تقسیم بندی و نام­گذاری انواع عسل

همان طورکه گل ها از لحاظ اندازه،رنگ،شکل وبوباهم تفاوت دارند،شهد آن ها نیز متنوع است.در واقع رنگ وطعم عسل دامنه­ای به وسعت عطر و بوی گل ها دارد. عسل با داشتن این ویژگی بی نظیر طبیعی،از نظر غذایی وتا حدودی دارویی ازسایرغذاها متمایز است. عسل ها به وسیلۀ منابع عمده ای که زنبورها از آن منابع شهد را جمع آوری کرده اند طبقه بندی می شوند.اگر چه زنبور ها در یک زمان تنها روی یک منبع گیاهی کار می کنند، شانس این که شهد از چندین گونۀ گیاهی جمع آوری شده باشد در بسیاری از عسل ها وجود دارد. معمولاًنباید عسل به نام گیاه یا گل خاصی بر چسب بخورد،مگر این که آن گیاه منبع عمدۀ تولید شهد در منطقه باشد (8).

#عسل_رسیده(عسل تغلیظ شده)

به عسلی گفته می­شود که بدون ترس از فاسد شدن،تا مدت نامعلومی قابل ذخیره است. در عملیات تولید عسل،زنبورهای کارگر شهد گل ها رابه کندو می آورند و به صورت عسل نارس (عسل رقیق) درحجره ها ذخیره می­کنند و بر اساس غریزه­ی طبیعی، برای جلوگیری از فاسد شدن عسل رقیق،اقدام به تغلیظ آن می­کنند.زنبوران کارگر مسئول این کار می­باشند، در واقع مقداری از عسل رقیق را به چینه دان (عسل دان) می­مکند. عسل مکیده شده در بدن زنبور تا حد لازم آبگیری می­شود وبه مقدار لازم برخی از مواد ساخته شده داخل بدن زنبور؛ مثل، نوعی آنزیم،آنتی بیوتیک واحتمالاًمواد دیگر به آن اضافه می­شود وسر انجام عسل تغلیظ شده به داخل حجره برگردانده می­شود و زنبوران کارگر هر حجره­ای را که با عسل تغلیظ شده به طور کامل پر کنند،آن را با لایه ای از موم درپوش­گذاری می­کنند لذا تمام شان­هایی که حجره های آن ها با لایۀ مومی بسته شده باشد، حاوی عسل رسیده هستند (16).

عسل نارس (عسل رقیق)

به عسلی گفته می­شود که به تازگی توسط زنبورها تولید شده باشد وهنوز عملیات تغلیظ توسط زنبورها روی آن انجام نشده یا به قدر کافی انجام نشده باشد.لذا چنین عسلی رطوبت بالایی دارد وچنان چه در این حالت برداشت شود،نمی توان به مدت طولانی آن را ذخیره کرد (15).

عسل طبیعی شهد

عسل هایی که توسط زنبور عسل منحصراً از شهد گل ها تولید می شود.در مناطقی که پر از گل وگیاه یا سر سبز فراوان باشد،زنبورداران به راحتی می توانند عسل شهد خالص تولید کنند.

در تمام کشورهای پیشرفته وکشور ما عسل به شهد گل ها اطلاق می شود که زنبور عسل پس از تغذیه از گیاهان مختلف ساخته باشد زنبوران عسل دارای نیروی ذاتی هستند که گل های مفید را از غیر مفید تشخیص می دهند،آن ها با علاقۀ فراوان سراغ تمام گیاهان طبی وگل های شفا بخش می روند و عصارۀ ذیقیمت این گل های قشنگ و مفید را گرفته و به بهترین شکل در اختیار ما قرار می­دهند این عسل ها به طور کامل طبیعی و سرشار از موادغذایی وحیات بخش بوده ومی­تواند عمده نیاز های غذایی را بر طرف کند،زیرا که تمام عناصر واملاح وویتامین ها راکه گل فراهم می کند وزنبور می­پروراند وآن را قابل جذب در خون می­سازد را دارا می باشد. از طرف دیگر کیفیت عسل طبیعی ده برابر بیشتر از عسل مصنوعی است به هر حال عسلی که مطلوب مصرف کننده است، عسلی است که زنبورها آن را ساخته باشند(16).

عسل طبیعی شهد و شربت

عسل­هایی که توسط زنبورعسل از شهد گل ها به علاوه شربت یا شربت های تقویت شده تولید می شود.این گونه عسل ها به طور معمول تحت شرایط کمبود منابع شهد تولید می­شود لذا باید توجه داشت که زنبورها پس از مصرف شهد یا شربت به هر دوی آن ها مواد ارزشمند تولید شده در بدن خود؛ مثل: آنتی بیوتیک، آنزیم ها وغیره را می­افزاید، خواص غذایی ودرمانی عسل تولید شده از شهد با عسل تولید شده از شهد به علاوۀ شربت تفاوت چندانی با هم ندارند و نباید چنین عسل هایی را تقلبی دانست (15).

عسل رادیواکتیو

در برخی از انواع عسل،مقدار خیلی ناچیزی رادیوم وجود دارد وخاصیت مربوط به خاک و زمینی است که گیاهان عسل زا در آن رشد کرده اند (10).

عسل تقلبی(عسل مصنوعی)

موادی هستند که به نام عسل عرضه می­شوند وزنبورعسل در تولید آن ها هیچ دخالتی ندارد. شربت غلیظ شکر، شیره خرما، قند نیشکر، میوه­های شیرین مانند: خربزه، هندوانه، کدوی تنبل وغیره از جمله موادی هستند که ممکن است به صورت خالص یا مخلوط با عسل و به نام عسل عرصه شوند (15).

عسل بیولژیک (عسل ارگانیک)

عسل ارگانیک که همان عسل طبیعی اطلاق می­شود .عسل تولیدی به صورت بیولوژیک درواقع حاصل از کشاورزی بیولوژیک می باشد بدین معنی که در مراحل تولید به هیچ وجه از کودهای شیمیایی وحشره کش ها استفاده نشده باشد وهم چنین منابع شهد وگرده گل­ها در محدودۀ سه کیلومتری کندو نیز شامل مزارع بیولوژیک باشد واز مناطق آلوده مثل: شهرها، بزرگراه ها، کارخانجات، کوره ها و محل دفن زباله ها دور باشد. هم چنین نباید در مواقع ابتلا به بیماری زنبورها برای درمان آن ها از داروهای حاوی مواد شیمیایی مضر باشند در موقع از داروهای مطابق با معیارهای کشاورزی بیولوژیک استفاده کرد (قاسمی).

عسل سمی

عسل سمی عسل حاصله از بعضی گیاهان برای انسان سمی بوده وایجاد مسمومیت وعوارضی از قبیل استفراغ، سرگیجه وعدم تعادل می نماید چون حاوی نوعی گلوکزید مسموم کننده است.این نوع عسل ها برای خود زنبور سمی نبوده وزنبوران آن را به راحتی مصرف می کنند. در مناطقی که گیاهان سمی می­رویند وزنبوران عسل جمع آوری می­کنند در بعضی مواقع برای زنبوران عسل نیز سمی بوده و عسل حاصل از آن برای انسان نیزمسموم کننده است. عسلی که بوئیدن آن تولید عطسه می­کند و یا نوشیدنش سکر و مستی می­آورد و چشیدنش گلو را می­سوزاند این نوع عسل ها مسموم کننده هستند وبرای تغذیه مناسب نمی باشد (10).

عسل های دارودار

بر حسب خواص دارویی مورد نظر، می­توان نمک های معدنی وداروهای خاصی را با شربت شکر مخلوط کرد و به عنوان غذای مکمل در اختیار زنبورهای عسل قرار داد. در این صورت، عسل هایی با خواص دارویی خاص و مورد نظر به دست خواهدآمد (هاشمی)

عسل با طعم میوه ها و سبزی ها

طعم انواع میوه وسبزی ها و بالطبع رنگ خاص آن ها را می­توان با اختلاط آب یا عصارۀ آن ها با شربت شکر و تغذیه چنان شربت هایی به زنبور،در عسل ایجاد کرد (16).

عسل غنی شده با ویتامین ها

با افزودن کنسانتره ویتامین­های مختلف به شربت شکر وخوراندن چنین شربتی به زنبورعسل، عسل هایی با مقادیر بالای ویتامین های افزوده شده به شربت به دست خواهد آمد. این عسل ها علاوه بر خاصیت عسل معمولی، از لحاظ ویتامین­های افزوده شده به آن ها نیز غنی هستند. عسل­های غنی شده با ویتامین ها را می توان برای تقویت افراد ضعیف و افرادی با کمبود ویتامین به کاربرد (15).

عسل از یک گیاه خاص

برای این کار،باید عطر گل گیاه مورد نظر را با شربت شکر مخلوط کرد ودر اختیار زنبورها قرار داد. زنبورها به سرعت به عطر گل مورد نظر عادت می­کنند و در پرواز هایی که برای جمع آوری شهد انجام می­دهند، به سراغ گل مورد نظر خواهند رفت (16).