پیانو سازی می باشد که کوک کردن آن یکی از مهمترین موارد تخصصی می باشد. که در زمان های تعیین شده و بطور منظم باید انجام شود. تا از آسیب های احتمالی پیشگیری شود. کوک کردن آن نسبت به سایر سازها سخت تر و زمان بر است و نیاز به تخصص و تجربه بالایی دارد.
حال به معرفی هرکدام از آنها می پردازیم. تا با آشنایی کامل با انواع کوک پیانو برحسب نیاز و یا خواسته مشتری و نوازنده بتوانید به کوک پیانو بپردازید. سبک های مختلف کوک پیانو دارای ویژگی های خاص و منحصربفردی می باشند،
کوک پیانو انواع مختلفی دارد از جمله:
با نام بردن از انواع کوک پیانو، در ادامه مقاله به شرح جزئیات کامل و چگونگی کوک پیانو در سبک های مختلف می پردازیم. با مجموعه رویال پیانو همراه باشید:
یکی از انواع کوک پیانو اعتدال مساوی یا اعتدال یکسان می باشد. اعتدال مساوی یا اعتدال یکسان :
سیستمی برای کوک است که در آن، فاصله هر جفت نت مجاور از یکدیگر، برابر و مساوی باشد. به عبارتی نسبت‌هایی مساوی از بسامدهای هر جفت نت مجاور وجود دارد. وقتی نواک به صورت لگاریتم بسامد (نه خود آن) در نظر گرفته‌شود، فاصله هر نت با نت مجاورش، برابر خواهد شد.
در کوک اعتدال مساوی، ایجاد فواصل، اغلب با تقسیم فاصله‌های دلخواه بزرگ‌تر فراهم میشود. معمولاً اکتاو (نسبت ۲:۱) به تعدادی بخش کوچک‌تر (با نسبت بسامد برابر بین نت‌های پی‌درپی) تقسیم میشود. عموماً رایج‌ترین سیستم کوک‌بندی چند سده اخیر در موسیقی کلاسیک و غربی، اعتدال مساوی دوازده نتی بوده است. چنین باقی مانده که اکتاو را به ۱۲ بخش تقسیم می‌کند. تمام آنها در مقیاس لگاریتمی، نسبتی برابر با ریشه دوازدهم عدد دو دارند (۱٫۰۵۹۴۶≅ ۲√۱۲). در این تقسیم‌بندی، کوچک‌ترین فاصله، برابر است با یک‌دوازدهم اکتاو که نیم‌پرده خوانده میشود. در دوران مدرن اعتدال مساوی دوازده‌نتی به صورت نواک استاندارد بسامد ۴۴۰ کوک میشود که به اختصار، آ۴۴۰ خوانده میشود. به این معناست که هر نت به صورت آ۴۴۰ کوک شده‌است و باقی نت‌ها هم با آن، چند نیم‌پرده در همان جهت فاصله دارند. استاندارد نواک هم همیشه ۴۴۰ نیست و در سده‌های اخیر، کمی افزایش یافته‌است.
سیستم اعتدال مساوی یاگام منسوب به باخ از تقسیم فاصلۀ هشتمِ درست به دوازده نیم پردۀ کاملاً مساوی از حیثِ نسبتِ بسامدی به وجودآمده است. این سیستم که تاکنون متداول است، فقط مربوط به سازهایِ شستی دار مانندِ پیانُو،هارپسیکورد، اُرگوسازهایِ دارایِ پرده بندیِ ثابت با نیم پرده هایِ کاملاً برابر مانندِ گیتاروماندولین است. این سیستم در سالِ ۱۶۹۱ میلادی توسّطِ وِرک مایستر اُرگنواز و آهنگساز آلمانی پیشنهاد شدو درسالِ ۱۷۰۶ بوسیلۀ نایدهارتعملی شد. یوهان سپاستین باخ نیز بنا به اهمیّتِ این کشفِ جدید،۴۸ پرِلودوفوگ از آثارِ خود را به نامِ این سیستم،کِلاوسنِ تعدیل شدۀ دقیق نامید. به همین دلیل گام ابداع شده برمبنای سیستم اعتدال یکسان را گامِ باخ نامیدند.
در سیستم اعتدال یکسان نسبت بسامدی نیم پردۀ کرُماتیک ودیاتُنیک با هم برابرومساویِ ریشۀ دوازدهمِ نسبتِ بسامدیِ هشتمِ درست است. به عبارت دیگر فاصلۀ هشتمِ درست با نسبت بسامدیِ ۲ به ۱،به دوازده نیم پردۀ کاملاً مساوی تقسیم میشود. که نسبت بسامدی هر نیم پرده برابرخواهد بود با (۱.۰۵۹۴۶۳۰۹۴ )
باآنکه درگذشته، موسیقیدانان و صوت‌شناسان کشورهای مختلف ازجمله چین، یونان وایران،هریک برحسبِ مُدهای موسیقایی خود، برایِ تثبیت بسامد اصوات موسیقایی سعی فراوان کرده‌اند. امّا هنوز تمام ممالک دنیا به اتّفاق نظرنرسیده اند. از قرنِ نوزدهم میلادی در کشورهایِ غربی کوشش‌هایی به قصدِ تعیین و تثبیت بسامد اصوات موسیقایی به عمل آمد. در نتیجۀ این کوشش‌ها یونسکو در سال 1939 میلادی به منظور ایجاد حس تفاهم بین المللی، بسامد A4 (“لا”یی که به فاصلۀ ششم بزرگ بالاتر از”دُ”یِ میانی است. توسّط بیست و نُهمین شستی سفید پیانو از سمت چپ نواخته میشود) را 440 هرتز تثبیت کرد. بسامد سایر اصواتِ موسیقایی بر مبنای نسبتی که با”لا”ی 440 هرتز دارند محاسبه میشود.تعیین بسامد اصوات موسیقایی برمبنای “لا”ی 440 هرتز را کوک دیاپازون می‌نامند.
کوک فیثاغورثی یک روش کوک کردن سازها است که از نوع کوک دیاتونیک معمولی است. وجه مشخصهٔ کوک فیثاغورثی آن است که در آن نت‌ها با استفاده از رساندن نسبت بسامد در فاصلهٔ پنجم درست (نسبت ۳:۲ یا ۷۰۲ سنت) به توان اعداد طبیعی متوالی به دست می‌آیند. بیشتر نویسندگان معاصر تئوری موسیقی، این روش کوک کردن را به فیثاغورث (فیلسوف یونانی قرن ششم پیش از میلاد) منتسب می‌کنند. با این حال فیلسوف‌های دیگری همچون بوئتیوس و اراتوستن نیز روی تناسب‌های مشابهی برای کوک‌کردن سازها کار کرده بودند. کوک فیثاغورثی در دوران رنسانس و تا ابتدای قرن شانزدهم روشی رایج برای کوک‌کردن سازها بود. این روش «بابت خالص بودن فواصل پنجم ایده‌آل بود، اما فواصل سوم بزرگ در آن چنان ناهماهنگ بودند که آکوردها را ناخوشایند می‌کردند.»
روش کوک فیثاغورثی بر مبنای روی هم گذاشتن فواصل پنجم درست تعریف میشود که در آن نسبت بسامد نت‌ها در هر فاصلهٔ پنجم ۳:۲ است. (ساده‌ترین کسر اعداد طبیعی بعد از ۲:۱). برای نمونه، اگر از نت ر شروع کنیم، با شش بار حرکت به سمت بالا به اندازهٔ فاصلهٔ پنجم درست، و پنج بار حرکت به سمت پایین از سوی دیگر، جمعاً یازده نت دیگر به دست می‌آید. که به همراه «ر» مجموعه‌ای کامل از تمام دوازده نت گام کروماتیک را می‌سازند:
می بمل – سی بمل – فا – دو – سل – ر – لا – می – سی – فا دیز – دو دیز – سل دیز
این توالی یازده نسبت ۳:۲ تمام بازهٔ بسامد یک پیانو (که دارای ۷۷ کلید است) را پوشش می‌دهد. از آنجا که نت‌هایی که نسبت بسامدشان ۲:۱ باشد همنام هستند. (چون با فاصلهٔ یک اکتاو از هم قرار دارند)، می‌توان با استفاده از همین یازده نت بسامد تمام نت‌های یک پیانو را محاسبه کرد. مشکل کوک فیثاغورثی آن است که هیچ تعداد تکراری از فواصل ۳:۲ منجر به فاصله‌ای که مضربی از نسبت ۲:۱ باشد نمی‌شود. برای مثال، اگر توالی بالا را از سمت بمتر یک قدم بیشتر ادامه بدهیم نت که به دست می‌آید لا بمل خواهد بود. اما فرکانس این نت (که هم‌نوا با نت سل دیز در انتهای توالی است) در مقایسه با نت سل دیز به صورت توانی از نسبت ۲:۱ قابل محاسبه نیست.
لا بمل – می بمل – سی بمل – فا – دو – سل – ر – لا – می – سی – فا دیز – دو دیز – سل دیز
به‌طور دقیق‌تر، بین نسبت فرکانس این دو نت وقتی با استفاده از دایره پنجم‌ها محاسبه شوند. با حالتی که با استفاده از نسبت ۲:۱ محاسبه شوند، به اندازهٔ حدوداً یک چهارم یک نیم‌پرده فاصله وجود دارد. به این فاصله کمای فیثاغورثی می‌گویند. در جدول پایین فرمول محاسبهٔ هر کدام از نت‌ها با روش کوک فیثاغورثی آمده‌است. نسبت‌های ۳:۲ و ۲:۳ به ترتیب نشان‌دهندهٔ بالا رفتن یا پایین آمدن به اندازهٔ یک فاصلهٔ پنجم درست هستند. نسبت‌های ۲:۱ و ۱:۲ به ترتیب نشان‌دهندهٔ بالا رفتن یا پایین آمدن به اندازهٔ یک اکتاو هستند. روش‌های نوین کوک‌کردن، نظیر اعتدال مساوی، این مشکل را با معتدل کردن فاصلهٔ پنجم به اندازه‌ای که خالص نیست حل می‌کنند.
در روش کوک فیثاغورثی فواصل اصلی به سه دسته تقسیم می‌شوند:
۱ – لیما: معادل فاصلهٔ یک پرده است و نسبت فرکانس ۹:۸ دارد.
۲ – کاما: معادل فاصلهٔ نیم‌پردهٔ دیاتونیک است (نیم‌پرده‌ایکه بین دو نت غیر همنام دیده میشود، نظیر فاصلهٔ می و فا) و نسبت فرکانس ۲۵۶:۲۴۳ دارد.
۳ – نهایتاً نیم‌پردهٔ کروماتیک یا آپوتوم که برابر اختلاف بین دو مورد قبلی است ونسبت فرکانس ۲۱۸۷:۲۰۴۸ دارد.
در پیانونوازی ایرانی کوک پیانو متفاوت نسبت به انوع دیگر کوک می باشد و کوک ایرانی پیانو به دو نوع تقسیم می شود:
برای راست کوک تمام نت های سی بمل به سی کرن تبدیل می گردد. نت های می بمل به می کرن تغییر پیدا می کند. برای نواختن مخالف سه گاه، عراق افشاری، حجاز ابوعطا و …. در اکتاو پنجم نت فا دیز را به فا سری تغییر می یابد.
با تغییر کوک انجام شده برای راست کوک امکان نواختن شور لا، ابوعطا ر، بیات ترک دو، افشاری ر، دشتی می، نوای ر، سه گاه سی کرن، همایون لا، بیات اصفهان ر، چهارگاه ر، ماهور سل و راست پنجگاه سل وجود دارد.
در چپ کوک باید تمامی نت‌های می‌بمل و لا‌بمل را می‌کرن و لا‌کرن کوک نموده است. در اکتاو پنجم نت سی‌بکار را سی کرن کوک شود.
با توجه به کوک فوق امکان نواختن شور ر، ابوعطا سل، بیات ترک فا، افشاری سل، دشتی لا، نوا سل، سه‌گاه می‌کرن، همایون ر، بیات اصفهان سل، چهارگاه سل، ماهور دو و راست‌پنجگاه دو وجود خواهد داشت.
با توجه به توضیحات داده شده، در پیانو کوک ایرانی نت می بمل نداریم. به همین دلیل، می توان در اکتاو ششم نت می بمل را بدون تغییر باقی گذاشت. تا در صورت نیاز گوشه هایی چون راک در ماهور، نهفت در نوا، عراق افشاری و تصانیف قدیمی را نواخت.
چرخش آچار کوک پیانو در جهت عقربه های ساعت صدا را زیرتر می کند. چرخش آچار در خلاف جهت عقربه های ساعت صدا را بمتر می کند.
اگر در هنگام تغییر کوک نت های بمل را ۳۹ سنت زیرتر کنید به کرن تبدیل می شوند.
نت های بکار را ۶۱ سنت بمتر کنید به کرن تغییر پیدا می کنند.
چنانچه نت های دیز را ۶۱ سنت بمتر کنید به سری تبدیل خواهند شد.
با شرحی کامل از انواع مختلف کوک پیانو را معرفی و بررسی کردیم. تا با علت انتخاب هر نوع کوک پیانو آشنا شده و در مواقع نیاز بهترین انتخاب را داشته باشیم. در صورت داشتن هرگونه سوال در رابطه با انواع کوک پیانو با متخصصین مجموعه رویال پیانو تماس بگیرید.
آدرس:
تهرانپارس غربی، خیابان فرجام غربی، تقاطع فرجام و عبادی، جنب فرش بهشتی، پلاک۴۳۲، طبقه ۵، واحد۱۸
تلفن های تماس:
۰۹۱۲۸۹۰۱۵۰۹
۰۹۰۳۳۹۸۸۳۵۰
۰۲۱-۷۷۰۹۳۵۳۲
