توی دنیای بلاک چین و ارزهای دیجیتال، ما اصطلاحات و مفاهیم خیلی زیادی داریم که برای اولین بار اونها رو می‌شنویم.
وقتی یکی میگه بیت کوین یه روش پرداخت همتا به همتاست، یا بلاک چین توزیع شده و غیرمتمرکزه، مغزمون هنگ میکنه و میگیم فارسی حرف بزن ما هم بفهمیم!
مثلا ساتوشی ناکاموتو توی وایت پیپر بیت کوین نوشته که: "بیت کوین یک نسخه همتا به همتا از پول دیجیتال است که پرداخت‌های آنلاین را به طور مستقیم از یک فرد به فرد دیگر امکان پذیر می‌کند؛ به طوری که دیگر نیازی به موسسه مالی به عنوان واسطه نیست". خب کسی که اولین بار این جمله رو میخونه، میگه این چی نوشته؟ ینی چی همتا به همتا از یه نفر به نفر دیگه! مگه داریم؟ برای همین تصمیم گرفتم توی این مقاله، یه کلیت و مختصری از این اصطلاحات رو براتون معنی کنم.
اول هم از اصطلاح همتا به همتا یا Peer to Peer در بلاک چین شروع میکنم:
بیت کوین بر مبنای ایده شبکه‌های همتا به همتا ساخته شده. این یعنی این که افراد میتونن اطلاعات خودشون رو با هم مبادله کنن، بدون این که نیاز به شناخت یا اعتماد همدیگه داشته باشن.
با بلاک چین، هر کسی از هر گوشه دنیا میتونه با شخص دیگه‌ای توی اون سر دنیا تراکنش انجام بده. بلاک چین این کارو با استفاده از ذخیره تراکنش‌ها داخل یه دفتر کل توزیع شده (DLT) انجام میده. نودهای شبکه، این دفتر کل رو به صورت رمزنگاری شده دریافت، ذخیره و بروز رسانی میکنن. این میشه کلیت داستان همتا به همتا!
حالا اگه بخوام خیلی ساده توضیح بدم، همتا به همتا یعنی دوستتون مستقیم به شما تراکنش بزنه، بدون این که از طریق بانک که یه واسطه‌س این کارو انجام بده. این دقیقا شبیه به پول نقده که به صورت فرد به فرد دست به دست میشه، اما توی دنیای اینترنت!
اصطلاح دیگه‌ای که میخوام توضیح بدم، غیرمتمرکز هست.
غیرمتمرکز به زبون ساده، یعنی مدیریت و کنترل در دست یه شخص یا سازمان نباشه، و همه کاربرها توی مدیریت دخیل باشن.
خیلی از سیستم‌های دولتی و مالی متمرکز هستن. یعنی یه واسطه‌ای، مدیریت و کنترل همه چیز رو به عهده داره. مشکلی که اینجا ممکنه پیش بیاد، اینه که اگه این واسطه یه خطایی مرتکب بشه یا هک بشه، کل سیستم آسیب جدی میبینه.
مثلا شما اسناد گوگل رو تصور کنید که توی یه سیستم ابری ذخیره شده. گوگل میتونه راحت به این اسناد دسترسی داشته باشه و اونها رو دستکاری کنه؛ پس این اسناد به صورت متمرکز توی سرورهای گوگل ذخیره میشن.
اما بلاک چین برعکس بانک‌ها و سازمان‌های دولتی، میتونه غیرمتمرکز باشه؛ هر کاربری توی بلاک چین، میتونه تبدیل به یه تاییدکننده تراکنش بشه و با همکاری کاربران دیگه، شبکه رو مدیریت کنه.
پس تراکنش‌ها توی بلاک چین، دست یه شخص یا نهاد خاصی نیست و هیچ واسطه‌ای کنترلی روشون نداره. مدیریت و کنترل یه شبکه بلاک چینی، تماما توسط کاربرهایی که تاییدکننده تراکنش هستن، انجام میشه. پس اگه در این بین خطایی صورت بگیره یا تغییری توی شبکه انجام بشه، بقیه تاییدکننده‌هایی که به اون شبکه وصل هستن، اون رو تایید نمیکنن. در نتیجه به کل سیستم ضربه وارد نمیشه.
اصطلاح بعدی، توزیع شده هست.
توزیع شده یعنی یه نسخه از کل بلاک چین بین مشارکت کننده‌های شبکه (نودها) توزیع میشه و این نودها مدام نسخه بلاک چین رو بروز رسانی میکنن و زمانی که همه نودها آپدیت رو انجام دادن، دیگه کسی نمیتونه تقلب کنه. تراکنش‌ها توی بلاک‌ها به صورت رمزنگاری شده قرار میگیرن و از انواع تعدیدها و تغییرات در امان میمونن.
بزرگترین دلیل استفاده از انواع دفاتر کل توزیع شده مثل بلاک چین، بالا بردن امنیت و اطمینان از عدم نابودی و خرابی داده‌هاست. اگه اطلاعات یکی از نودها به هر دلیلی از بین بره، چندین هزار و حتی چندین میلیون سرور دیگه، اون اطلاعات رو ذخیره شده دارن؛ پس اطلاعات نابود نمیشه.
اصطلاح بعدی متن باز هست.
میشه گفت اکثر ارزهای دیجیتال متن باز یا Open Source هستن، اما نه همشون!
متن باز به بیان ساده، یعنی همه بتونن کدهای نرم افزار یا شبکه رو ببینن و در صورت نیاز بتونن اونها رو تغییر بدن. کدهای ارزهای دیجیتال توی سایت Github موجوده و توسعه دهنده‌ها میتونن اونهارو بررسی کنن و اگه لازم دونستن، اونا رو تغییر و بهبود بدن.
مثلا لینوکس یه نرم افزار متن بازه. یعنی ساختار کدهای لینوکس رو همه میتونن ببینن و اونها رو تغییر بدن. حتی میتونن با تغییر کدهای لینوکس، یه برنامه شخصی سازی شده تولید کنن و اون رو بفروشن.
شبکه بیت کوین هم متن بازه. یعنی افراد میتونن با استفاده از اطلاعات یه پروژه، ادامه مسیر رو طی کنن و کل مسیرو از اول شروع نکنن. درست مثل شخصی که میخواد یه ماشین بسازه و میدونه که چیزی به نام چرخ اختراع شده، پس نمیاد دوباره چرخو اختراع کنه و روی بخش‌های دیگه ماشین تمرکز میکنه.
حالا میرسیم به اصطلاح پایه آخر یعنی الگوریتم اجماع!
اول از همه، کلمه اجماع رو بررسی میکنیم. اجماع یعنی یه گروه، سر به روشی با هم به توافق برسن.
الگوریتم اجماع یعنی روش‌هایی برای به توافق رسیدن اعضای یه شبکه.
الگوریتم اجماع ساز و کاریه که باعث میشه تمام نودهای شبکه، طبق این الگوریتم مشخص، به تایید تراکنش‌ها و ایجاد بلاک‌های جدید بپردازن.
الگوریتم‌های اجماع مختلفی وجود داره، که معروف‌ترین و پرکاربردترین اونها، گواه اثبات کار (POW) و گواه اثبات سهام (POS) هستن. هر کدوم از این الگوریتم‌ها با روش‌های مختلفی نودهای شبکه رو به اجماع میرسونن.
در انتها هم باید اضافه کنم که، همه بلاک چین‌ها همه این موارد رو ندارن و هر بلاک چینی نسبت به نیازهای خودش، از تعدادی از این مفاهیم استفاده میکنه.
منبع: میهن بلاکچین
