یکی از قطعات رایج که در صنایع ماشین آلات صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد، یاتاقان ها هستند که به واسطه کاربرد متعدد، انواع مختلفی دارند. این قطعات مکانيکي دارای رینگ داخلی، رینگ خارجی و غلتنده بوده که شامل زیرمجموعه هایی چون بیرینگ خطی، بلبرینگ بزرگ، رولربیرینگ و... می شود. اگر می خواهید یاتاقان به خوبی به وظیفه خود در حوزه صنعت عمل کند، می بایست با استفاده از تجهیزات مکمل همچون پایه، فضا را برای یاتاقان فراهم کنید تا به راحتی روی سازه و محل مورد نظر نصب شود.
همان طور که در ابتدا بیان شد، یاتاقان ها انواع مختلفی داشته که هر کدام برای جایگاه مخصوص به خود کاربرد دارند. جالب است بدانید با توجه به اینکه از یاتاقان ها به منظور تعلیق بارهای به خصوصی استفاده می شود، می بایست پیش از آغاز کار نوع اتصال و حرکت بررسی گردد که جزو کدام حالت خطی و دورانی است؛ چرکه تمامی این حالات تنها به وسیله بیرینگ انجام خواهد شد. برای مثال می توان به یاتاقان های غلتشی ساچمه ای یا بلبرینگ اشاره کرد که یکی از زیرمجموعه های آن بلبرینگ شیار عمیق است.
این قطعات به علت طراحی ساده، دوام طولانی و قیمت مقرون به صرفه بسیار کاربرد دارند. همچنین بلبرینگ های شیار عمیق توانایی تحمل بارهای شعاعی و محوری را داشته و اغلب به شکل تک یا دو ردیفه ساخته و استفاده می شوند. یاتاقان های غلتشی استوانه ای یا رولر بیرینگ ها نیز در صنایع صنعتی همچون ماشین آلات بسیار مورد کاربرد واقع شده و می توان از آن ها برای تحمل بارهای شعاعی استفاده کرد؛ چراکه ساختار آن ها نیروی شعاعی را به خوبی متحمل می شود. از پر کاربرد ترین نوع یاتاقان ها، یاتاقان های هوزینگ هستند که ساختار و شیوه نصب بسیار ساده ای دارند. می توان با کمک تجهیزاتی چون فلنج دوام و ماندگاری آن ها را افزایش داد.
همان طور که می دانید انواع یاتاقان شامل بلبرینگ (Ball bearing)، رولبرینگ، بال اسکرو و... بوده که در این بخش قصد معرفی درباره ساختار و کاربرد یاتاقان های پیچ و مهره ای را داریم. می توان گفت این گروه از یاتاقان ها اغلب در موقعیت هایی چون صلب خارجی ماشین آلات یا سطح ثابت آن ها استفاده می گردد. یاتاقان های پیچ و مهره ای به دلیل کاربرد در صنایع مختلف دارای شکلی ساده هستند و اجزای آن ها تنها در هوزینگ و یک نوع یاتاقان که اغلب رولبرینگ یا بلبرینگ است، خلاصه می شود.
شکل هوزینگ به کاربرد یاتاقان بستگی داشته و می تواند دارای سوراخ های سطحی و پیچ و مهره هایی از جنس آلن یا شش گوشه داشته باشد. عامل تعیین کننده اشکال این نوع یاتاقان به بار وارده بر آن بستگی داشته و با توجه به وجود بارهای شعاعی یا محوری می تواند متفاوت باشد. بر اساس میزان خرید افراد در صنایع مختلف می توان بدین نتیجه رسید که محبوب ترین نوع یاتاقان های پیچ و مهره ای، یاتاقانی بوده که به علت داشتن هوزینگ به شکل دو پیچ برای اتصال شفت های افقی کاربرد دارد.
البته نوع دیگری نیز وجود دارد که هوزینگ به شکل چهار پیچ بوده و اغلب برای اتصال شفت های عمودی مورد استفاده قرار می گیرد. جالب است بدانید به علت استفاده از آلیاژ های چدنی و فولادی حین ساخت این قطعه، اثر آسیب های وارده به ماشین آلات صنعتی کاهش یافته و شما می توانید در صورت رعایت قوانین، از آن به مدت طولانی استفاده کنید. جالب است بدانید یاتاقان های پیچ و مهره ای به واسطه کاربرد وسیع خود دارای اشکال متفاوت هستند و عواملی چون مساحت سطح مقطع، میزان بار، نوع بار و... در ساختار آن ها مؤثر است.
یکی از یاتاقان ها، یاتاقان بلوک بالشتی بوده که می تواند به علت ساختار منحنی خود، در برگیرنده قطعاتی چون بلبرینگ ها یا رولبرینگ ها باشد.
نوع دیگر یاتاقان های پیچ و مهره ای، یاتاقان با هوزینگ چهار گوش نوع فلنج محسوب می شود. این نوع که در میان افراد فعال در این حیطه یکی از شناخته شده ترین یاتاقان های پیچ و مهره ای است که ماندگاری و استحکام بسیار مناسبی داشته و می تواند بار ناشی از وجود بلبرینگ های شیار عمیق یا رولبرینگ های مخروطی را متحمل شود.
اگر می خواهید که یاتاقان بارهای شعاعی و محوری را به خوبی حمل کند، بهترین گزینه می تواند یاتاقان های Oval یا بیضی شکل از نوع فلنج دار باشد؛ چراکه این نوع به علت ابعاد و شکل ظاهری خود، فضای کمتری را اشغال نموده و می تواند در فضای محدودتر کاربرد بسیار گسترده ای داشته باشد.
سخن پایانی
قطعاً تمامی افراد نسبت به یاتاقان و کاربرد آن در صنایع ماشین آلات صنعتی دینامیک و کارخانه ای آگاه هستند. از آنجا که در موتورهای داخلی خودرو ها دو نوع اتصال الکتروموتور و میل لنگ داریم، این قطعه می تواند با قرارگیری بر روی شفت های دوار، تبدیل انرژی الکتریکی به جنبشی را آسان سازد. با توجه به کاربرد وسیع این قطعه مکانيکی، می توان گفت از آن به منظور جلوگیری از سایش چند قطعه با یگدیگر، تکیه گاه برای شافت و... نیز استفاده می شود.
منبع: آسان بران
