انقلاب ضد فرهنگ 1960، تولد دوباره‌ی خلاقیت

انقلاب ضدفرهنگ 1960| نگاهی به فشن در انقلاب ضدفرهنگ 1960 | کمد سارک

جریان‌های اجتماعی، همیشه بیشترین تاثیر را بر شکل‌گیری قالب‌های هنری و جنبش‌های فرهنگی دارند. جنبش‌هایی که خود به قالبی برای شکل‌گیری شاخه‌های مهمی از زندگی روزمره مثل گویش، خورد و خوراک، تفریحات و پوشش تبدیل می‌شوند. انقلاب ضدفرهنگ 1960 و هنرهای متاثر از آن نیز منجر به شکل‌گیری جریانی خلاق در برابر فرهنگ رایج شدند که تاثیرات آن تا امروز نیز قابل مشاهده است. در این مطلب به بررسی این انقلاب فرهنگی مهم و شاخصه‌های آن در پوشش می‌پردازیم.

پادفرهنگ 1960، تولدی مجدد

انقلاب پادفرهنگ یا ضدفرهنگ 1960، از اواخر 1950 با جنبش حقوق مدنی آمریکایی‌های آفریقایی‌تبار شروع به شکل گیری کرد. این جریان که ابتدا در انگلستان آغاز شده بود، با دو برابر شدن نیروهای نظامی آمریکا در ویتنام، جان بیشتری یافت و گروه‌های زیادی را درگیر خود کرد. جریانی که با هدف تخریب و بازنگری فرهنگ جاری جامعه آغاز شد و با جرقه‌ای آگاهی ساز، خود آغازگر انقلاب‌های بزرگی دیگر شد. پافشاری بر حقوق برابر زنان، هویت‌بخشی و مبارزه با رفتارهایی ضد جامعه سیاه پوستان، استفاده بیش از حد مواد روان‌گردان، برگزاری تابستان عشق[2] و انقلاب آزادسازی جنسی بخشی از تاثیرات این انقلاب ضدفرهنگی هستند. اما شاید یکی از مهم‌ترین جنبش‌های متاثر از این انقلاب، جنبش هیپی‌ها و بوهمیان بود که تاثیرات بسیاری بر خرده‌فرهنگ‌های اجتماعی گذاشت. جنبشی که اولین نشانه‌هایش در شکل آرایش ظاهری، موها، لباس‌ها و درواقع فشن قابل مشاهده بود.

تاثیر جریان 1960 در پوشش

این جریان با هدف گسترش صلح و پذیرش همه‌ی عقاید و هویت‌بخشی به توده‌های سرکوب شده شکل گرفت. رویکرد جنبش‌ هیپی‌ها و بوهمیان نیز آزادی و رهایی از قید و بندهای جامعه‌ی رو به مدرن بود. در واقع جریان پوششی این جنبش تقابلی است با کت‌شلوارهای شق و رق و پیراهن‌های پر چین و آستردهه پنجاه. علاوه بر اینکه با توجه در قالب کلی لباس‌های این جریان می‌توان به متاثر بودن از تمام فرهنگ‌های سنتی اشاره کرد، باید این نکته را نیز در نظر گرفت که جریان بوهمی در برابر رویکرد محتاطانه سنتی نیز ایستادگی می‌کند.

تاثیر این جریان بر فشن دهه شصت نیز خود ماجرایی جداست. گسترش کت‌های چرم، لباس‌هایی با نقوش سنتی آفریقایی و شرقی، پیراهن‌های آزاد، کت‌های بدون بلوز، شلوارک‌های خیلی کوتاه، پالت‌های رنگی آبرنگی و پاستیلی و گیسوان بلند بخشی از فشن انقلاب ضدفرهنگ 1960 به حساب می‌آید.

سینما و جریان بخشی به یک تولد

با گسترش فشن 1960 و کم‌کم متاثر شدن ‌شاخه‌های هنری متفاوت، سینما نیز دست به تولید آثاری زد که به بازسازی تصویری این انقلاب و آرمان‌هایش می‌پرداخت. Dennis Hopper با ساخت فیلم [3]Easy Riderیکی از مهم‌ترین اتفاقات این جریان را رقم زد. این فیلم با نگاه به زندگی دو جوان دهه 60 که پوشش و رفتاری منطبق با این جریان دارند، کمک به جلب توجه به این جریان و تاثیرات آن بر جامعه کرد. این فیلم جاده‌ای، با گذر از کنار تظاهرات‌ها و راهپیمایی‌ها و هم نشینی با جمع هیپی‌های مسافر تصویر خوب و درستی از این جریان و فرهنگ همراهش را ارائه می‌دهد.

آگراندیسمان یا [4]Blow Upساخته‌ی Michelangelo Antonioni یکی دیگر از فیلم‌هایی است که در روایت و طراحی لباس متاثر از این انقلاب ضدفرهنگ به شمار می‌آید. [5]taking Woodstockاثر Ang Lee نیز، که مشخصا به فستیوال موسیقی و هنر woodstock[6]، یکی از مهم‌ترین رویدادهای این انقلاب اشاره دارد، با نگاهی جزئی‌نگر به زیبایی لباس‌ها و ویژگی‌های فرهنگی این جریان را به تصویر کشیده است.

اما شاید جذاب‌ترین اشاره‌ها به این جریان در سینمای چندین دهه بعدتر رخ می‌دهد، زمانی که کارگردانان برای به تصویر کشیدن دهه 1960 و 1970، قبل از هرچیز به سراغ فشن این دهه و طراحی لباسی منصوب به آن زمان می‌روند. Queen’s gambit[7]یکی از بهترین سریال‌هایی است که برای به تصویر کشیدن 1960، لباس‌هایی برای کاراکترها طراحی کرده که مشخصا منطبق بر لباس‌های انقلاب ضدفرهنگ هستند. استفاده از کلاه‌ها و سربند برای کاراکتر بث نیز یکی از بارزترین این مشخصه‌هاست.

برندهای هم‌قدم با یک انقلاب

شاید یکی از دلایل مهمی که لباس‌های این جریان و جنبش اجتماعی از مشخصه‌های خاصی برخوردارند و تاثیرات خود را تا دهه‌های بعدی نیز گذاشته‌اند، همراهی برندهای مهم طراحی لباس با آن بوده است. اینکه برندی همچون Biba یادآور دهه‌ی 60 و مستقیما جریان انقلاب ضدفرهنگ است نشان‌دهنده هوشمندی و وابستگی این برند به کنش‌های اجتماعی است. برند [8]Biba که با پالت‌های ملایم خاکی و قهوه‌ای رنگ به ظاهری لندنی معروف بود، یکی از اولین برندهایی بود که نسبت به این جریان واکنش نشان داد؛ علاوه بر اینکه به دلیل قیمت نسبتا پایین لباس‌هایش در دسترس همگان قرار داشت که این منجر به استقبال بیشتر مردم از آن شد.

اسی کلارک، Ossie Clark که با طراحی لباس هنرمندانی چون Beatles ، Rolling Stones و Twiggy به شهرت رسید، با کم کردن قیمت‌ لباس‌هایش و استفاده از پارچه‌هایی در دسترس‌تر امکان استفاده برای عموم مردم را فراهم کرد تا هرچه بیشتر با این جریان همراه باشد.

پیراهن‌های دامن کوتاه Mary Quant نیز که توسط خود او برای اولین بار با عنوان mini skirt شناخته شدند، یکی از مشخص‌ترین پوشش‌های دهه 1960 است که همراه با آرایش سنگین، مژه‌های مصنوعی و مدل موی پنج سانت بالاتر از گردن bob به شهرت رسید.

پیراهن‌های بلند و روسری و سربند‌های Pucci با پارچه‌های طرح آبرنگی نیز یکی دیگر امضاهای لباس این دهه به شمار می‌آیند.

از 2021 به 1960

با وجود اینکه دهه 1960و جریان انقلاب ضد فرهنگ امروز متعلق به پنج دهه قبل است، اما دنیای بدون مرز و زمان فشن، با نگاهی دوباره به این دوره، ترندهای زیادی را به دنیای کمد دنیای مد بازگردانده. همچون کت و شلوارهای زنانه، پیراهن‌های راسته‌ی عروسکی یا babydoll، لباس‌های سرتاسر پولک‌دوزی شده و براق و بلوزو شلوارهای ساتن که در 2021 جانی دوباره یافته‌اند[9].

انقلاب‌ها و شیوع جریان‌های جدید

قطعا، همه‌ی جریان‌ها و کنش‌های اجتماعی در بازه‌ی زمانی خود، تاثیراتی بر پوشش، نحوه‌ی معاشرت و در کل زندگی افراد یک جامعه دارند. اما اینکه تاثیرات این جریان تا دهه‌ها بعد پایدار باشد و منجر به شکل‌گیری و تولد اتفاقات نویی دیگر شود، کمتر رخ می‌دهد. جریان انقلاب ضدفرهنگ 1960 نه تنها بر فشن و موسیقی بلکه بر دیگر هنرها نیز تاثیرات بسیاری داشت که خود زمینه ساز جریان‌هایی دیگر همچون پاپ آرت در دهه 90 بودند. شاید حتی اگر این انقلاب ضدفرهنگی رخ نمی‌داد، زمینه برای جنبش‌های امروز همچون me too[10] و [11]black lives matter ایجاد نمی‌شد. به هر حال، بازنگری تاریخ منجر به دستیابی به خلاقیت‌های دوباره و تولد فرهنگ‌های نوین می‌شود.

منتشر شده در نشریه سارک، 22 فروردین 1400.

کلمات کلیدی:

اولیه: جنبش، انقلاب، جریان

ثانویه: ضدفرهنگ، پادفرهنگ، طراحی لباس، فشن، مد، easy rider ، pop art، me too، black lives matter، Queen’s gambit، حقوق برابر زنان

[1] https://en.wikipedia.org/wiki/Counterculture_of_the_1960s

[2] https://en.wikipedia.org/wiki/Summer_of_Love

[3] https://www.imdb.com/title/tt0064276/

[4] https://www.imdb.com/title/tt0060176/?ref_=fn_al_tt_1

[5] https://www.imdb.com/title/tt1127896/?ref_=fn_al_tt_1

[6] https://en.wikipedia.org/wiki/Woodstock

[7] https://mag.sarak-co.com/queens-gambit/

[8] https://mag.sarak-co.com/%d9%87%d9%85%d9%87-%da%86%db%8c%d8%b2-%d8%af%d8%b1%d8%a8%d8%a7%d8%b1%d9%87%e2%80%8c%db%8c-%d9%85%d9%84%da%a9%d9%87%e2%80%8c%db%8c-%d8%af%d9%86%db%8c%d8%a7%db%8c-%d9%85%d8%af-%d8%a2%d9%86%d8%a7-%d9%88/

[9] https://mag.sarak-co.com/over-sized-style-guide/

[10] https://mag.sarak-co.com/%d8%b5%d9%86%d8%b9%d8%aa-%d9%85%d8%af-%d9%88-%d9%81%d9%85%db%8c%d9%86%db%8c%d8%b3%d9%85/

[11] https://mag.sarak-co.com/%d9%86%d9%82%d8%b4-%d8%b5%d9%86%d8%b9%d8%aa-%d9%85%d8%af-%d8%af%d8%b1-%da%a9%d8%a7%d9%87%d8%b4-%d9%86%da%98%d8%a7%d8%af%d9%be%d8%b1%d8%b3%d8%aa%db%8c/