از تضاد در مبانی تا جنگ، درون شهر

ماجرای فاطمیه و سوزاندن خانه ایشان و نهایتا مرگ ناشی از یک جنگ تمام عیار شهری، قطعا، دارای مبانی فکری و اعتقادی است.

وقتی شکل و شمایل و نوع لشکر کشی به یک خانه و آتش زدن آن را در دل یک شهر بررسی می‎کنیم، مفاهیمی فراتر از آنچه دیده می‎شوند را می‎توان حدس زد. چیزی شبیه به یک کینه تاریخی یا تسویه حساب از گذشته یا تضاد در اندیشه و فکر.

هرچه ابعاد ماجرا وسیعتر باشد و کنشها و واکنشها شکلی عمیقتر پیدا کنند، ماجرا از یک انتقامجویی ساده به یک کینه ورزی پیچیده تبدیل میشود. در روز عاشورا نیز این قول مشهور است که یزیدیان به امام حسین علیه السلام گفتند که ماجرای ما و تو، به خاطر بغض و کینه ای است که از پدرت علی در سینه داریم.

در آن روز تاریخی نیز علی بن ابیطالب و فاطمه زهرا (ع) نخواستند بیعت کنند و این نخواستن، منجر به یک شورش شهری سازمان یافته علیه آنان شد. چیزی که مقدمه کربلا را شکل داد و قبح کشتن خاندان نبی (ص) را شکست.

به این گزاره کلیدی توجه کنید:

علی باید بیعت کند وگرنه خانه ‏اش را می‎سوزانیم حتی اگر در آن خانه فاطمه باشد. این گزاره کلیدی و تاریخی و غیرقابل انکار، گویای فضای فکری حاکم بر جریانی است که توانست عرصه قدرت را برای همیشه در دست بگیرد. این قدرت در تمام لایه های اجتماعی رسوخ کرد و حتی دوران کوتاه خلافت امیرالمؤمنین (ع) را تاب نیاورد تا جایی که، هیچ یک از اهل بیت پیامبر (ص) را حتی تا قرن سه، زنده نگذاشت به غیر از امام آخر که از دیده ‎ها پنهان شد.

فلسفه ‎ی حاکم، با فلسفه ‎ی علی بن ابیطالب همخوانی نداشت. البته اینجا به دنبال بازخوانی این دو فلسفه و تفاوتهای عمیق آنها با هم نیستیم و به صورت گذرا از آن عبور می‎کنیم. این تفاوتها در برخی مبانی توحیدی، مفاهیمی نظیر عدل الهی و در پی این دو، مبانی اخلاقی خود را نشان میدهند. اخلاق نزد علی بن ابیطالب (ع) بسیار تفاوت داشت با آنچه که نزد خلیفه دوم بود. اخلاق یک امر مهم، و ناشی از نوع تفکر و حتی نوع نگاه به الهیات است.

از مهمترین تفاوتهای اخلاقی، میتوان به نوع رفتارهایی اشاره کرد که خلیفه با ایرانیان و زنان داشت و قوانین سخت اجتماعی که وضع شده و یک تبعیض نژادی شدید را ایجاد کرده بودند.

این اختلاف از دو دیگاه متفاوت ایجاد میشود. دو دیدگاهی که آتش جنگی درون شهری را روشن می‎کند و آن اتفاقات تلخ را رقم می‎زند.

البته پس از آن جنگ درون شهری، فلسفه علوی از همان ابتدا خانه نشینی را اختیار نکرد. بلکه برای یارگیری و جنگ تلاش نمود، اما مردم شهر از فلسفه ی علی تهی بودند و با او همراه نشدند؛ به جز چند نفر محدود...
و همان شد که علی بن ابیطالب محصور و محدود و تنها ماند...