بررسی نشانه‌های اضطراب در کودکان اوتیستیک و راهکارهای مدیریت آن
بسیاری از کودکان و جوانانی که دارای اوتیسم هستند، اضطراب را تجربه می‌کنند. اضطراب می‌تواند شرایط کنار آمدن با اوتیسم را برای آنها بسیار سخت‌تر کند.
در این مقاله ابتدا می‌خواهیم تعریفی از اضطراب بدهیم و نشانه‌های اضطراب را معرفی و بررسی کنیم. سپس از راهکارهای کنترل و مدیریت اضطراب در کودکان و نوجوانان دارای اوتیسم می‌گوییم.
پدر و مادرها، معلم‌ها و دیگر افرادی که با کودکان، نوجوانان و بزرگسالان اوتیستیک در ارتباط هستند، با استفاده از این راهکارهای کاربردی می‌توانند به آنها کمک کنند به راحتی بتوانند اضطراب خودشان را مدیریت کنند.
در این مقاله همچنین از راهکارهایی می‌گوییم که خود کودکان، نوجوانان دارای اوتیسم می‌توانند به کار بگیرند تا اضطراب‌شان را مدیریت کنند.
اگر به عنوان پدر و مادر یا معلم با کودکان و نوجوانان طیف اوتیسم در ارتباط هستید یا خودتان اوتیسم دارید، این مقاله می‌تواند به شما کمک کند.
اضطراب یک جور حس ناخوشایند مانند نگرانی یا ترس است که می‌تواند شدید یا خفیف باشد. هر کسی در دوره‌ای از زندگی‌اش، احساس اضطراب را تجربه می‌کند.
به عنوان مثال، ممکن است شما در مورد امتحان دادن، انجام آزمایش یا حتی داشتن مصاحبه کاری، احساس نگرانی و اضطراب کنید. در چنین مواقعی، اضطراب داشتن، طبیعی است.
اما شاید کنترل اضطراب، برای کودکان دارای اوتیسم شما خیلی سخت باشد. ممکن است در خیلی از مواقع، در مدرسه و خانه، احساس اضطراب کنند. در چنین شرایطی ابتدا باید بتوانیم نشانه‌های اضطراب را به درستی تشخیص دهیم.
اضطراب در تمام کودکان، چه اوتیسم داشته باشند و چه نه، می‌تواند نشانه‌های مختلفی داشته باشد:
- عرق کردن
- مشکلات خواب
- حملات پانیک (حملات هراس یا پنیک اتک)
- هایپرونتیلیتینگ (نفس‌نفس زدن یا بیش‌فعالی تنفسی)
- افکار منفی
- آسیب رساندن به خودشان
این موارد نشانه‌هایی هستند که مشخص می‌کند اضطراب در زندگی فرزند شما به مسئله‌ای قابل توجه و ناتوان‌کننده تبدیل شده است. تشخیص زودهنگام این مسئله می‌تواند به شما کمک کند حمایت مناسبی از فرزند اوتیستیک خود داشته باشید.
به طور دقیق، مشخص نیست چه تعداد از افراد اوتیستیک، دارای سطح قابل توجهی از اضطراب هستند. تحقیقات نشان می‌دهد برخی اختلالات اضطرابی در افراد اوتیسم بسیار شایع است.
در این بخش، از انواع اختلالات اضطرابی می‌گوییم که احتمالاً افراد اوتیستیک را تحت تأثیر قرار می‌دهد:
- اختلال اضطراب فراگیر
- ترس از موقعیت‌های اجتماعی (اختلال اضطراب اجتماعی)
- ترس از مکان‌های باز و شلوغ (آگروفوبیا یا بازار هراسی)
- دیگر انواع فوبیا
افرادی که دارای اوتیسم هستند، ممکن است به خاطر دلایل متفاوتی اضطراب بگیرند. مواردی مانند:
- تفاوت در پردازش حسی، به عنوان مثال حساسیت بیش از حد به صدا، نور یا بوهای مختلف
- سخت بودن پیش‌بینی یا سازگاری با موقعیت‌های مشخص احساسی
- مشکل داشتن در ارتباطات و تعاملات اجتماعی
- داشتن آلکسی‌تیمیا (دشواری در شناسایی و توصیف احساسات خود و دیگران)؛ اگر نتوانید احساسات خودتان را تشخیص دهید، مدیریت احساسات خیلی سخت‌تر می‌شود.
- نگرانی در مورد موارد نامشخص، تغییرات یا جابجایی‌ها که با ترسی از چیزهای ناشناخته همراه است. کودکان دارای اوتیسم، ممکن است پیشبینی‌پذیری و روتین بودن زندگی روزمره را دوست داشته باشند و در صورت تغییر شرایط، اضطراب شدیدی بگیرند.
- تلاش برای «جا افتادن» یا «عادی و طبیعی ظاهر شدن» با تغییر رفتار خودشان و درونی کردن هر نوع استرس و اضطراب در شرایط خاص.
- اضطراب عملکرد؛ به‌ویژه در مدرسه یا دانشگاه.
اضطراب عملکرد به شرایطی گفته می‌شود که عملکرد ما به خاطر اضطراب، دستخوش تغییر می‌شود. به عنوان مثال گاهی وقتی قرار است در جمع حرف بزنیم یا نمایشی اجرا کنیم، دچار اضطراب عملکرد می‌شویم.
افرادی که با اوتیسم در ارتباط هستند، به سه گروه اصلی تقسیم می‌شوند:
1- پدر و مادرهایی که فرزند دارای اوتیسم دارند.
2- افرادی که خودشان دارای اوتیسم هستند.
3- معلم‌ها و متخصصانی که با افراد دارای اوتیسم در ارتباط هستند.
هر کدام از این سه دسته نیاز به راهنمایی مناسبی مختص به گروه خودشان دارند تا بتوانند یاد بگیرند چگونه به فرایند کنترل و مدیریت اضظراب کمک کنند. برای همین در این بخش سه دسته راهکار ویژه برای هر کدام از این گروه‌ها آماده کرده‌ایم:
اولین کاری که لازم است انجام دهید، این است که متوجه شوید چه چیزی کودک اوتیستیک شما را مضطرب می‌کند؛ سپس چند تا از این راهکارهای مهم و اساسی را یاد بگیرید تا به او کمک کنید اضطرابش را مدیریت کند.
برای شناسایی زمان اضطراب و نشانگان و عوامل محرک اضطراب کودک‌تان، همیشه یک دفترچه یادداشت همراه خودتان داشته باشید. یا می‌توانید از برنامه‌های یادداشت‌برداری گوشی همراه‌تان استفاده کنید.
برنامه‌های زیادی برای یادداشت‌برداری وجود دارد؛ یکی از بهترین اپ‌های یادداشت‌برداری در موبایل، Google Keep است که می‌توانید آن را از گوگل پلی یا اپ استور دانلود کنید.
هر زمان که که کودک‌تان دچار اضطراب شد، زمان آن، نشانگان و عواملی را که موجب آن شده‌اند، یادداشت کنید. با این کار آمادگی بیشتری برای کنترل و مدیریت اضطراب کودک‌تان خواهید داشت.
برنامه‌های روزانه کودک‌تان را به طور دقیق و ریز به ریز در یک جدول قرار دهید تا اضطراب او را به حداقل برسانید. برای هر تغییری در برنامه روزانه کودک‌تان، برنامه‌ریزی داشته باشید.
بسیاری از کودکان اوتیستیک، اصلاً دوست ندارند روتین زندگی‌شان به هم بخورد. برای اینکه توضیح بدهید چه اتفاق‌هایی دارد می‌افتد، می‌توانید از قابلیت استوری شبکه‌های اجتماعی استفاده کنید.
بعد از تعاملات اجتماعی و دیگر رویدادهایی که ممکن است سخت یا خسته‌کننده باشد، حواس‌تان به میزان انرژی فرزندتان باشد. برای اینکه حس و حال خوبی پیدا کنید، می‌توانید آنها را با کارهایی که علاقه دارند، سر حال بیاورید یا با هم به طبیعت‌گردی بروید.
تا جایی که ممکن است محیط اطراف کودک‌تان را به شکلی تغییر دهید که کمترین میزان حساسیت‌های احساسی را احساس کند. این کار را در مورد محیط‌های دیگری هم که کودک‌تان با آن در ارتباط است، انجام دهید. به عنوان مثال می‌توانید با همراهی مسئولان مدرسه، کاری کنید که کمترین میزان حساسیت‌های احساسی مانند صدای خیلی بلند به وجود بیاید.
از مدرسه کودک‌تان بخواهید، در این موارد با شما همکاری کنند:
- برای به حداقل رساندن سردرگمی و گیج شدن فرزندتان، از دستورالعمل‌های تصویری روشن استفاده کنند.
- محیط مدرسه را ارزیابی کرده و عوامل حسی تحریک‌کننده اضطراب را برای کودک خود شناسایی و تا حد ممکن کم کنید.
- در زمان استراحت و ناهار، فضای آرامی برای او تدارک ببینند.
- با مسئولان و معلم‌های فرزندتان هماهنگ کنید تا پیش از اینکه راهروها برای زنگ تفریح شلوغ شوند، به کودک شما اجازه دهند از کلاس خارج شوند.
بررسی کنید که آیا کودک شما می‌تواند از اسباب‌بازی‌های حسی مانند «فیجت اسپینر» برای کاهش اضطراب خودش استفاده کند؟ برخی از افراد اوتیستیک با استفاده از این وسایل می‌توانند اضطراب خودشان را کاهش دهند.
کودک خود را تشویق کنید که روش‌های آرام‌سازی مانند یوگا و ورزش را امتحان کند. این فعالیت‌ها می‌تواند کمک قابل توجهی به آرام شدن آنها کند.
اگر می‌خواهید مشاوره یا روان‌درمانی پیدا کنید، پزشک‌ها و متخصصان بسیاری در این زمینه وجود دارد. همچنین روش‌های مختلفی نیز برای روان‌درمانی یا مشاوره وجود دارد؛ مواری مانند رفتاردرمانی شناختی (CBT) که تحقیقات نشان داده روی بعضی از افراد دارای اوتیسم مؤثر بوده است. تمام درمان‌های کلامی باید به شکلی به‌روز شوند که برای افراد اوتیستیک، مناسب باشد.
همچنین در خانه می‌توانید با استفاده از برنامه‌های مختلف موبایل، روش «ذهن‌آگاهی» (مایندفولنس) را به کار ببرید.
شرکت در گروه‌های حمایتی می‌تواند به کودکان و نوجوانان اوتیستیک کمک مهمی کند. برای پیدا کردن چنین گروه‌هایی با مؤسسات روانشناسی و مراکز مشاوره تماس بگیرید.
اگر کودک یا نوجوان شما دوست دارد اطلاعات بیشتری در مورد روش‌های مدیریت اضطراب خودش بداند، می‌توانید قسمت‌هایی از این بخش را که فکر می‌کنید دغدغه او است، برایش بخوانید یا تعریف کنید.
بسیاری از افراد دارای اوتیسم، اضطراب را تجربه می‌کنند. این راهنما در مورد راهکارهایی مانند آرام‌سازی و درمان است که با استفاده از آنها می‌توانید اضطراب خودتان را کنترل و مدیریت کنید.
برای شناسایی زمان اضطراب و نشانگان و عوامل محرک آن، یک دفترچه یادداشت داشته باشید. هر زمان که دچار اضطراب می‌شوید، زمان آن، نشانگان و عواملی را که موجب آن شده‌اند، یادداشت کنید.
به این ترتیب بعد از مدتی، آرام آرام متوجه می‌شوید در چه زمان‌هایی و بر اساس چه چیزهایی دچار اضطراب می‌شوید. همچنین نشانگان اضطراب خودتان را نیز به خوبی می‌شناسید و به این شکل بهتر می‌توانید برای مدیریت اضطراب‌تان آماده شوید.
بعد از تعاملات اجتماعی و دیگر رویدادهایی جمعی، حواس‌تان به میزان انرژی خودتان باشد. هر زمان که احساس خستگی کردید، برای اینکه کمی خودتان را شارژ کنید و حال بهتری به دست بیاورید، کارهایی را انجام دهید که به آن علاقه دارید یا اگر می‌توانید به طبیعت بروید.
تا جایی که ممکن است محیط خودتان را به شکلی تغییر دهید که کمترین میزان حساسیت‌های احساسی را داشته باشید. به عنوان مثال در قطار یا مترو، از هدفون‌هایی استفاده کنید که جلوی صدای بیرون را می‌گیرند.
برنامه‌های روزانه خودتان را در یک جدول بچینید تا اضطراب را به حداقل برسانید. برای هر تغییری در روند روزانه زندگی‌تان، برنامه‌ریزی کنید. با این کار، می‌توانید اضطراب ناشی از شرایط نامشخص را در زندگی به کمترین میزان برسانید.
اگر فکر می‌کنید برای شما مناسب است، از ابزارهای حسی و تحریک‌کننده برای کاهش سطح اضطراب خودتان استفاده کنید.
در این قسمت، دو برنامه موبایل کاربردی معرفی می‌کنیم که در مورد اضطراب، پشتیبانی شخصی دارد و می‌تواند کمک فراوانی به شما بکند. برای استفاده از این برنامه‌ها می‌توانید از پدر و مادر خود کمک بگیرید.
اپ Brain in Hand
یک دفتر خاطرات، یادداشت و یادآوری کارهای روزمره، استراتژی های مقابله‌ای فردی، سیستم نظارت بر سطح اضطراب و دسترسی به حمایت انجمن ملی اوتیسم انگلستان.
این برنامه را که فقط برای افراد ساکن انگلستان قابل استفاده است، می‌توانید از سایت نرم‌افزار، گوگل پلی یا اپ استور دانلود کنید.
اپMolehill Mountain
برنامه‌ای برای اینکه خلق و خوی شما را در گذر زمان بررسی و مشاهده می‌کند. همچنین عوامل محرک را شناسایی و نکاتی مبتنی بر شواهد در مورد این موضوع ارائه می‌دهد که چگونه خودتان سطح اضطراب‌تان را کنتبر کنید.
این برنامه را که برای ما ایرانی‌ها نیز در دسترس است، می‌توانید از سایت نرم‌افزار، گوگل پلی یا اپ استور دانلود کنید. کار با این نرم‌افزار بسیار خوشایند و آسان است و با استفاده از آن، به‌راحتی می‌توانید میزان اضطراب خودتان را مدیریت کنید.
در محیط مدرسه، حتی کوچکترین تغییرات نیز می‌تواند باعث اضطراب در کودکان اوتیستیک شود، به عنوان مثال جابجا کردن میزهای تحریر.
مدرسه می‌تواند خیلی پر سر و صدا باشد و زنگ تفریح و وقت ناهار، قسمت‌های بدون ساختار روز هستند که ممکن است استرس‌زا باشند. عوامل ایجادکننده اضطراب می‌توانند آرام آرام اضافه شوند و اغلب منجر به پایین آمدن توانایی کودک دارای اوتیسم در یادگیری می‌شود؛ چرا که این کودکان دائم به دنبال خطر هستند.
- از پشتیبانی بصری یا جدول زمانی مشخص برای به حداقل رساندن سردرگمی آنها استفاده کنید.
- اطمینان حاصل کنید که دانش‌آموزان دارای اوتیسم را برای هرگونه تغییر در برنامه روزانه‌شان آماده می‌کنید.
- محیط مدرسه را ارزیابی کنید و عوامل محرک بالقوه حسی که می‌تواند اضطراب کودکان دارای اوتیسم را افزایش دهد، شناسایی کنید و تا حد امکان کاهش دهید.
- در وقت ناهار فضای آرامی برای آنها آماده کنید که بتوانند از شلوغی و سر و صدای بقیه دانش‌آموزان دور بمانند.
- حواس‌تان باشد قبل از اینکه راهروها در وقت استراحت و ناهار شلوغ شوند، به کودکان دارای اوتیسم اجازه دهید از کلاس خارج شوند تا به زمان شلوغی بر نخورند.
- از یک «مقیاس استرس» برای کمک به دانش‌آموزان دارای اوتیسم استفاده کنید. این مقیاس‌ها برای شناسایی تغییرات در احساسات افراد به کار می‌رود.
- مکانی امن و آرام آماده کنید که دانش‌آموزان دارای اوتیسم بتوانند هر زمان خواستند، برای دور شدن از فشارهای اجتماعی به آنجا برود.
