داوری روشی برای حل اختلاف است که در آن طرفین درگیر توافق می کنند تا اختلاف خود را به یک یا چند داور ارجاع دهند که تصمیمی الزام آور در مورد موضوع اتخاذ می کنند. برخلاف دادگاه، داوری معمولاً خصوصی است و می تواند کم‌رسمی‌تر باشد. داوران اغلب کارشناسانی در زمینه‌ای مرتبط با اختلاف هستند و دانش و تخصص تخصصی را ارائه می‌دهند.
توافق برای داوری
اولین قدم در داوری توافق طرفین برای استفاده از داوری به عنوان روش حل اختلاف آنها است. این توافق نامه می تواند قبل از هر گونه اختلافی منعقد شود، به طور معمول در بند قرارداد گنجانده شود یا پس از بروز اختلاف ایجاد شود. این توافق نامه جنبه های کلیدی مانند تعداد داوران، روند انتخاب آنها و قوانین حاکم بر داوری را مشخص می کند.
انتخاب داوران
پس از توافق، مرحله بعدی انتخاب داوران است. طرفین می توانند یک داور واحد یا هیئتی را انتخاب کنند که معمولاً از سه داور تشکیل می شود. این داوران می توانند مستقیماً توسط طرفین انتخاب شوند یا از طریق فرآیند نامزدی که توسط یک نهاد داوری تسهیل می شود.
روند داوری
روند داوری شامل مراحل مختلفی از جمله:
جلسه مقدماتی: این جلسه اولیه مقدمات داوری را تعیین می کند. این شامل تعیین جدول زمانی، بحث در مورد قوانین رویه و رسیدگی به هر گونه مسائل مقدماتی است.
تبادل اطلاعات: هر دو طرف اسناد و اطلاعات مرتبط را برای ساختن پرونده خود مبادله می کنند. این مرحله شبیه مرحله کشف در دعاوی است اما اغلب ساده‌تر است.
جلسات استماع: جلساتی برگزار می شود که در آن هر دو طرف شواهد و ادله خود را ارائه می دهند. این جلسات می توانند نسبت به دادگاه های دادگستری کم‌رسمی‌تر باشند و اغلب به صورت خصوصی برگزار می شوند.
تدبیر و تصمیم گیری: پس از جلسات استماع، داوران بررسی و تصمیم گیری می کنند که به آن رأی گفته می شود. این تصمیم الزام آور و قابل اجرا در دادگاه است.
سرعت و کارایی
یکی از مهم ترین مزایای داوری سرعت و کارایی آن است. پرونده های دادگاه می توانند سال ها طول بکشد تا حل شوند، در حالی که داوری اغلب در عرض چند ماه قابل تکمیل است. این امر به ویژه برای مشاغلی که نیاز به حل و فصل سریع اختلافات برای ادامه عملیات بدون وقفه طولانی دارند، مفید است.
هزینه موثر
داوری می تواند نسبت به دعاوی مقرون به صرفه تر باشد. در حالی که هزینه هایی با داوران و احتمالاً نهادهای داوری همراه است، این هزینه ها می تواند کمتر از هزینه های قانونی و هزینه های دادگاه در یک محاکمه طولانی باشد.
تخصص
داوران اغلب به دلیل تخصص خود در یک زمینه خاص انتخاب می شوند. این بدان معناست که تصمیم گیرندگان در مورد موضوع اختلاف اطلاعات کافی دارند و منجر به تصمیمات آگاهانه و مرتبط می شود.
محرمانه بودن
روند داوری خصوصی است که می تواند برای طرفینی که مایلند جزئیات اختلاف و حل و فصل آن را محرمانه نگه دارند، مفید باشد. این امر به ویژه در دعاوی تجاری که ممکن است اطلاعات حساس در آن دخیل باشد، بسیار مهم است.
انعطاف پذیری
روند داوری انعطاف پذیر است و به طرفین اجازه می دهد تا رویه ها را متناسب با نیازهای خود تنظیم کنند. این انعطاف پذیری می تواند منجر به یک فرآیند حل و فصل کارآمدتر و مؤثرتر شود.
گزینه های تجدید نظر محدود
یکی از معایب قابل توجه داوری، محدوده محدود برای تجدید نظر است. هنگامی که داور تصمیمی می گیرد، معمولاً نهایی و الزام آور است. در حالی که این نهایی بودن را می توان به عنوان یک مزیت در نظر گرفت، همچنین به این معنی است که اگر طرفین معتقد باشند که تصمیم نادرست یا ناعادلانه بوده است، چاره جویی محدودی دارند.
پتانسیل برای هزینه های بالا
در حالی که داوری می تواند نسبت به دعاوی مقرون به صرفه تر باشد، همیشه ارزان تر نیست. هزینه های مرتبط با داوران، به خصوص در صورت استفاده از هیئتی از کارشناسان، می تواند قابل توجه باشد. علاوه بر این، برخی از نهادهای داوری هزینه های اداری قابل توجهی را دریافت می کنند.
درک نادرست از بی‌طرفی
در داوری، گاهی اوقات برداشت‌هایی از جانبداری داوران وجود دارد، به ویژه اگر داوران توسط یک طرف انتخاب شوند یا رابطه نزدیکی بین داوران و یکی از طرفین وجود داشته باشد. این برداشت می‌تواند اعتماد به روند داوری را تضعیف کند.
برای جلوگیری از این برداشت منفی، در بسیاری از قوانین داوری، رویه‌هایی برای تضمین بی‌طرفی داوران وجود دارد. این رویه‌ها می‌تواند شامل مواردی مانند افشای هرگونه رابطه قبلی با طرفین، امکان رد صلاحیت داوران در صورت وجود سوءظن به جانبداری، و داشتن فرآیندی شفاف برای انتخاب داوران باشد.
نبود رویه قضایی
تصمیمات داوری، رویه قضایی ایجاد نمی‌کنند. این به این معنی است که هر پرونده بر اساس ماهیت خاص خود حل و فصل می‌شود، بدون اینکه قوانین الزام‌آوری برای پرونده‌های آتی ایجاد شود. در حالی که این می‌تواند برای انعطاف‌پذیری مفید باشد، اما همچنین می‌تواند منجر به عدم انسجام در تصمیم‌گیری شود.
این موضوع می‌تواند هم مزیت و هم چالش باشد. از طرفی، انعطاف‌پذیری داوری به این معنی است که داوران می‌توانند بر اساس جزئیات خاص هر پرونده تصمیم بگیرند. از طرف دیگر، نبود رویه قضایی می‌تواند باعث عدم اطمینان از نتایج احتمالی پرونده شود.
برای غلبه بر این چالش، طرفین درگیر در داوری می‌توانند با اشاره به تصمیمات داوری قبلی که با پرونده آنها مرتبط است، استدلال خود را تقویت کنند. همچنین، نهادهای داوری در حال تلاش برای ایجاد رویه‌های بیشتر از طریق انتشار گزارش‌های داوری هستند.
انواع داوری
نتیجه گیری
داوری ابزاری قدرتمند برای حل و فصل اختلافات است که طیف وسیعی از مزایا از جمله سرعت، مقرون به صرفه بودن، تخصص، محرمانه بودن و انعطاف پذیری را ارائه می دهد. با این حال، معایب بالقوه ای نیز مانند گزینه های تجدید نظر محدود، هزینه های بالقوه بالا، سوگیری درک شده و عدم وجود رویه قضایی دارد.
نکات کلیدی
منابع
