تا پیش از دوران کرونا، پدر و مادرها همیشه برای اینکه به کودکان‌شان انگیزه بدهند، در انجام تکالیفشان کمک می‌کردند. با این کار مطمئن شوند کودکان، مسئولیت‌های‌شان را انجام می‌دهند.
اما در این روزهای کرونایی، وقت اضافی و بدون برنامه‌ای که بچه‌ها در کنار پدر و مادر می‌گذرانند، چالش جدیدی برای خانواده‌ها به وجود آورده است.
بعد از فاجعه‌هایی مانند طوفان و آتش‌سوزی، برنامه‌ریزی برای حفظ روند همیشگی و به وجود آوردن حس کنترل نسبت به شرایط، چه برای والدین و چه برای انگیزه دادن به کودکان اهمیت فراوانی دارد.
این برنامه‌ریزی شامل درست کردن جدول زمانی برای ایجاد انگیزه، بیان انتظارات در مورد کارها و گفتن قوانین درباره مواردی مانند مدت زمان استفاده از انواع وسایل الکتریکی مانند تلویزیون، بازی کامپیوتری و موبایل است.
اما پدر و مادرها چگونه بدون سرزنش کردن و غر زدن کودکان را به سمتی هدایت کنند که انگیزه بگیرند، طبق برنامه پیش بروند و مسئولیت‌های‌شان را انجام بدهند؟ چه راهی می‌تواند به انگیزه دادن به کودکان بدون جنگ اعصاب و اوقات تلخی برسد؟
وندی گرولنیک، روانشناس و کارشناس والدین که با پدر و مادرها در موقعیت‌های بحرانی زیادی کار کرده است، در مورد انگیزه دادن به کودکان در شرایط بحرانی مطالعه داشته است. اینکه پدر و مادرها چگونه می‌توانند به کودکان کمک کنند خودانگیخته شوند و در اوج بحران، تعارضات را در خانواده خود کاهش دهند.
او استراتژی‌هایی را منتشر کرده که کمک می‌کند در این بحران کرونا، خانواده‌ها به کودکان‌شان انگیزه بدهند و با ساز و کار راحت‌تری پیش بروند:
برای انگیزه دادن به کودکان به آنها کمک کنید یک برنامه روزانه ایجاد کنند. وقتی کودکان در ایجاد برنامه و قوانین، مشارکت می‌کنند، احتمال بیشتری دارد که درک کنند این قوانین مهم هستند، قبول‌شان کنند و از همه مهم‌تر با انگیزه کافی به آنها عمل کنند.
پدر و مادرها برای انگیزه بخشی به کودکان و درگیر کردن آنها در فرایند برنامه‌ریزی، می‌توانند یک جلسه خانوادگی بگذارند.
در این جلسه، برای انگیزه دادن به کودکان، میتوان در مورد برنامه زمانی صحبت کرد و از کودکان خواست در روند تصمیم‌گیری‌های مختلف شرکت کنند. مواردی مانند مشخص کردن ساعت بیدار شدن و خوابیدن، زمان تمام کردن تکالیف مدرسه و اینکه هر کسی در وقت مطالعه باید کجا بنشیند.
البته شاید هر پیشنهادی اجرایی نباشد. به عنوان مثال شاید بچه‌ها بگویند بیدار شدن در ساعت 12 ظهر خیلی هم خوب است. با این حال ما به عنوان پدر و مادر وقتی به تمام ایده‌های کودکان گوش می‌دهیم، به آنها کمک می‌کنیم انگیزه بیشتری به دست بیاورند و در انجام کارهای‌شان مشارکت قوی‌تری داشته باشند.
امکان دارد بین بچه‌ها اختلاف نظر وجود داشته باشد. پدر و مادرها باید کودکان مذاکره کنند، تا جایی که حداقل بعضی از ایده‌های‌شان اجرایی شود.
یادگیری حل تعارضات، برای کودکان، مهارت بسیار مهمی است و آنها این مهارت اساسی را به بهترین شکل ممکن از پدر و مادرشان یاد می‌گیرند.
جدا از موارد غیرقابل مذاکره، برای جلوگیری از کاهش انگیزه در کودکان، از اجبار آنها برای انجام کارهای مختلف، خودداری کنید.
به عنوان مثال می‌توانید یک ساعت برای فعالیت‌های جسمانی و نیم ساعت برای مطالعه را به عنوان قانون در نظر بگیرید اما انتخاب اینکه چه ساعتی از روز را به این کار اختصاص دهند، به عهده خودشان بگذارید. همچنین اجازه دهید شکل انجام این کار را نیز خودشان انتخاب کنند.
در نظریه تعیین سرنوشت که توسط دو روانشناس به نام‌های ریچارد ریان و ادوارد دسی تدوین شده، در مورد انگیزه دادن به کودکان صحبت می‌شود و اینکه چگونه محیطی ایجاد کنیم که رفتارهای مثبت در کودکان تقویت شود.
برای نشان دادن حمایت از خودمختاری کودکان و انگیزه دادن به آنها، افرادی مانند پدر و مادرها و معلم‌ها می‌توانند فضای انگیزشی مثبتی ایجاد کنند.
محیط‌هایی که از خودمختاری کودکان حمایت می‌کنند، برای انگیزه دادن به کودکان از حق انتخاب کودکان، استقلال در انجام کارها و درک شدن کودکان پشتیبانی می‌کند؛ آن هم به شکلی که نیاز نباشد کودکان حتما تمام کارها را به روش مورد علاقه پدر و مادر انجام دهند.
به عبارت دیگر، والدین حامی استقلال کودکان، با استفاده از این روش انگیزه کودکان خود را بالا می‌برند که به آنها آزادی انتخاب می‌دهند و حتی ممکن است به جای تلاش برای کنترل تمام تصمیم‌های آنها، بسته به سن کودکان، مقداری ابتکار عمل نیز به آنها بدهند.
مشخص است که تکالیف مدرسه باید تکمیل و مسئولیت‌های خانه باید انجام شود اما داشتن چند حق انتخاب برای اینکه چگونه این کارها را انجام دهند به کودکان کمک می‌کند فشار و اجبار کمتری احساس کنند.
این فشار و اجبار می‌تواند انگیزه کودکان را به طور کلی کاهش دهد.
به عنوان مثال پدر و مادرها برای دادن حق انتخاب و انگیزه به کودکان می‌توانند از بین آن دسته از کارهای خانه که کودکان توانایی انجام آن را دارند، چند مورد را در نظر بگیرند. کودکان با میل خودشان می‌توانند از بین این کارها یکی را انتخاب کنند.
برای افزایش انگیزه کودکان در دوران کرونا، همچنین میتوان حق انتخاب‌های دیگری نیز به آنها داد. به عنوان نمونه کودکان می‌توانند زمان انجام کار را نیز انتخاب کنند. میتوان از آنها چنین سؤالاتی پرسید: «دوست داری شستن ظرف‌ها را بعد از دیدن کارتون انجام دهی یا قبلش؟»
پدر و مادرها همچنین می‌توانند در مورد مشخص کردن فعالیت تفریحی گروهی بعد از انجام تکالیف نیز، به کودکان حق انتخاب بدهند.
یکی دیگر از کارهایی که میتوان با دادن حق انتخاب، انگیزه کودکان را بالا برد، صحبت در مورد فعالیت‌های جسمی و فیزکی است.
پدر و مادرها می‌توانند چند گزینه برای فعالیت بدنی به فرزندان خود بدهند. به عنوان مثال «می‌خوای پیاده بریم یه قدمی بزنیم یا دوست داری با اسکیت‌بوردت بیای؟»
وقتی پدر و مادرها از روش پشتیبان‌کننده خودمختاری روی کودکان‌شان استفاده می‌کنند، به آنها کمک می‌کنند استقلال داشته باشند و به این ترتیب انگیزه بیشتری به دست بیاورند.
این کار کیفیت مهارت‌های مختلف کودکان را افزایش می‌دهد و ارتباطات خانوادگی را بهبود می‌بخشد. همچنین حس تعلق داشتن و مرتبط بودن را به وجود می‌آورد و در نهایت شکلی از انگیزه‌های مثبت را در کودکان ایجاد می‌کند.
اگر دادن حق انتخاب به کودکان یا نشان دادن درک کردن آنها به خاطر شرایط کرونایی این روزها بیش از اندازه سخت شده است، پس بهتر است برای انگیزه دادن به کودکان از روش «الگوی رفتاری مثبت» استفاده کنید.
تحقیقات نشان داده وقتی پدر و مادرها، رفتارهایی را که می‌خواهند در کودکان تقویت شود (مانند ورزش روزانه، حفظ یک برنامه کار روزانه یا محیط کار روزانه) الگوی خود قرار دهند و خودشان به آن عمل کنند، نتیجه بهتری برای انگیزه دادن به کودکان می‌گیرند.
بعد از مدتی پدر و مادرها نه تنها احساس می‌کنند به جای حرف زدن در مورد هدف‌ها‌ی‌شان به آنها رسیده‌اند، بلکه به یک «الگوی رفتاری مثبت» برای کودکان‌شان نیز تبدیل شده‌اند.
این مورد می‌تواند ورزش روزانه یا برنامه‌ریزی برای انجام کارها در خانه برای بیشترین میزان بازدهی و عملکرد باشد.
با نشان دادن چنین رفتارهایی به کودکان، آنها انگیزه بیشتری برای انجام کارها به دست می‌آورند. به همین جهت زمانی که برای ورزش به آنها پیشنهاد می‌دهید، به احتمال بیشتری جواب مثبت می‌دهند یا به احتمال قوی‌تری در برنامه‌های روزانه خانواده شرکت می‌کنند.
برای انگیزه دادن به کودکان در دوران کرونا، همراه و هم‌مسیر آنها باشید. اگرچه ممکن است برای والدین شاغل کمی سخت باشد.
سعی کنید با بچه‌های خود ورزش کنید، به دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی بروید یا با هم فوتبال بازی کنید. افزایش ارتباط با فرزندان، عنصر اصلی خودانگیختگی در کودکان است.
اگر شما در کنار کودکان‌تان ورزش و فعالیت کنید، آنها به احتمال بیشتری فعال می‌مانند.
انگیزه دادن به کودکان در دوران کرونا و بسته شدن مدارس، پیچیده‌تر از قبل شده است.
با این حال پدر و مادرها و کودکان هر دو به یک اندازه در موقعیتی خاص و عجیب قرار گرفته‌اند. مدرسه‌ها از سر اجبار کارهای‌شان را به فعالیت‌های خانه اضافه کرده‌اند.
کارهایی مانند آموزش روزانه از طریق انواع برنامه‌ها مانند برنامه زوم یا واتس‌اپ در خانه انجام می‌شود. به علاوه، آموزش‌ها اغلب کوتاه است و همین شده که برای بسیاری از کودکان، زمان مدرسه کوتاه‌تر از شرایط همیشگی است.
این ماجرا کم و بیش برای خیلی از پدر و مادرها نیز به همین شکل است. خیلی از پدر و مادرها تعطیل شده‌اند یا از خانه کارهای‌شان را انجام می‌دهند.
برای همین می‌توانیم شرایط کسل‌کننده کودکان را درک کنیم. تازه این را هم در نظر بگیریم که معمولاً نیاز کودکان برای داشتن یک برنامه اجتماعی بیرون از خانه، بیشتر از بزرگسالان است.
کودکان اگر احساس کنند درک می‌شوند، انگیزه بیشتری از خودشان نشان می‌دهند و پذیرش بهتری در مورد کارهایی که باید انجام دهند، خواهند داشت.
ما به عنوان پدر و مادرها می‌توانیم به کودکان نشان دهیم که درکشان می‌کنیم. چنین رفتار به ظاهر ساده‌ای به کودکان انگیزه زیادی می‌دهد.
به عنوان مثال، به آنها نشان دهیم می‌دانیم این همه وقت توی خانه ماندن اصلاً جالب نیست و اینکه دلشان برای دوستان‌شان تنگ شده است.
پدر و مادرها برای انگیزه دادن به کودکان می‌توانند درخواست‌شان را با یک جمله همدلانه شروع کنند. به عنوان مثال: «می‌دونم که شاید به نظرت خیلی بی‌انصافی باشه که نمی‌تونی دوست‌هات رو ببینی و دلت حسابی تنگ شده، اما ما باید برای اینکه حواسمون به سلامتی خودمون و دوستهامون باشه، توی خونه بمونیم.»
حتی اگر با نظر کودکان موافق نباشیم، وقتی به آنها نشان می‌دهیم نظرشان را فهمیده‌ایم، همکاری و رابطه فرزند-والد تقویت می‌شود و انگیزه بیشتری به دست می‌آورند.
وقتی پدر و مادرها دلایل خواسته‌های‌شان را می‌گویند، کودکان انگیزه بیشتری برای همکاری به دست می‌آورند و بهتر می‌توانند اهمیت انجام کارها به این شکل خاص را درک می‌کنند.
این دلایل زمانی در بالابردن انگیزه کودکان تأثیرگذارتر هستند که برای آنها معنی داشته باشد.
به عنوان مثال پدر و مادرها می‌توانند بگویند تقسیم کارهای روزانه خانواده بین همه اعضای خانواده، به همگی کمک می‌کند بعد از شام وقت بیشتری برای کارهای جالب داشته باشند.
با همین توضیح دو خطی، کودکان درک می‌کنند که برای پدر و مادر اهمیت دارند و در نتیجه با انگیزه بالاتری به قوانین خانه دقت و توجه می‌کنند.
باید بدانیم در برنامه‌های خانوادگی، همه چیز طبق نقشه پیش نمی‌رود. گاهی شرایط ناامیدی، غر زدن و داد و بیداد می‌رسد.
وقتی کارها درست پیش نمی‌روند، پدر و مادرها می‌توانند تلاش کنند برای انگیزه دادن به کودکان با همراهی آنها فرایند حل مسئله را شروع کنند.
فعالیت حل مسئله به این معنا است که با کودکان همدردی داشته باشید، مسئله را مشخص و راه‌حل‌های آن را پیدا کنید. به این ترتیب انگیزه کودکان افزایش پیدا می‌کند.
به عنوان مثال، پدر و مادرها می‌توانند با چنین جمله‌هایی شروع کنند:
«می‌دونم باید خیلی سخت باشه که اولین چیزی که صبح بشنوی غرهای من باشه. مسئله اینه که با اینکه ما همگی با هم تصمیم گرفتیم ساعت 8 صبح از خواب بلند بشیم، تو بیدار نشده بودی. بیا فکرهامون رو بریزیم روی هم و ببینیم چی کار می‌شه کرد که بیدار شدن صبح رو بهتر کرد. خودت چه راه‌حل‌هایی داری؟»
کاربرد این دسته از جملات پیش از دوران کرونا در خانواده‌هایی بود که پدر و مادرها استرس رسیدن به سر کار را داشتند و می‌خواستند پیش از رفتن به سر کار، کودکان‌شان را به مدرسه برسانند.
با این حال به نظر می‌رسد استفاده از این روش برای انگیزه دادن به کودکان در دوران کرونا نیز جواب می‌دهد.
برای انگیزه دادن به کودکان در شرایط مختلف دستاوردهای آنها را تحسین کنید. در صورت موفقیت به فرزندان خود بازخورد ویژه، فوری و مثبت بدهید. این کار اعتماد به نفس آنها را افزایش می‌دهد. همچنین به آنها انگیزه کافی می‌بخشد تا رفتارهای مثبت‌شان را تکرار کنند.
تمام تمرین‌هایی که در این مطلب گفته شد می‌تواند به کودکان کمک کند احساس مسئولیت بیشتری در مورد رفتارشان داشته باشند. این موارد احتمال همکاری آنها را بیشتر می‌کند و موجب می‌شود انگیزه بالاتری داشته باشند.
با این حال، این استراتژی‌ها به زمان و حوصله پدر و مادرها نیاز دارد؛ چیزی که رسیدن به آن در زمان‌های استرس‌زا، خیلی سخت می‌شود.
مطالعات تحقیقاتی نشان داده پدر و مادرها در صورت محدود بودن زمان، شرایطی که اضطراب دارند یا نگران عملکرد کودکان‌شان هستند، بیشتر داد می‌زنند، دستور می‌دهند و تهدید می‌کنند.
به همین دلیل خیلی مهم است که پدر و مادرها زمانی برای مراقبت و توجه به خودشان اختصاص دهند؛ در این زمان می‌توانند کارهایی مانند پیاده‌روی، ورزش، مراقبه یا نوشتن در یک دفتر را امتحان کنند.
همه‌گیری کرونا یا دیگر بحران‌ها، چالش‌هایی برای پدر و مادرها به وجود آورده است. اما استفاده از استراتژی‌های انگیزشی می‌تواند به پدر و مادرها کمک کند محیط آرام‌تر و مؤثرتری به وجود بیاورند که روابط مثبت والدین و کودکان را نیز تسهیل کند.
محیطی که در نهایت موجب می‌شود انگیزه کودکان برای فعالیت‌های مختلف بیشتر و بیشتر شود.
