شاید شما با نام بلاک چین (Blockchain) یا زنجیره بلاک ها آشنا باشید و بر روی وب بسیار درباره آن خوانده باشید. من در این نوشته می خواهم کوتاه و به زبان ساده آن را به شما بشناسانم. در این جا از گفتن درباره فناوری های رایایانه ای (سخت افزاری - نرم افزاری و معماری ها) خودرای می کنم ولی در نوشته(هایی) جدا درباره بخش رایانه ای نیز خواهم گفت.
در سامانه های بانکی، هرگاه تغییری بر روی حساب یک مشتری رخ دهد، یک تراکنش برای اشاره به آن تغییر ساخته و نگهداری خواهد شد. در واقع رکوردی است که به یک تغییر اشاره دارد و برای آنکه تراکنش ها را از یکدیگر متمایز کنند، یک شناسه یکتا به آنها داده می شود.
شما بارها از خودپردازها، دستگاهای پوز و یا برنامه های گوشی های همراه پول را واریز یا برداشت کرده اید. برای نمونه امروز ۱۰۰ هزار تومان به حساب شما ریخته (واریز - Deposit) می شود، پس یک تراکنش سخته و جایی نگهداری می شود. شما فردا ۷۰ هزار تومان را بر می دارید، پس یک تراکنش تازه برای اشاره به این برداشت (Withdraw) ساخته می شود، نه آنکه آن تراکنش پیشین بازنویسی شود.
در بلاک چین نیز ما همین را داریم، یعنی هرگاه ارز رمزی به کیف پول شما واریز یا از روی آن برداشت شود، یک تراکنش در سامانه بلاک چین ساخته و برای همیشه نگهداری می شود. توجه کنید که رویدادها (برداشت - واریز) در بلاک چین غیر قابل تغییر (Immutable) هستند.
تراکشن های بلاک چین نیز دارای یک شناسه یکتا مانند رشته زیر هستند که به هر تغییر (واریز - برداشت) داده می شود. برای نمونه شما به یک صرافی مقداری ارز می فروشید و برابر ریال آن را دریافت می کنید. صرافی برای آنکه به شما اطمینان بدهد که شناسه تراکنش (Transaction ID یا TRX) را به شما می دهد.
5587c1de6507b53a34b4782e0adc651e3777f6e4283b288abf9c9a9bb8ae2139
شکل بالا یک نمونه از تراکنش ساخته شده در شبکه بلاک چین ترون (Tron Blockchain Network) را نشان می دهد که از وب سایت https://tronscan.io در دسترس است. در نوشته های دیگر درباره ترون اسکن خواهم گفت ولی برای نوشته بدنید که این سایت یک میانجی یا رابط بر روی بلاک چین ترون است.
شما می خواهید یک ماشین یا خانه خریداری کنید و فروشنده یا بنگاه از شما درخواست ارزش دارایی تان در یکی از بانک ها را می کند تا از توانایی شما در پرداخت اطمینان داشته باشد. احتمالا بانک باید شما تایید اعتبار کند تا فروشنده خانه یا ماشین را به شما بفروشد.
بانک یک نفر سوم و میانجی میان شما و فروشنده است که شما در پایان واریز پول را به کمک بانک انجام می دهید. بنابراین قرارداد یا معامله شما در یک بستر ناامن انجام می شود که نیاز به یک نفر سومی به نام بانک است تا شما از راه آن قرارداد خود و تبادل پول را انجام دهید. احتمالا در بانک نخست پشت باجه پول واریز شده و سپس در همان جا و پس از تایید تراکنش مالی (یا بررسی بودن دارایی در حساب)، شما با اطمنینان معامله را انجام می دهید.
بلاک چین با به کارگیری فناوریها و تکنولوژی های گوناگون این ننفر سپم را فیزیکی حذف کرده و خود جایگزین آن شده است. هر برداشت یا واریز یک ارز دیجیتال در بلاک چین آن ارز دیجیتال برای همیشه نگهداری می شود.
هر ارز دیجیتال بر روی یک بستر بلاک چین باید کار کند. برای نمونه اتریوم و ترون هر یک بلاک چین خودشان را پیدا سازی کرده اند. بلاک چین یک تکنولوژی است که یکی از کاربردهای امروزی آن، دفتر حسابرسی اشتراکی توزیع شده و غیرمتمرکز (Distributed and Decentralized Shared Ledger) است که قراردادهایی بر روی آن اجرا می شوند که این قراردادها را، قراردادهای هوشند (Smart Contract) می نامند.
در شکل بالا دو پارامتر Owner Address و Contract Address است که به ترتیب نشانی کیف پول من (واریز کننده یا دارنده پول) و کیف پول قراردادی است که من پول (در اینجا ترون) را برای یک سرمایه گذاری به آن واریز (Deposit) کرده ام.
بنابراین در بلاک چین، دفتر حسابرسی (Ledger) اشتراکی است و همگی به آن دسترسی دارند ولی این در بانک ها نیست و تنها کارمندان احراز هویت شده بانک به این دفترچه که تراکنش ها در آن تسا دسرسی دارند. توزیع شده گی و غیرمتمرکز بودن نیز از به همیشه در دسترس بودن کمک می کند.
آنچه که گفته شد، کاربرد بلاک چین درباره پیاده سازی تراکنش های بانکی است که روزمره با آنها آشنا هستید. ولی بلاک چین یک تکنولوژی است که می تواند برای هر کاربردی به کار برود. بلاک چین به فارسی، "زنجیره بلاک" است که هر بلاک یکی از داده های اشتراکی توزیع شده و غیر متمرکز که در اینجا تراکنش های پولی هستند را نگه داری می کنند.
برای آنکه کسی به درون مایه این بلاک ها دسترسی نداشته باشد، از رمزنگاری (Cryptography) کمک گرفته می شود و از این رو واژه رمز ارزها (Crypto+Currency یا Cryptocurrency) نیز به جای ارزهای دیجیتال به کار می رود.
امنیت و عدم تغییر درون مایه بلاک ها یکی از برجسته ترین سویه های بلاک چین است زیرا هیچ کس نباید درون مایه بلاک ها را تغییر دهد ولی هر کسی می تواند آنها را ببینید و بخواند. بنابراین شما در بلاک چین با یک امنیت درست و نیرومند روبرو هستید.
البته شما می توانید به سادگی پول های خویش را از دست بدهید. نخستین چیزی که پول های شما را از میان می برد، به کارگیری نادرست نشانی ارز است. شما می خواهید از کسی پولی دریافت کنید، در روزمره شماره کارت بانکی خود (شماره ۱۶ رقمی) را می دهید، اگر شما اشتباه کنید و شماره کارت را نادرست دهید که برای دیگری باشد، پس پول شما از دست می رود.
گونه دیگر از دست دادن پول، سرمایه گذاری روی سایت هایی است که کلاه بردار هستند. برای نمونه می گویند برای همیشه روزی ۳ درصد سود می دهند، آیا این شدنی است؟ خود شما چنین قراردادی را می سازید؟ پس همه چیز در بلاک چین که پول شما را از میان می برد خود شما هستید ونه دیگری.
به یاد داشته باشید در بلاک چین نفر سوم فیزیکی یا بنیاد یا دفتری نیست که پول شما را برگشت دهد. در بانک ها شما می توانید شاید شکایت کنید و تا درصدی شانس پول خویش را برگشت دهید ولی در بلاک چینن چیزی نیست. اگر شما به فرستنده پول، نشانی نادرست برای ارز خود در کیف پولتان را بدهید، پول شما رفت که رفت ودیگر دنبالش نروید (مگر فرستنده آشنا باشد)
رمزارزها یک راهکار خوب برای سرمایه گذاری هستند. شما هر رمز ارز را بر پایه ارزش دلار می خرید و برپایه ارزش دلار به ریال برمی گردانید، پس ارزش پول دیجیتال شما (مانند بیت کوین، اتریوم، لایت کوین، ترون، دوج و دیگران) ممکن است یکباره بسیاربالا رفته یا کاهش پیدا کند.
هر واحد یک رمز ارز بر پایه دلار است، برای نمونه ترون زیر ۵ سِنت است ولی بیت کوین هر واحدش بیش از ۱۰ هزار دلار است. در این میان ارزهای با بهای میانی نیز هستند، مانند اتریوم که بیش ۳۶۰-۳۵۰ دلار است. پس شما با خرید اندازه ای از ارز می توانید یک سرمایه گذاری انجام دهید ولی به همین سادگی نیست زیرا شما باید بررسی (تحلیل) درستی از بازار رمز ارزها داشته باشید که چه زمانی کدام ارز را بخرید و چه زمانی بفروشید.
اما از دید ما ایرانیان رمز ارزها بسیار سودمند هستند چون هیچ دولت یا نفر سومی نیست که بخواهد سیاست های شخصی یا ملی خود را اعمال کند. از این رو این برای ما ایرانیان سودمند است تا بتوانیم از سایت هایی که با رمز ارزها کار می کنند، خریداری کنیم زیرا دیگر تحریم های بانکی نمی توانند بر تراکنش های بانکی اثر گذار باشند.
