر هستند:
کشفهای علمی، نظریهها، روشهای ریاضی و آثار هنری.
کاربردهای جدیدی از محصولات یا فرایندهای شناختهشده.
روشهای انجام فعالیتهای ذهنی، اجتماعی، کسب و کار و بازیها.
روشهای تشخیص، پیشگیری، جراحی و درمان بیماریها.
گیاهان و حیواناتی که در طبیعت وجود دارند، منابع ژنتیک و فرایندهای بیولوژیک.
اختراعاتی که استفاده از آنها با قوانین شرعی، نظم عمومی یا اخلاق حسنه در تضاد باشد.
اختراعاتی که به حیات یا سلامت انسان آسیب بزنند، یا به محیط زیست و تنوع زیستی صدمه وارد کنند.
گام اول: ثبت اظهارنامه
اولین قدم برای ثبت اختراع، ثبت اظهارنامه در سامانه مرکز مالکیت معنوی است. در این مرحله، اطلاعات مالک و مخترع مشخص میشود. مالک میتواند شخص حقیقی یا حقوقی باشد، اما مخترع حتماً باید یک شخص حقیقی باشد.
مدارک مورد نیاز برای ثبت اظهارنامه عبارتند از:
مدارک هویتی مالک:
اشخاص حقیقی: کپی شناسنامه و کارت ملی.
اشخاص حقوقی: کپی شناسنامه و کارت ملی صاحبان امضا، و کپی روزنامه رسمی شرکت (تأسیس و آخرین تغییرات).
مدارک هویتی مخترع: کپی شناسنامه و کارت ملی.
اگر نماینده قانونی (مانند وکیل) اقدام به ثبت کند، مدارک نمایندگی نیز باید بارگذاری شود.
گام دوم: تکمیل مشخصات فنی
در این مرحله، باید مشخصات فنی اختراع در فرمهای مخصوصی که توسط اداره مالکیت معنوی ارائه شده، تکمیل و بارگذاری شود. این موارد شامل:
توصیف اختراع: شرح کامل جزئیات و نحوه کار اختراع به گونهای که یک فرد متخصص بتواند آن را بسازد.
ادعا یا ادعاها: مشخص کردن ویژگیهای فنی که درخواست حمایت قانونی برای آنها دارید. این ادعاها، محدوده حمایتی از اختراع را تعیین میکنند.
خلاصه توصیف اختراع.
نقشه یا نمودارها: در صورت لزوم برای درک بهتر اختراع.
گام سوم: بررسی کارشناسی و ثبت نهایی
پس از بارگذاری مدارک، پرونده توسط کارشناسان اداره مالکیت معنوی بررسی میشود. در صورت وجود نقص، به متقاضی اطلاع داده میشود تا در مهلت مقرر آن را رفع کند. اگر اختراع واجد شرایط لازم تشخیص داده شود، به ثبت میرسد.
گام نهایی: دریافت گواهینامه
پس از ثبت نهایی، گواهینامه اختراع با اعتبار ۲۰ سال از تاریخ ثبت اظهارنامه به متقاضی داده میشود. بعد از پایان این مدت، اختراع وارد مالکیت عمومی شده و استفاده از آن برای همه آزاد است.
منبع: وبلاگ دفتر حقوقی رضوانیان اینترنشنال به نشانی rezvanianinternational.com
