در سال‌های اخیر اصطلاحات و کلماتی همچون زنجیره تامین، لجستیک و انبار بارها در اخبار، مقالات، شبکه‌های اجتماعی و کتاب‌های علمی به شکل‌های گوناگون استفاده شده و تأکید هرکدام بر موضوع و یا مفهومی خاص بوده است. در این مقاله به طور خلاصه به تشریح هر یک از این موضوعات خواهیم پرداخت و ارتباط بین آن‌ها و همچنین نقش انبار را در این حوزه بررسی میکنیم.
زنجیره تأمین (Supply chain) سیستمی تشکیل شده از شرکت و سازمان‌ها، نیروی انسانی، تمامی فعالیت‌ها و اطلاعات و همچنین سورس هایی که در عرضه یک کالا و یا سرویسی به مصرف‌کننده نقش دارند. فعالیت و عملیات زنجیره تأمین تشکیل شده از تبدیل متریال اولیه و اجزای نهایی یک محصول تکمیل شده است که به مشتری نهایی تحویل میگردد.
جمله بالا یک تعریف استاندارد و جامع از زنجیره تأمین است که می‌تواند تمامی سازمان‌ها و صنایع را در بر گیرد. در واقع می‌توان گفت زنجیره تأمین هر شرکتی شامل تعدادی تأمین‌کننده قبل از خود و تعدادی مشتری یا مصرف کننده بعد از آن است که با یکدیگر در ارتباط هستند. معمولا هر تأمین‌کننده، مواد اولیه مورد نیاز یک یا چند شرکت متقاضی را تهیه می‌کند و از آن سو هر مشتری یا مصرف‌کننده نیازهای خود را ممکن است از چندین تولیدکننده یا شرکت مختلف تأمین نماید. بدین ترتیب ما با شبکه‌ای از تأمین‌کنندکان، تولیدکنندگان و مشتریان مواجهیم، که می‌توانند با یکدیگر به روش‌های مختلف در ارتباط باشند و مواد اولیه، کالا یا خدمات مورد نیاز خود را تأمین کنند.
در همین راستا مدیریت زنجیره تأمین یا SCM رویکردی است که تمامی فرآیندهای موجود در زنجیره تأمین را به منظور افزایش بازدهی و حصول اهداف مدنظر، ساماندهی و هدایت می‌کند. مدیریت زنجیره تأمین شامل بخش‌های مختلفی همچون برنامه‌ریزی، منبع‌یابی، تولید، اطلاعات، موجودی و ... است، که هرکدام وظیفه خاص خود را دارند. در این میان لجستیک و ماهیت عملکردی آن به عنوان یکی از بخش‌های جدایی‌ناپذیر زنجیره تأمین اهمیت ویژه‌ای دارد.
انجمن مدیریت لجستیک این تعریف را از لجستیک ارائه می‌کند:«لجستیک به آن بخش از پروسه زنجیره تأمین گفته می‌شود که با هدف جوابگویی به نیازهای مشتریان نهایی، وظیفه برنامه ریزی، اجرا و کنترل کارآ و مؤثر فعالیت‌های حمل و ذخیره سازی کالا، خدمات و اطلاعات مرتبط با آن‌ها را از مبدأ تا نقطه مصرف به انجام می‌رساند.
در واقع لجستیک بخشی از زنجیره تأمین است که بر دو موضوع اصلی تأکید دارد:
الف- حمل و نقل
ب- ذخیره سازی و انبارش
با توجه به تعریفی که از مفهوم لجستیک ارائه شد، می‌توان گفت عملکرد لجستیک به گونه‌ای است که تقریباً تمامی محدوده زنجیره تأمین را در بر می‌گیرد؛ به عبارت دیگر هر سازمانی جهت تهیه مواد اولیه و کالاهای خود از تأمین‌کنندگان مختلف و همچنین ارائه و ارسال محصولات برای مشتریان، به طور مستقیم یا غیر مستقیم با موضوع لجستیک سر و کار دارد. از طرف دیگر تمامی کسب و کارها و صنایع گوناگون به منظور نگهداری و جابه‌جایی کالاها و اقلام در درون سازمان خود با مقوله لجستیک درگیر هستند. به هر اندازه که سازمان بزرگ‌تر و از تعداد واحدها و قسمت‌های گسترده‌تری تشکیل شده باشد، به همان میزان نیز نقش لجستیک و اهمیت آن در داخل و خارج سازمان بیشتر می‌شود.
ناگفته نماند که لجستیک «خارج از سازمان» و لجستیک «داخل سازمان» دو موضوع کاملاً اختصاصی و جدا هستند که لازم است به هر یک از آن‌ها به صورت جداگانه و ویژه پرداخته شود.
الف- نگهداری و ذخیره‌سازی کالاها و اقلام
ب- جابه‌جایی مواد و کالاها
در همین راستا انبار را می‌توان یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین قسمت‌هایی دانست که نقش بسیار پررنگی در سازمان‌ها و صنایع گوناگون ایفا می‌کند. در واقع انبار جزء لاینفک هر سازمانی است که وظیفه اصلی آن نگهداری و ذخیره‌سازی کالاها و اقلام است. به نوعی می‌توان ادعا کرد انبار به عنوان یکی از ارکان اصلی زنجیره تأمین و لجستیک نقش قابل توجهی در کاهش هزینه‌های سازمانی و به تبع آن هزینه‌های کل زنجیره تأمین خواهد داشت. بدون شک قسمت عمده‌ای از بار اصلی لجستیک در داخل هر سازمان، مربوط به انبارهای آن است.
عملکرد و بهره‌وری بسیاری از کسب‌وکارها و شرکت‌ها، اعم از تولیدی، بازرگانی، خدماتی و ... به نوعی وابسته به انبار و نوع کارکرد آن است؛ به نحوی که بروز خطا یا اشتباه در فرآیندهای جاری و عملیاتی انبار منجر به بروز بسیاری مشکلات در دیگر واحدهای درون یا برون سازمان شده و بعضاً بهره‌وری کل سازمان را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
[ ? پیشنهاد میکنیم بخوانید: قوانین و استانداردهای قفسه بندی در انبار ]
جایگاه انبار و نقش آن در زنجیره تأمین و لجستیک به قدری مهم است که امروزه صنایع مختلفی به صورت تخصصی در زمینه تجهیز انبار و بهبود عملکرد آن فعالیت می‌کنند. یکی از این صنایع که، که اهمیت بسیاری نیز دارد، صنعت تولید انواع سیستم‌های قفسه‌بندی و تجهیزات جایه‌جایی مواد و کالاهاست.
اغراق نیست اگر بگوییم بین افزایش سطح مکانیزاسیون انبار و افزایش بهره‌وری سازمان رابطه مستقیمی وجود دارد. استفاده از تجهیزات و سیستم‌های مختلف قفسه‌بندی در انبار، یکی از راه‌های اصلی افزایش ظرفیت و سطح مکانیزاسیون است. تنوع انواع سیستم‌های قفسه‌بندی موجود در انبار و تلفیق آن با برخی تجهیزات مرتبط دیگر و البته استفاده از نرم‌افزارهای مورد نیاز، موجب شده تا طیف وسیعی از انبارها، از نیمه‌مکانیزه تا تمام‌مکانیزه، در دسترس باشد. امروزه تنوع سیستم‌های قفسه‌بندی و قابلیت‌های آن‌ها به گونه‌ایست که در کنار افزایش ظرفیت، قابلیت حرکت از انبارهای سنتی به سمت انبارهای مکانیزه به خوبی مهیا شده است. بدون شک با بالاتر رفتن سطح مکانیزاسیون در انبار، علاوه بر افزایش سرعت و دقت عملیات، میزان خطاهای نیروی انسانی نیز کاهش پیدا کرده و در مجموع شرایط مطلوب‌تری را برای مدیریت بهتر زنجیره تأمین و افزایش بهره‌وری سازمان فراهم می‌کند.
برگرفته از سایت شرکت راک، ارائه دهنده راهکارهای تخصصی در زمینه ریتیل و لجستیک
https://rocktehran.com/blog/logistics-warehousing-supplychain
☎️ 021-67523
? www.rocktehran.com
