چگونه باید از انقلابی‌گری دفاع کرد؟

یکی از بحث‌هایی که به نظر نگارنده از مهمترین و تاثیرگذارترین مباحث پیرامون انقلاب و آینده نظام اسلامی می‌باشد، مسئله کنش انقلابی یا «انقلابی‌گری» است. انقلابی‌گری به مفهوم حرکت در راستای اهداف انقلاب، امروز تا حدوی دچار شذوذات و انحرافاتی شده که در صورت عدم توجه و اصلاح توسط افراد منتسب به این مفهوم، می‌تواند اثرات مخربی را در بر داشته باشد.

دوگانه «انقلابی‌گری _ انقلابی‌نمایی» از آسیب‌هایی است که در این مقوله با آن مواجه هستیم. در پاسخ به این سوال که چگونه باید از انقلابی‌گری دفاع کرد، شاید بهترین پاسخ این باشد که اگر نحوه کنش و حرکت ما در این راستا ابتدا با شناخت ماهیت و مفهوم انقلابی اسلام و اسلامی انقلاب (البته صرف شناختن لازم هست اما کافی نیست؛ بلکه باید ایمان نسبت به آن شناخت‌ها تا حد فدا کردن آبرو، مال و جان در افراد تحقق بیابد)، و سپس با «آگاهی از شرایط زمانه» و «قدم در مسیر عقلانیت» همراه باشد و به اصطلاح «انقلابی‌گری صحیحی» داشته باشیم، خود به خود بهترین دفاع از انقلاب و انقلابی‌گری صورت پذیرفته است. و اما برای رسیدن به این سه مهم، قصد دارم به تبیین و تشریح تفاوت‌های میان دوگانه انقلابی‌گری- انقلابی‌نمایی بپردازم. پر واضح است که با درنظر گرفتن و عمل به وجوه مثبت و ایجابی این مقولات و اجتناب و موضع گیری در برابر وجوه سلبی آن‌ها، باعث محقق شدن این امر خواهیم شد.

در روایتی از امام صادق (ع) آمده است: «کونوا دعاة الناس بغیر السنتکم لیروا منکم الورع و الاجتهاد و الصلاة و الخیر فان ذلک داعیة» مردمان را به غیر گفتارتان به سوی اسلام و ارزش‌های دینی فرا خوانید تا در رفتار شما پرهیزگاری و تلاش و نماز و نیکی ببینند، چه اینکه این گونه دعوت کردن، اثرگذار است.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در سخنرانی سالگرد رحلت امام خمینی (ره) در سال ۱۳۹۵، پنج شاخص انقلابی‌گری را: «پایبندی به مبانی و ارزش‌های اساسی انقلاب اسلامی»، «هدف‌گیری مستمر آرمان‌ها و همت بلند برای رسیدن به آن‌ها»، «پایبندی به استقلال همه‌جانبه‌ی کشور»، «حساسیت در برابر دشمن و تبعیت نکردن از او» و «تقوای دینی و سیاسی» ذکر کردند که در ادامه به اجمال سعی می‌کنم در دو شماره بر اساس دریافت خود، برخی عناوین مهم دیگر را به جهت تعمیق و تکمیل بیان کنم.

• انقلابی‌گری یعنی دوراندیشی و بلند همتی و تلاش بی‌وقفه برای رسیدن به اهداف انقلاب، اما انقلابی‌نما صرفا به امروزش خوش است و برای تلاش و زحمت کشیدن امروز و فردا می‌کند.
• در انقلابی‌گری سعی می‌شود جامعه متوجه شود که انقلابی بودن مترادف افراطی بودن و امثال آن نیست ولی انقلابی‌نما، انقلاب و کنش پیرامون آن را نوعی افراط و عدم انعطاف جلوه می‌دهد!
• انقلابی‌گری یعنی مرزبندی و مقابله با اسلام متحجر و سکولار، اما انقلابی‌نما با این گونه اسلام نه تنها مرزبندی نداشته بلکه مروج و مبلغ آن است.
• انقلابی‌گری یک سبک زندگی است، یک گفتمان است؛ صد البته که نمود بیرونی هم دارد. اما انقلابی‌نمایی سراسر نمود است، سراسر تظاهر و نمایشگری است.
• انقلابی‌گری یعنی دائما دنبال اصلاح امور، افزایش کارآمدی و ایجاد اعتبار و محبوبیت برای نظام بودن ولیکن انقلابی‌نمایی یک برنامه صرفا برای امتیازگیری و حفظ موقعیت خود و گروه خود است.
• انقلابی تمام توان، اعتبار و آبروی خود را برای دفاع از انقلاب ولی انقلابی‌نما تمام توان، اعتبار و آبروی انقلاب را برای خود هزینه می‌کند.
• در گفتمان انقلابی‌گری، حق و عدل و اصول و ارزش‌ها معیار سنجش افراد است. اما انقلابی‌نماها قبیله‌گرا هستند، حمایت از اعضای قبیله‌ی خود را مهم‌ترین معیار و شاخص می‌دانند.
• انقلابی واقعی هر کجا باشد یک عنصر فعال، گره‌گشا و تحول است. اما انقلابی‌نما اموراتش تنها با ایجاد هیاهو و معرکه‌گیری، تفرقه و نفرت‌پراکنی برگزار می‌شود.
• انقلابی اصیل در مواضع انقلابی صریح است و از سیاست‌زدگی پرهیز دارد، در صف اول دفاع از آرمان‌ها و ارزش‌های انقلابی حاضر و پیشتاز حرکت‌های انقلابی است. با اطرافیان خود مجادله احسن دارد و بامنطق انتقاد می‌کند. از تک‌روی به‌دور و مقید به کار تشکیلاتی، قانون گرا و میانه رو و معتدل است ازینرو افراط و تفریط نمی‌کند. اما انقلابی‌نما عجول، در مواقع حساس در گوشه و کنار، اهل جدال و مراء و مغلطه و سفسطه، خودسر، قانون گریز و اهل افراط و تفریط است.
• انقلابی خوب می‌داند که «توقع یک میزان انقلابی‌گری از همه‌ی کسانی که در مسیر شاخص‌ها و جهت‌گیری‌های انقلاب حرکت می‌کنند، اشتباه است». خوب می‌داند که «نمی‌توان هر فردی را که در مسیر شاخص‌های انقلاب قرار دارد اما خوب حرکت نمی‌کند، متهم به غیرانقلابی‌گری و ضد انقلاب بودن، کرد»، اما انقلابی‌نما خود را معیار حق می‌داند و از همه توقع دارد به اندازه‌ی خودش انقلابی‌نمایی کنند. آن‌هایی که چنین نکنند بی‌درنگ از جانب انقلابی‌نماها متهم می‌شوند که «غیر انقلابی» و یا «ضد انقلاب» هستند.

«هیچ‌کس ضمانتِ درست ماندن تا دمِ مرگ را ندارد» و لذا «حکم مستوری و مستی همه بر عاقبت است». پس تفکر در مضامین این سخنان و مراقبت در اقدام و عمل بر همه‌ی ما لازم است و اشاره و طعنه به این و آن نباید ما را از بطن این مفاهیم و نیز از خوف ابتلای خویش به عاقبت سوء دیگران غافل کند.

سید حسام الدین حسینی و شهاب اسفندیاری