در این مقاله به مبحث طراحی و اجرای روف گاردن ، و آیتم هایی که در مراحل مختلف پروژه حائز اهمیت است می پردازیم. با ما همراه باشید.
اهمیت ایجاد روف گاردن بر روی سقف ساختمان بر هیچکس پوشیده نیست. امروزه با گرم شدن زمین ، فضایی که بتوان در آن اوقات فراغت خود را با ساخت سیستم های خنک کننده در کنار کاشت و دیزاین گیاهان مختلف و فضایی برای استراحت و لذت بردن اعضای ساکنین ساختمان فراهم کرد ، بسیار ارزشمند است.
خنک سازی ، تمیز کردن هوا و صرفه جویی در مصرف انرژی ، پررنگ ترین ویژگی ساخت روف گاردن خصوصا در این روزهای گرم تابستانی است که میتوان به آن اشاره کرد.
سقف سبز به لایه ای ضد آب و پوشیده شده از گیاهان که بر روی سقف مسطح یا کمی شیبدار نصب شده است ، گفته می شود.
گیاهان کاشته شده در روف گاردن متراکم ، حداقل به 50 سانتی متر عمق برای رشد نیاز دارند. باغچه های توکار برای زیرسازی ، برنامه ریزی و ساخت با دانش و تخصص مهندسین و معماران این حوزه ساخته می شوند.
ضخامت بام سبز به طور متوسط می بایست حداقل 5/2 تا 3 اینچ محیط برای رشد باشد . برای پرورش سبزیجات حداقل 7 اینچ نیاز دارید.هر چه ضخامت بیشتر باشد (محیط کاشت) بام ساختمان نیز وزن بیشتری را متحمل خواهد بود.
هزینه ای که برای اجرای روف گاردن مورد نیاز است بیشتر از سقف های سنتی بوده و قیمت اجرایی آن بالاتر از سقف های سنتی می باشد.
دلیل گران بودن بام سبز این است که میبایست با رعایت اصول وزن ، لایه های زیرین کار تقویت شود و زیرسازی بصورت یکپارچه اجرا شده و به این ترتیب ایزولاسیون بام سبز انجام می شود. (مقاله مربوط به ایزولاسیون بام سبز مطالعه شود)
هزینه های نصب و ساخت بام های سبز نسبت به بام معمولی بیشتر است. در نتیجه سقف های سبز به جهت داشتن هزینه برای اجرا و نصب ، گرانتر از سقف های معمولی با روش های سنتی هستند.
پس از نصب ، یک بام سبز زیبا و کاربردی که به نگهداری کمی نیاز داشته و سازگار با محیط زیست باشد خواهیم داشت.
طراحی روف گاردن به معنی قرار دادن چند گلدان روی پشت بام نبوده و در واقع وقتی از روف گاردن صحبت می کنیم منظورمان کاشت درختان و گیاهانی است که حالت مشابهی مانند قدم گذاشتن در باغ را در شما ایجاد خواهند کرد.
گیاهانی که سایه ها ، الگوها و نمادهای خلاقانه ای را ایجاد خواهند کرد. برای ایجاد روف گاردن، تیم متخصص ال گرین، با اجرای زیرسازی و پدید آوردن محیط کشت ، به خلق فضای رویایی با گیاهان انبوه کمک خواهد کرد. کاشت لایه ای با گیاهان متنوع و با ارتفاع مختلف همان چیزیست که در طراحی و اجرای روف گاردن به آن می اندیشیم.
نکته ی مهم در شروع کار این است که سقف ساختمان تا چه حدی می تواند وزن حاصل از محیط کشت و خاکی که در آن ریخته می شود را داشته باشد. همچنین باید بتواند تجهیزات دیگری را که به واسطه طراحی روف گاردن روی آن اجرا می کنیم را تحمل کند.
می توانید باغ یا باغچه مختص خود را روی بام داشته باشید.
اجرای روف گاردن در هر بام و در هر زیست بومی قابل انجام است. محیطی زیبا و با طراوت که برای هر سلیقه ای به گونه ای متفاوت طراحی خواهد شد. می توان سطح آن را با عایق پوشاند و با سیستم درست زهکشی و آبرسانی کرد و با فراهم آوردن بستر مناسبی از خاک حاصلخیز، گونه های گیاهی مناسب اقلیم آب و هوایی کاشت.
طول عمر بام سبز به طور معمول 30 تا 50 سال است . بام سبز اگر به درستی اجرا ، نصب و نگهداری شود طول عمر سقف را تا 2 الی 3 برابر عمر طبیعی افزایش می دهد.
مدت زمان اجرای روف گاردن به نوع طرح بستگی دارد ،به طور تقریبی 4 الی 5 ماه زمان می برد.
انتخاب خاک مناسب از فاکتورهای اصلی روف گاردن است . خاک مورد نظر می بایست وزن کمی داشته و توانایی جذب آب بالایی داشته باشد. درواقع عایق مناسبی که از عبور آب به فضای زیر روفگاردن جلوگیری می کند. هم چنین غنی از کود برای تغذیه گیاه باشد.
اجرای روف گاردن (بام سبز) ، نیازمند تخصص و دانش در این حوزه بوده و میبایست مجری متخصص آن از میان شرکت هایی انتخاب شوند که از مهارت و دانش کافی برخوردارند.
در صورتیکه اجرای روف گاردن به دست مجریان ناشی صورت پذیرد ، بعد از گذشت چند ماه، فضای روف گاردن عملا قابل استفاده نبوده و علاوه بر آن ساختمان متحمل هزینه های گزاف خواهد شد.
هرچه شهرها بزرگتر شد ، فضای زندگی شخصی انسان ها محدودتر و کوچکتر شد. از این رو باغ های پشت بام (روف گاردن یا بام سبز) پدید آمده تا فضای از دست رفته طبیعت را به محیط شهری بازگرداند.
با توجه به اینکه هر ساختمانی سقف دارد بنابراین امکان اجرای روف گاردن در بام هر ساختمانی با رعایت یک سری اصول فراهم خواهد بود. در ساختمان هایی که حیاط پشتی کوچک و معمولی ندارند با ایجاد روف گاردن در بام آن میتوان فضایی را که قبلا بلااستفاده بوده نهایت استفاده را برد. ضمن اینکه زیبایی خیره کننده و قابل توجهی در منظره ی شهری ایجاد خواهیم کرد.
مواد زهکشی و لایه هایی برای جلوگیری از نشت آب به سقف ساختمان است که در کنار لایه عایق، لایه ضدریشه (جهت جلوگیری از نفوذ ریشه ها و آسیب هایی که رشد گیاهان می تواند در اثر ورود به سازه ساختمان وارد کند) – لایه های ضدآب و لایه محافظ / در ادامه به مبحث زیرسازی و لایه بندی روف گاردن تحت عنوان ایزولاسیون بام سبز بیشتر خواهیم پرداخت.
عملیاتی که از رفتن خاک و املاح به لایه های پایین ممانعت می کند. مهم ترین نکته در این روش ، ایزولاسیون و آب بندی صحیح و اصولی سقف است. در واقع عایق مناسبی که از عبور آب به فضای زیر روفگاردن جلوگیری می کند. با توجه به اینکه آب باران و آب های اضافی ناشی از آبیاری، بر روی کف روانه شده و به سمت خارج از بام هدایت می شود.
نکته مهم دیگر، توجه به ریشه گیاهان مخصوصا گیاهان وحشی که ریشه آن به صورت عمودی رشد کرده و از عمق سقف طبقه آخر عبور می کند. در نتیجه می بایست یک لایه ضد ریشه روی بام اجرا کنیم.
پس تا اینجای کار مراحل زیرسازی به ترتیب زیر می باشد:
اجرای کف سازی و شیب بندی با توجه به محل قرارگیری کف شورها، به طوریکه کمترین وزن به سقف محتمل شود.
(با توجه به اینکه امکان جمع شدن آب در فضای روف گاردن وجود دارد درنتیجه باید علاوه بر آب بندی کف، به آب بندی دیواره ها نیز توجه کرد تا آب از ضخامت دیواره ها به طبقات پایین نشت نکند.
بعد از اجرای شیب بندی و ایزولاسیون ، نوبت به اجرای شبکه بندی آهن جهت اجرای آلاچیق است.
اجرای شبکه آهنی با بار از پیش محاسبه شده اهمیت زیادی در زیرسازی روفگاردن دارد. زیرا در زیر این شبکه، تاسیسات برقی و مکانیکی اجراء خواهد شد و محل خروج آب نیز از زیر این شبکه خواهد بود. (مقاله مربوط به تاسیسات و تجهیزات روف گاردن را بخوانید.)
اجرای شبکه آهن به صورت مربعی و ابعاد آن با توجه به نوع طراحی 30 الی 40 سانتی می باشد. اندازه ارتفاع این شبکه از کف بام 15 الی 35 سانت می باشد. این ارتفاع به جهت عبور لوله های تاسیساتی برق و آب و گاز و همچنین آب باران و … است.
بعد از اجرای شبکه آهن و ایجاد ارتفاع مورد نظر، نوبت به عبور تاسیسات است. لوله های آب از فلکه اصلی آب که به پشت بام رسیده و بسته به نوع طراحی ، باکس های گل و گیاه در قسمت های مختلف روف، شلنگ های آبیاری را از زیر شبکه آهن عبور می دهیم و به محل مورد نظر می رسانیم. چنانچه از سیستم مه پاش در آلاچیق و قسمت های مختلف بام استفاده کنیم می بایست شلنگ های مخصوص مه پاش و اتصال آنها به سیستم آبیاری را مدنظر قرار دهیم.
سپس لوله های برق و عبورکابل ها را شروع کرده و مانند لوله کشی آب ، نقاط مورد نظر نورپردازی که در طراحی مشخص شده، لوله های برق را نیز عبور می دهیم. لوله کشی گاز نیز در صورت نیاز برای گرم کردن محیط آلاچیق انجام خواهد شد.
برای ساخت بام به نکات زیر توجه کنید :
بررسی تحمل و ظرفیت بام:
همانطور که میدانیم یکی از عناصر با اهمیت در اجرای روف گاردن (بام سبز) توجه به عنصر وزن میباشد. مجری متخصص روف گاردن می بایست در انتخاب مصالح و متریال مناسب دقت داشته تا در آینده ای نه چندان دور سقف بام دچار نشست، ته نشین شدنذرات ریزدانه و خاک نرم، ایجاد مشکل در زهکشی ، سخت شدن پوسته سطحی خاک، آسیب دیدن لایه های زیرسازی، رخنه و نفوذ ریشه گیاهان به سازه، ضخیم و سنگین شدن بام و … نشود.
طبیعی است که ساخت روف گاردن باعث افزایش فشار بر روی بام شود. درنتیجه ساخت آن با محاسبات دقیق انجام شود تا بتوان اضافه وزن ناشی از آن را برطرف کرد.
درضمن برای اینکه بدانیم بام مورد نظر میتواند وزن باغچه را تحمل کرده و برای اجرای روف گاردن و المان های آن ، استانداردهای لازم را دارد.
گیاهان روف گاردن و رسیدگی به آنها
هدف اصلی اجرای روف گاردن ایجاد فضای سبز می باشد. درنتیجه می بایست گیاهانی انتخاب نمود که در روف گاردن ماندگاری بالایی داشته باشند و توانایی ذخیره آب در خودشان را دارند. گیاهان روف گاردن می بایست با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه انتخاب شوند. معمولا از گیاهان رونده و پیچک که رشد سریعی داشته و فضا را به سرعت سبز و زنده می کنند استفاده می کنیم.
کفپوش بام
یکی از عناصر اصلی که برای پوشاندن تمام نازیبایی های سطح سقف استفاده می کنیم کفپوش است. با توجه به اینکه دائما در معرض آب و هوای متفاوت قرار می گیرد می بایست مختص فضای باز باشد. هم چنین علاوه بر مقاومت بالا ، سبک وزن باشد.
طراحی مسیرهای اصلی با دک چوب پلاست کف و تزئین فضا با شن های تزئینی و قلوه سنگ ها انجام خواهد شد.
ساخت گلدان روی بام
برای اینکه گیاهان مورد علاقه تان را بر روی بام پرورش دهید می بایست گلدان یا فلاورباکس های مخصوص تهیه کنید. فلاورباکس که در برابر نفوذ آب مقاوم بوده و بتوان بدون نگرانی درون آن گیاهان خود را پرورش داد.
تجهیزات جانبی بام
با توجه به استقبال و گسترش روزافزون روف گاردن، استفاده هوشمندانه از عناصر اصلی بام سبب به وجود آوردن مکانی اختصاصی یا بام سبز اختصاصی خواهد شد. برخی از عناصر عبارتند از:
مبلمان فضای باز
جهت بوجود آوردن فضایی برای استراحت و نشیمن ساکنین ساختمان از مبلمان فضای باز استفاده می کنیم. بهتر است برای ساخت مبلمان فضای باز از متریال های مقاومی همچون چوب پلاست استفاده کنیم زیرا علاوه بر شباهت ظاهری به چوب طبیعی ، بسیار مقاوم و مستحکم است.
باربیکیو پشت بام
در هنگام برگزاری مهمانی های دوستانه و خانوادگی و تهیه غذا، باربیکیو روف گاردن بسیار کارآمد خواهد بود. شرکت ال گرین با ساخت آشپزخانه فضای باز، تمام نیازهای شما را در این امر رفع خواهد کرد.
آلاچیق بام
بر روی بام می توان آلاچیق ساخت، آلاچیق شیشه ای،فلزی،چوبی و … از انواع آلاچیق ها بوده که نوع چوبی آن به علت ظاهر متفاوت و سبک وزنی بسیار پرطرفدار است.
آلاچیق از جمله عناصری است که دائما در برابر نورخورشید و یا بارش باران و برف قرار دارد. در نتیجه می بایست برای ساخت آن از متریال مناسب استفاده کنیم. استفاده از ترموود یا چوب پلاست ، هزینه ساخت آلاچیق را کاهش می دهد.
ضمن اینکه قرار گرفتن در برابر نور آفتاب یا بارش باران تاثیری روی رنگ و کیفیت آن نخواهد گذاشت.
با اجرای روف گاردن ، وزن بار سقف افزایش پیدا کرده است در نتیجه، می بایست با اصول مهندسی این کار انجام شود و به نگهداری بیشتری نیاز خواهیم داشت.
زهکشی سقف های سبز ضروری است؟ باید مقادیر زیادی آب که در بام سبز جاری می شود را بتوان از بام خارج نمود . در حالیکه آب مورد نیاز برای رشد گیاهان تامین شود در نتیجه زهکشی بسیار ضروری است.
بام سبز خطر بروز سیل را کاهش می دهد
ساخت بام سبز تا دو برابر خطر بروز سیل را کاهش می دهد. درواقع بام سبز آب را ذخیره کرده و بعد با سرعت کمتری آزاد می کند. بخش قابل توجهی هم از طریق تعرق گیاهان از بین می رود.
بام سبز باعث نفوذ آب به پوشش گیاهی ، لایه های زیرین و لایه های زهکشی مهندسی شده بام خواهد شد.
آیا واقعا روف گاردن و کاشت گیاهان بر روی سقف قابل اجرا و کاربردی است؟
سقفی که توسط گیاهان پوشانده شده باشد ، در صورتیکه لایه های زیرین روف گاردن به درستی اجرا شده باشند ،کاربردی بوده و نه تنها برای بام ساختمان مضر نبوده بلکه مزایای فراوانی نیز خواهد داشت.
میزان انرژی مورد نیاز برای گرم کردن ساختمان کاهش پیدا میکند و به این ترتیب هزینه ها را کاهش خواهد داد.
اگر روف گاردن به درستی اجرا شود ساختمان را به میزان قابل توجهی کارآمد کرده و باعث کاهش آلودگی هوا و همچنین گاز های گلخانه ای خواهد شد.
گیاهانی که برای کاشت در روف گاردن استفاده می کنیم باید به اندازه کافی مقاوم بوده تا هم در برابر نور آفتاب و هم در برابر باد و بارندگی بتوانند رشد کنند. گیاهانی برای بام سبز مناسب هستند که در شرایط عادی نیز نیاز به آبیاری فراوان نداشته باشند.
با کاشت گیاهان در فضای بام ، کیفیت عمومی هوا به خصوص هوای آلوده شهر تهران بهبود پیدا می کند. روف گاردن با به دام انداختن مواد حساسیت زا و ذرات معلق در هوا به بهبود کیفیت هوا کمک خواهد کرد.
اگر قصد دارید که بام خود را به باغ تبدیل کنید می بایست یکسری اصول مربوط به طراحی و اجرای آن را مدنظر داشته باشید.
آیا طراحی و اجرای روف گاردن روی هر بامی امکان پذیر است ؟
بله – در درجه اول درک تفاوت بین بام سبز و باغ بام است. این دو با هم تفات های اساسی دارند. سقف سبز را میتوان روی هر بامی حتی مورب ، اجرا کرد. معمولا بام سبز کم عمق و گسترده شامل سینی های فلزی یا پلاستیکی کم عمقی هستند که با علف ها یا گل های وحشی چند ساله پر شده اند و نصب آسان و سبک دارند. (درباره روف گاردن گسترده بیشتر بخوانید.)
روف گاردن از گیاهانی با ریشه هایی عمیق تر و ترکیبی از گیاهان همیشه سبز و گل ها و بوته ها و علف ها بوده که تجهیزات و آیتم های مربوط به فضای باز روی آن اجرا می گردد. به دلیل وزن سنگینترو آیتم های کاربردی که در آن اجرا میشود روی سطح صاف اجرا می کنیم.
