علامت تجاری، یا آنچه که در عرف به عنوان برند و لوگو از آن یاد میشود، یکی از مهمترین و پرتقاضاترین اقسام اموال فکری بهشمار میرود که در دادگاه نیز، بیشترین اختلافات حوزه مالکیت فکری را به خود اختصاص داده است. علائم تجاری از دیرباز تا کنون همواره مورد توجه ویژه تجار و شرکتهای تجاری بوده و منجر به ایجاد رقابت میان این اشخاص گردیدع است. این علائم، با هدف تمایز بخشی و شناساندن کالا و خدمات از محصولات و خدمات مشابه که توسط سایر رقبا تولید و یا عرضه میگردد، از دیرباز مورد استفاده قرار گرفتهاست.
در قانون حمایت از مالکیت صنعتی مصوب ۱۴۰۳، علامت تجاری اینگونه تعریف شدهاست: «علامت تجاری، هر نشان قابل رؤیتی است که کالاها یا خدمات اشخاص را از هم متمایز می سازد.». بنابراین هر گونه شکل، تصویر، حرف، رقم و عبارت که کالاها و خدمات یک شخص را از کالاها و خدمات اشخاص دیگر متمایز کند، علامت تجاری محسوب میشود و اگر به ثبت برسد، مورد حمایت قانونگذار قرار میگیرد. همانطور که در تعریف علامت تجاری نیز ذکر شده است، مهمترین ویژگی علامت تمایزبحشی است؛ بنابراین اگر این ویژگی وجود نداشته باشد، به طور مثال دو علامتی که شبیه هم هستند و مشتری در تشخیص اینکه کدام علامت متعلق به کدام شخص یا شرکت است، گمراه شود، چنین علامتی قابل ثبت نیست.
مزایای ثبت علامت تجاری
ثبت علائم تجاری میتواند برای اشخاص حقیقی و حقوقی و صاحبان کسب و کار، مزیت های زیادی به همراه داشته باشد. از جمله این مزیت ها، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
مهم ترین مزیت ثبت علامتهای تجاری، حمایتهای حقوقی است که برای صاحبان برند و علامت به دنبال دارد. ثبت علامت تجاری به صاحبان علامت، حقوق انحصاری جهت استفاده و بهره برداری از آن إعطاء میکند؛ به نحوی که صاحب علامت می تواند مانع هرگونه استفاده غیرمجاز یا نقض علامت خود توسط دیگران شود.
علامت تجاری ثبت شده به تثبیت هویت و شهرت برند صاحب آن در بازار کمک میکند و موجب اعتمادسازی برای مشتریان آن کالا یا خدمات میشود.
علامتهای تجاری میتوانند ارزش کسبوکار اشخاص را افزایش دهند، زیرا یک «دارایی فکری» محسوب میشوند که میتوان مجوز استفاده از آنها را به دیگری إعطاء کرد و یا آنها را مورد معامله قرار داد و فروخت یا به عنوان وثیقه از آنها استفاده نمود.
ثبت علامت تجاری این امکان را فراهم میکند که بتوان رقبا را از استفاده از علامت تجاری ثبت شده در ارتباط با کالاها یا خدمات مشابه منع کرد که این امر منجر به تثبیت جایگاه صاحب کسب کار در بازار مربوطه میگردد.
علامت تجاری ثبتشده میتواند ابزاری مهم برای استراتژیهای بازاریابی باشد، زیرا به ایجاد یک هویت منحصر به فرد کمک میکند که میتواند مصرفکنندگان را جذب کند.
علامت های غیرقابل ثبت:
مطابق با ماده ۹۶ قانون حمایت مالکیت صنعتی مصوب ۱۴۰۳، موارد زیر به عنوان علامت تجاری، قابل ثبت نیستند:
علامتی که کالاها یا خدمات یک شخص را از کالاها یا خدمات اشخاص دیگر متمایز نسازد.
علامت مخالف موازین شرعی، قانونی و یا نظم عمومی.
علامت گمراه کننده، به ویژه در مورد مبدأ جغرافیایی کالاها یا خدماتیا خصوصیات آنها از قبیل نوع، کیفیت، کمیت و قیمت.
علامتی که عین علامتی باشد که قبلاً برای همان کالاها یا خدمات در ایران معروف شده است.
علامتی که شبیه یا ترجمه علامت یا نام تجاری باشد که قبلاً برای همان کالاها یا خدمات یا برای کالاها یا خدمات مشابه در ایران معروف شده است، به شرط آنکه موجب گمراهی عموم شود.
علامتی که عین یا شبیه نشان نظامی، پرچم، یا سایر نشانه ای مملکتی یا نام یا نام اختصاری یا حروف اول یک نام یا نشان رسمی متعلق به یک کشور یا سازمان بین المللی باشد، مگر آنکه مقام صلاحیتدار کشور مربوط یا سازمان ذیربط، اجازه ثبت آن را صادر کرده باشد؛
علامتی که عین یا بهطرز گمراه کنندهای شبیه علائم مربوط به دوران تاریخییا آثار باستانی باشد.
علامتی که عین یا شبیه علائمی باشد که سازمانها و مراجع تأییدکننده،از قبیل سازمان ملی استاندارد ایران و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای تأیید کالاها و خدمات صادر مینمایند.
علامتی که عین طرح صنعتی ثبت شده دیگری برای همان کالاها یا خدمات باشد.
مدارک لازم جهت ثبت علائم تجاری اشخاص حقیقی
تصویر شناسنامه و کارت ملی
تصویر مجوز فعالیت درزمینهای که متقاضی قصد ثبت علامت در آن را دارد (ازجمله پروانه بهره برداری یا جواز کسب و …)
تصویر علامت تجاری
فهرست کالاها یا خدماتی که ثبت علامت برای آنها درخواست شده است
تصویر کارت بازرگانی(در صورتی که علامت لاتین باشد)
ثبت نام در سامانه ثنا
تصویر وکالتنامه و مدارک هویتی مربوط به وکیل(چنانچه متقاضی برای انجام أمور مربوط به ثبت علامت از وکیل استفاده می نماید)
مدارک لازم جهت ثبت علائم تجاری اشخاص حقوقی
تصویر شناسنامه و کارت ملی صاحبین امضاء
تصویر مجوز فعالیت در زمینهای که متقاصی قصد ثبت علامت در آن را دارد(ازجمله پروانه بهره برداری یا جواز کسب و …)
تصویر آگهی تأسیس شرکت
تصویر آخرین آگهی تغییرات شرکت
تصویر علامت تجاری
فهرست کالاها یا خدماتی که ثبت علامت برای آنها درخواست شده است
تصویر کارت بازرگانی(در صورتی که علامت لاتین باشد)
ثبت نام در سامانه ثنا
تصویر وکالتنامه و مدارک هویتی مربوط به وکیل(چنانچه متقاضی برای انجام أمور مربوط به ثبت علامت از وکیل استفاده می نماید)
مراحل ثبت علامت تجاری
متقاضی ابتدا باید وارد سامانه مرکز مالکیت معنوی شود و قبل از اقدام به ثبت علامت بایستی در این سامانه ثبت نام نماید. پس از ثبت نام و ورد به پرتال شخصی، گزینه «ثبت اظهارنامه علامت تجاری» انتخاب شود و مراحل زیر به ترتیب صورت گیرد:
انتخاب نوع اظهارنامه
پر کردن مشخصات مالک(در این قسمت اطلاعات مالک که میتواند شخص حقیقی یا حقوقی باشد، وارد میگردد و چنانچه متقاضی قصد استفاده از وکیل دارد و قصد دارد که ابلاغیهها به وکیل صورت گیرد، مشخصات وکیل را نیز بایستی درج نماید)
پرکردن اطلاعات مربوط به علامت، از جمله بارگذاری تصویر علامت و ذکر توصیف علامت
انتخاب نوع کالا و خدمات و طبقه یا طبقات مربوطه
تأیید اطلاعات و مدارک
پرداخت هزینه ثبتی به صورت اینترنتی
دریافت شماره اظهارنامه و رمز از طریق پیامک
کپی برابر اصل کردن مدارک هویتی و مدارک مربوط به فعالیت در دفترخانه اسناد رسمی
بعد از طی مراحل فوق، پرونده وارد کارتابل اداره مالکیت فکری میشود تا توسط کارشناسان این اداره مورد بررسی قرار گیرد. چنانچه ایرادی نداشته باشد، مراتب ثبت و واریز مبلغ نهایی به متقاضی اطلاع داده میشود.
آگهی نوبت اول در خود سامانه مالکیت معنوی آگهی میگردد تا چنانچه اشخاص ثالث نسبت به اظهارنامه این علامت اعتراضی داشته باشند، بتوانند اعتراض خود را به مرجع ثبت تسلیم نمایند. پس از یک ماه از انتشار آگهی نوبت اول، چنانچه اعتراضی نسبت به علامت صورت نگیرد، علامت تجاری طی آگهی نوبت دوم منتشر و هزینه نهایی آن پرداخت و ثبت می گردد.
سوالات متداول:
علامت تجاری چند سال اعتبار دارد؟
مدت اعتبار علامت تجاری ۱۰ سال است که این مدت می تواند تمدید شود؛ به این صورت که پس از گذشت ۱۰ سال، به مالک علامت مهلت ۶ ماهه ای جهت تمدید علامت و پرداخت هزینه های مربوطه داده میشود. چنانچه در این مدت، این هزینه پرداخت گردد، علامت برای یک مدت ۱۰ ساله دیگر تمدید میشود؛ در غیر اینصورت، هر شخص دیگری میتواند اقدام به ثبت آن علامت نماید.
فرایند ثبت علامت تجاری چه مدت زمان می برد؟
حداقل بین ۲ الی ۳ ماه، که این مدت می تواند با توجه به مواردی از جمله ایراد کارشناسان و یا اعتراض اشخاص دیگر نسبت به علامت، بیشتر شود.
علامت تجاری چه تفاوتی با لوگو دارد؟
علامت تجاری همان لوگو می باشد؛ در واقع علامت تجاری می تواند به سه شکل باشد: ۱- صرفاً شامل کلمات و حروف باشد. ۲- صرفاً یک تصویر باشد. ۳- ترکیبی از کلمات و حروف باشد.
