فخ شکمبه دام یکی از بیماری‌های گوارشی تغذیه‌ای دام بوده در کنار بیماری ورم پیستان که یکی از بارزترین بیماری ها در بین دام هاست، که به علت مصرف بیش از حد برخی مواد غذایی، تغییر جمعیت باکتریایی شکمبه و تغذیه گونه خاصی از گیاهان رخ می‌دهد. پروتئین‌های محلول برخی گیاهان موجب ایجاد کف پایدار در شکمبه شده که این کف مانع از خروج گازهای تولیدی حاصل از هضم باکتریایی می‌شود. به طور کلی پس از مصرف خوراک دام باید به طور متوسط هر 3 دقیقه یکبار از طریق آروغ، گاز شکمبه را خارج نماید که در غیر این صورت موجب ایجاد نفخ می‌شود.
به طور کلی دو نوع نفخ در دام‌ها مشاهده می‌شود که نوع اول نفخ گازی است و به دلیل عدم توانایی خروج گاز از شکمبه رخ می‌دهد. در موقع مصرف برخی علوفه‌ها که حاوی اسید سیانیدریک می‌باشند، اتصال لوله مری به شکمبه فلج می‌شود و با بسته شدن آن دریچه، گاز تولید شده در قسمت بالای بافر شکمبه ای جمع شده و قادر به خروج نیست. نوع دوم نفخ کفی است که به صورت حباب‌های کوچک میان توده‌های غذایی موجود در مگاباف ایجاد می‌شود. عوامل متعدد حیوانی و گیاهی بر ایجاد کف پایدار تأثیر می‌گذارند.اعتقاد بر این است که ساپونینها و همی سلولزها عوامل کف کننده اولیه هستند و یک لایه تک مولکولی را در اطراف حباب های شکمبه تشکیل می دهند که بیشترین ثبات را در pH 6 دارند. نفخ را می توان به درجات حاد، نیمه حاد، مزمن، و نفخ اولیه و ثانویه تقسیم بندی کرد. نفخ اولیه به صورت فوم پایدار و همان نفخ کفی و نفخ ثانویه به صورت گاز آزاد یا همان نفخ گازی می باشد.
برگ لگوم‌ها، رطوبت زیاد خوراک، سرعت بالای بلع خوراک، غذاهای آسیاب شده و نرم، کنسانتره بیش از اندازه، انسداد مری، اختلال عصب واگ و مشکل حرکتی دیافراگم از عوامل بسیار مهم ابتلا به نفخ هستند که برخی از آنها تغذیه‌ای بوده و قابل پیشگیری می‌باشند. به طور مثال از آنجا که افزایش کنسانتره جیره موجب ایجاد اسیدوز تحت حاد و در گاهی اوقات غیر قابل تشخیص و بنابراین عدم درمان است، موجب کاهش حرکات دستگاه گوارش و خروج گازها می‌باشد. باکتریهای کپسول‌دار در شکمبه در زمان مصرف علوفه تازه، علوفه اوره پاشی شده، گلوکز، بلوک های کلسیم و منیزیم، با اثر بر انتقال دهنده‌های عصبی و کاهش حرکات دستگاه گوارشی موجب ایجاد نفخ می‌شوند. پاتوژن‌هایی که باعث تورم غدد لنفاوی می‌شوند و البته غیر گوارشی هستند، به دلیل ایجاد فشار خارجی به مری، آن را مسدود کرده و مانع از خروج گاز می‌شوند. گونه های خاصی از غلات مانند نخود و لوبیا باعث تولید گاز بیشتر می شوند. وجود پروتئین های محلول زیاد در لگوم ها مانند شبدر موجب ایجاد نفخ می شود.
این مطلب بخشی مقاله شرکت سپاهان اندیشه سازان آرون می‌باشد، درصورت تمایل به مطالعه کامل مقاله در اینجا کلیک کنید.
https://sa-arvan.com/%d9%86%d9%81%d8%ae-%d8%b4%da%a9%d9%85-%d8%af%d8%b1-%da%af%d8%a7%d9%88-%d9%88-%d8%b1%d8%a7%d9%87%da%a9%d8%a7%d8%b1%d9%87%d8%a7%db%8c-%d8%af%d8%b1%d9%85%d8%a7%d9%86%db%8c/
