به بهانه انتشار گزارش سال 1400 دیجی‌کالا؛ هر سال یک گزارش، هر گزارش یک داستان پر قصه
حدود دو هفته از انتشار گزارش سال 1400 دیجی‌کالا می‌گذرد. معمولاً رسم بر این است که در همان دقایق هیجان‌انگیز اولیه پس از فشردن دکمه انتشار، دست اندرکاران، منتقدان و خوانندگان، ذره بین و قلم به دست می‌گیرند و کار مطالعه، نقد و بررسی و البته گوشزد کردن خطاها را شروع می‌کنند. اولین بازخوردها در همان روزهای اول سر و کله اش پیدا می‌شود. اما من کجای کار هستم؟
این دومین تجربه من به عنوان عضوی از تیم تهیه و تدوین و توزیع گزارش است. امسال من در میانه راه به تیم اضافه شدم و برای اولین تلاش، به طور متمرکز به مدت دو روز خودم را در خانه حبس شدم تا در محتوا عمیق شوم. حالا که دیگر روزهای اولیه انتشار گزارش گذشته و نقش تمنای محتوا نویس کمرنگ تر و تمنای مرتبط با رسانه ها پر رنگ تر شده می توانم کمی از دور به این ماجرا نگاه کنم.
ابتدا از این شروع شده بود که بیاییم و آمارهای سال گذشته را به روز رسانی کنیم، بنا شد چندان تفاوتی ایجاد نکنیم. اما این حرف زمانی و برای کسب‌وکاری مصداق دارد که در آن خبری از روند پر شتاب تحول‌ها، تصمیم‌ها و اتفاق ها نباشد. در طول یک سال فعالیت گروه دیجی‌کالا نه تنها آمار و ارقام در هر بخش و دپارتمان تغییر می‌کند بلکه انتیتی‌های جدیدی به مجموعه اضافه شده و می‌شوند که نمی‌شود بدون اشاره به داستانشان از کنارشان عبور کرد.
جدا از اینها وقتی جماعتی اغلب کمال گرا گرد هم جمع می‌شوند نمی‌توانند به آپدیت ساده ارقام و آمار بسنده کنند و نتیجه‌اش این می‌شود که به دنبال راهی برای گفتن بیشترین داستان‌های پیش آمده در طول یک سال باشند و حاضر می‌شوند گزارش را با اندک تأخیر اما شسته و رفته تر منتشر کنند. اصلاً یادم می‌آید سال گذشته وقتی مدیریت پروژه تهیه گزارش 99 را پیش می‌بردیم، یک شیت جدید هم باز کرده بودیم برای گزارش 1400 که یادمان باشد چه قصه‌هایی روزانه در حال وقوع است که باید در گزارش بعدی تعریفشان کنیم.
ظرافت‌ها و جزئیاتی که در تهیه تک تک صفحات یک گزارش (یا اجازه دهید با افتخار در مورد گزارش خودمان، دیجی‌کالا، صحبت کنم) وجود دارد که بدیهی‌ست به چشم خیلی‌ها حتی افراد نزدیک درون سازمان نمی‌آید، اما من و ما که درگیر- به معنای واقعی کلمه- درگیر گزارش بودیم و هستیم می‌توانیم بگویم که چه تفاوت‌هایی بین گزارش 99 و 1400 دیجی‌کالاست، دست کم تفاوت هایی که من متوجه و مطلع ش هستم:
اولین و مهمترین تفاوت، گزارش مفصل کسب‌وکارهای بومی محلی ست که در سال 99 تنها خبر پا گرفتنش را گفته بودیم و حالا آنقدر رشد و موفقیت برای همه ایران کسب کرده که به طور مستقل در قالب یک سند، گزارش سال 1400 را رنگ و لعاب ویژه‌ای بخشیده. تهیه این بخش با تیم توسعه کسب‌وکارهای بومی محلی به مدیریت افشین خاکی انجام شد.
گذشتن از مرز پانزده سالگی برای یک کسبوکار آنلاین اتفاق بزرگی ست که زمانش فرا رسیده بود در ابتدای گزارش از فرصت تعامل مستقیم حمید محمدی و سعید محمدی به عنوان هم بنیانگذاران دیجی‌کالا استفاده شود، سخن از نسل سوم دیجی‌کالا و تبدیل شدن گروه دیجی‌کالا به یک اکوسیستم برای تجارت الکترونیک و اقتصاد دیجیتال ایران را می‌توانید در صفحات 7 و 8 گزارش بخوانید.
گروه دیجی‌کالا در سال 1400 با شفافیت و تقسیم بندی مشخص و دقیقتری نسبت به سال گذشته شرح و تصویر شده، حالا بخش‌های زیرساختی این اکوسیستم و اعضایی که با قدرت این زیرساخت، خدمت رسانی می‌کنند برای مخاطب مشخص و مفهوم تر است، دیجی‌کالا از 13 زیر گروه در سال 99 حالا به 23 عضو در 1400 رسیده است. در صفحه 10 ببینید.
این توسعه زیرساختی و رو ساختی را به وضوح می‌شود در توضیح‌های مربوط به هر کدام از اعضای گروه (صفحات 12 تا 18 و 70 و 82) و همچنین در فهرست بلند و بالای مراکز عملیات و لجستیک تهران و ایران (صفحات 27 و 28) مشاهده کرد.
رفتار کاربرها در جستجوی کالا برای دیجی‌کالا که مرجع خرید آنلاین ایرانی‌هاست سوژه بسیار مهمی ست، نکته جالب در گزارش 1400 صعود جایگاه جستجوی کتاب در مقایسه با سال 99 است که بعد از موبایل، کالای همیشه در صدر جستجوی کاربرها، به رتبه دوم جستجوهاست (صفحه 34)
اضافه شدن وضعیت رضایت و نارضایتی مشتری ها موضوع جدید گزارش 1400 در فصل بازخورد کاربران است (صفحه 46)، شرح دقیق دلایل نارضایتی از کیفیت کالاها و تاخیر در ارسال گرفته تا قیمت و کیفیت پاسخگویی، و البته مقایسه این شاخص‌ها با سال 99 به نظر من اگر مصداق بارز شفافیت و صداقت کسبوکار دیجی‌کالا نباشد هیچ دلیل دیگری نمی‌تواند داشته باشد.
ارائه آمار در مورد بازه زمانی ارسال به مشتری هم نمونه دیگری از این داستان گویی تمام عیار است که در فصل چهارم، مارکت پلیس صفحه 65 می‌خوانید.
توضیح سطوح اعتبارسنجی اصالت کالا در فرایند نطارت بر عملکرد فروشندگان هم امسال به طور دقیق تر و تفکیک شده تر انجام شد، صفحه 69
ما همیشه فصل چهارم را با پر فروش ترین کالاهای آن سال تمام می کردیم، اما امسال در مورد چگونگی محاسبه هزینه‌های پردازش و لجستیک یک کالا در دیجی‌کالا توضیح دادیم (صفحه 74) اینجاست که شما را با روش قیمتگذاری پویا (dynamic shipping fee) آشنا می کنیم. امیدوار هستیم که این توضیح، فهم مشترک میان ما و مخاطبان را در مورد فشارها و مسئولیت‌هایی که دیجی‌کالا و به ویژه بخش مارکت پلیس برای تأمین و ارسال هر سفارش دارد بیشتر کند.
خوشبختانه پرداختن به دستاوردها و تغییرات بستر تکنولوژی دیجی‌کالا هر سال پر و پیمان تر می‌شود، امسال در فصل پنجم، در کنار معرفی اعضای جدید گروه دیجی‌کالا در سال 1400 که همگی به پشتوانه فناوری راه اندازی شده اند با جزئیات بیشتری در مورد اقدامات فناورانه‌ای که تجربه خرید و فروش را برای مشتریان و فروشندگان دیجی‌کالا بهتر می‌کند صحبت کرده‌ایم (صفحات 81 تا 90)
اهمیت کتگوری موبایل و الکترونیک برای کاربران (مشتریان و فروشندگان) دیجی‌کالا در این سال ها نشان داده که باید توجه ویژه‌ای به این موضوع داشت. پر فروش ترین برندهای گوشی موبایل در سال 1400 و مقایسه رتبه برندهای موبایل نسبت به سال 99 تمایز ویژه گزارش امسال است که در صفحه 112 فصل ششم، کالاها و برندها، میبینید.
تولد دیجی‌کالا مهر در مهر 1400 و توسعه کسب و کارهای بومی در این سال، اتفاق بزرگی بود که طبیعی‌ست داستان گویی همیشگی ما در مورد مسئولیت‌های اجتماعی دیجی‌کالا را متحول کند. در فصل هفتم گزارش امسال، حوزه‌های CSR دیجی‌کالا را با توجه به مخاطبان هدف بیشتر بسط داده ایم و از تلاش هایی که برای کاهش اثرات سوء محیط زیستی انجام داده ایم (صفحات 125 تا 128) گفتیم.
و در نهایت، آغاز فعالیت دو پروژه «دیجی‌کالا اکسپلور» و «درباره دیجی‌کالا» اتفاق های جدید و امیدوار کننده‌ای بودند که در سال 1400 مسیرهای جدید داستان گویی را برایمان ترسیم کردند.
این را هم بگویم که امسال همکاری با یکی از عکاس های خوب کشورمان، مریم سعیدپور، تنوع خوبی به عکس‌های گزارش بخشید. ما همیشه به استفاده از تصاویر و انسان ها ایمان داریم و تمام تلاشمان را می‌کنیم تا یک گزارش داده محور را با روح انسانی غنی و خواندنی کنیم.
همه اینها را خواندید؟ این را هم از من بشنوید که نقش فاطمه در به ثمر رسیدن گزارش، پر رنگ ترین است؛ گردآوری داده از تیم‌ها و دپارتمان‌های مختلف یک کسبوکار بیش از 8هزار نفری کار طاقت فرسایی ست که در پشت صحنه این گزارش نباید مغفول بماند. همچنین فرایند داستان گویی با داده‌های جمع‌آوری شده تلاش شبانه‌روزی می‌طلبد.
اینها را از زبان کسی بخوانید که داستان گفتن را دوست دارد و تنها یکی دو تا از گوشه‌های این کار را گرفته است. از زبان کسی که معتقد است همین گزارش‌ها می‌تواند آینه‌ای روبروی تصمیم‌سازها، تصمیم‌گیرها، سیاستگذارها و مدیران اجرایی بگذارد و آینده اقتصاد دیجیتال در ایران را به تدریج تغییر دهد.
