طبق روال هر روز که ساعتی با مترو طی مسیر میکنم تا به محل کار خود برسم، مجبور به ترک ناوگان حرکتی روی زمین و ورود به ناوگان حرکتی زیر زمین که ترکیبی از ایستگاه، تونل، ریل و قطار است، میشوم. برخلاف حرکت در سطح زمین که در آن، مقصد میتواند در هر لحظه تغییر کند و حتی بین دو ایستگاه اتوبوس نیز امکان تغییر مسیر وجود دارد، حرکت در مترو دارای مبدا و مقصد مشخص است و در فاصله بین دو ایستگاه، راه گریزی برای تغییر وجود ندارد. اگر کسی بخواهد مقصد نهایی خود را تغییر دهد، ابتدا باید در مسیر فرعی دیگری قدم بگذارد. این تفاوت بنیادین، بار دیگر مرا به یاد مفهوم "سفر قهرمانی" یونگ انداخت؛ سفری درونی برای یافتن "خویشتن خویش". و در ادامه ذهنم پر کشید به شاهکار سینمایی فدریکو فلینی، یعنی فیلم «جاده»، با بازی ماندگار آنتونی کوئین و جولیتا ماسینا.
فیلم «جاده» ساختهی فدریکو فلینی، از برجستهترین آثار کلاسیک سینمای ایتالیاست که در سال ۱۹۵۴ اکران شد. این فیلم روایتگر سفری درونی، پر از رنج، دگرگونی و رستگاری است. شخصیت اصلی، گلسومینا، دختری سادهدل است که همراه یک مرد دورهگرد خشن به نام زامپانو در جادهها سفر میکند و در این مسیر به کشف معنا، هویت و سرنوشت خود میپردازد.
- گلسومینا: نماد معصومیت و خلوص. شخصیتی که با دنیای درون خود در حال گفتگوست.
- زامپانو: مظهر قدرت حیوانی، خشم و خشونت که در نهایت از تنهایی خودش فرو میریزد.
- ماتو (دیوانه): پیامآور معنا و فلسفه زندگی؛ شخصیتی نمادین از خرد پنهان در دل بینظمی.
فلینی پس از آشنایی با روانشناسی تحلیلی یونگ، علاقه شدیدی به نمادها، رؤیاها و ناخودآگاه پیدا کرد. «جاده» یکی از اولین فیلمهایی است که ردپای آشکار یونگ را در شخصیتپردازی و مسیر داستانی آن میتوان دید. سفر گلسومینا، نمونهای کلاسیک از سفر قهرمان است.
موسیقی مینیمال و دلنشین نینو روتا، با آن تم ساده و تکرارشونده، روحی شاعرانه به فیلم بخشیده است. هر بار که ملودی شنیده میشود، گویی ضربان قلب گلسومینا را حس میکنیم.
در دل فیلمی به این ظرافت و احساس، رابطهای پنهان ولی پرشور وجود دارد که در عمق قابها جریان دارد: رابطه فدریکو فلینی با همسر و الهامبخش همیشگیاش، جولیتا ماسینا.
جولیتا در نقش گلسومینا، دختری سادهدل، زودباور و لطیف ظاهر میشود، اما این بازی فقط یک نقشآفرینی نبود.گلسومینا در واقع تصویری از روح خود جولیتا بود؛ زنی با نگاهی کودکانه، دلی سرشار از احساس، و مقاومتی بیصدا در برابر جهان بیرحم اطرافش.
فلینی و ماسینا از سال ۱۹۴۳ با هم زندگی کردند و تا زمان مرگشان در سال ۱۹۹۳ هرگز از هم جدا نشدند؛ عشقی که نهتنها در زندگی واقعی، بلکه در قاب به قاب آثار فلینی جریان داشت.
فلینی در گفتوگویی گفته بود:
«من گلسومینا را خلق نکردم، او از پیش وجود داشت. هر بار که به جولیتا نگاه میکردم، قصهای تازه در ذهنم شکل میگرفت.»
این پیوند عاطفی عمیق باعث شد بازی جولیتا در «جاده» یکی از ماندگارترین و تأثیرگذارترین نقشآفرینیهای تاریخ سینما شود؛ ترکیبی از بازیگری و زندگی، تخیل و واقعیت، هنر و عشق.
این پوستر هنری با طراحی دستی، چهرههای گلسومینا، زامپانو و ماتّو (دیوانه) را در فضایی سورئال و احساسی به تصویر کشیده است. استفاده از رنگهای گرم و خطوط نرم، حس نوستالژیک و شاعرانه فیلم را تقویت میکند.
افتخارات فیلم
- برنده جایزه اسکار بهترین فیلم خارجیزبان (اولین فیلمی که این جایزه را دریافت کرد)
- مورد تحسین کارگردانانی چون مارتین اسکورسیزی و پاپ فرانسیس
- حضور همیشگی در لیست بهترین فیلمهای تاریخ سینما
«جاده» فقط یک فیلم نیست؛ یک سفر است، یک اندیشه است، یک حس است. داستانی از رنج و رستگاری، از خشونت و مهربانی، و از قدرت عشق در قلب یک دنیای بیرحم. اگر هنوز این فیلم را ندیدهاید، شاید وقت آن رسیده که سفری به دل تاریکی آغاز کنید... و شاید در پایان، نوری پیدا شود.
