بلوک هبلکس که با نام های دیگری مانند هپلکس یا سیپورکس شناخته میشود از پر کاربردترین مصالح برای ساخت ساختمان است البته مهمترین و پراستفاده ترین کاربرد هبلکس برای دیوار کشی ساختمان می باشد.
درسال 1924 میلادی یک آرشیتکت سوئدی به نام جوهان اریکسون پس از انجام آزمایش های مختلف متوجه شد که اگر به عمل آوردن مواد به واسطه گرما و حرارت باشد یک محصول بتنی متخلخل با مقاومت خیلی بالا بوجود میاید اصطلاحا به این بلوک ها هبلکس،ACC یا Autoclaved Aerated concrete گویند.
بعد از آن کشورهای سوئد،آلمان،انگلستان به جای سیلیس ازخاکستراستفاده میکنند و بلوک هبلکس را جایگزین کردند، اما امروزه بیشتر از 450 تولید کننده در 41 کشورجهان ACC را تولید و به سازندگان ساختمانی ارائه میدهند.
درواقع بلوک هبلکس یک نوع بتن متخلخل است که در ساختمان ها استفاده میشود، به مواد یا بتن هایی که که به روش اتوکلاو یا همان هوادار کردن ساخته میشود بلوک های هبلکس یا بلوک های سبک متخلخل شده میگویند.
به دلیل اینکه سیلیس استفاده شده در بلوک هبلکس دارای دمای ذوب خیلی بالایی است، دارای خاصیت عایق حرارت است و همین امر باعث عایق شدن بلوک های هبلکس میشود درنتیجه استفاده ازین بلوک ها برای سازندگان ساختمان جایگزین خوبی برای چوب می باشد و میتواند کمک بسیارزیادی به طبیعت بکند زیرا ترکیبات اصلی آن کاملا قابل بازیافت و برگشتن به چرخه طبیعت میباشد.
مواد تشکیل دهنده بلوک هبلکس شامل سیلیس با دانه بندی 0 تا 100 میکرون، آب، سیمان، آهک، پودرآلومینیوم و میزان خیلی ناچیزی گچ است.
در یک قرن گذشته فناوری تحقیق و تولید بتن های هوادهی اتوکلاو شده یا همان بلوک هبلکس توسعه بسیاری یافته است وبرای ساخت دیوارهای A در کشور چین از بلوک های هبلکس برای
ساختمان هایی با 65 درصد صرفه جویی در انرژی با درجه کلاس خود نگهدارنده به عنوان پارتیشن یا پر کردن سازه های قاب و دیوارهای کم ارتفاع استفاده میشود.
طبق تحقیقات انجام شده انواع آزمایشات لازم برای ریز ساختارها و ترکیب مواد تشکیل دهنده مانند اندازه ذرات کوارتز فرآیند اتوکلاو و گردش مرطوب و خشک محیط انجام می شود.
بلوک هبلکس معمولا از طریق هوادهی اتوکلاو شده از مواد تشکیل دهنده شامل آهک،سیمان،ماسه،آب و پودر آلومینیوم تولید میشود.
با توجه به نیاز امروز از حفاظت محیط زیست، مواد اولیه بلوک هبلکس به انواع محصولات صنعتی و سایر ضایعات که معمولا حاوی سیلیکون و کلسیم هستند تبدیل شده است.
محصولات جانبی صنعتی که بالاتر اشاره شد شامل موادی از جمله بخار سیلیس، خاکستر بادی، دم مسی، زغال سنگ سرباره کوره بلند است، تحقیقات نشان داده که از خاکستر پوست برنج به
عنوان جایگزینی برای سنگدانه های ریز استفاده میشود که قدرت و چگالی بلوک هبلکس را با کاهش زمان و دمای اتوکلاو کاهش می دهد.
همچنین در کشور چین از رسانایی حرارتی بلوک هبلکس در ساختمان های عمرانی استفاده میشود که چگالی400-700 کیلوگرم بر متر مکعب از ۰٫۱۳ تا ۰٫۲۲ متغیر است.
ضخامت های دیوارهای بیرونی ساخته شده با بلوک هبلکس در مناطق سردسیر مسکونی کمتر از 400 میلی متر و سرد غیر مسکونی کمتر از 300 میلی متر میباشد، این کار باعث هدایت حرارتی
بلوک های هبلکس برای کم کردن ضخامت دیوار است.
به عنوان یکی از اجزای ضروری دیوارها، ملات نقش بسیار مهمی در بارگیری و انتقال حرارت ایفا میکند.
مراحل تولید بلوک های هبلکس
مرحله اول
اولین مرحله از ساخت بلوک هبلکس درست کردن مخلوط سیلیس و آب است، مقدار زیادی سیلیس را با آب ترکیب میکنیم تا مواد با غلظت گل تشکیل شود، در یک آسیاب جداگانه آهک و سیمان خشک را مخلوط کرده و به دوغاب اصلی اضافه میکینم حتما باید میزان مواد به اندازه متعادل باشد که مواد خشک یا خیلی رقیق نباشد.
برای ساخت مواد اولیه بلوک هبلکس و مخلوط کردن آن از میکسرهای مخصوصی استفاده میشود که این میکسرها با دقت بالا وزن و مقدار مواد ورودی را مورد بررسی قرار میدهند.
مرحله دوم
یک سری قالب های ثابت وجود دارد که مواد بلوک هبلکس درون آن ریخته میشود هر کدام ازین قالب ها سه متر مکعب گنجایش دارند ولی فقط نصف قالب ها را با مواد پر میکنیم و مرحله هوادار کردن بلوک های هبلکس آغازمیشود.
در واقع یک سری فعالیت های شیمیایی باعث میشود که حباب های ریزی درون مواد بوجود آید و در عرض حدود سه ساعت ونیم با دمای حدود هفتاد درجه سانتی گراد مواد به اندازه کل قالب شود،بعد از این مراحل محصول بوجود آمده برای برش خوردن آمادست و به خط تولید منتقل میشود.
مرحله سوم
در خط تولید کنترل کیفیت جز مراحل بسیار مهم است که محصول یا همان بلوک هبلکس تولید شده قبل از ورود به خط اصلی تولید باید مورد بررسی قرار گیرد که به اندازه کافی هوادار شده باشد بعد ازتایید شدن این مرحله مواد بلوک هبلکس به صورت طولی با دستگاه های برش، برش میخورند معمولا اندازه برش بلوک ها را با توجه به نیاز مشتری تنظیم میکنند اما حتما باید به این نکته توجه داشت که سایز بلوک ها نباید از حد استاندارد پایین تریا خیلی بالاتر باشد.
مرحله نهایی
درمرحله پایانی بلوک هبلکس وارد اتوکلاوها میشوند، دمای حرارت دراتوکلاوها حدود 200 درجه سانتی گراد میباشد که به همراه فشار حدود 12 اتمسفرپخته میشوند. بعد از اینکه پخت هبلکس به پایان رسید محصول نهایی آماده است تا برای استفاده وارد بازارشود.
لازم بذکر است که اگربلوک هبلکس طبق روش های گفته شده تولید شود بسیار ایمن و محکم خواهد بود و عایق بسیار خوبی برای رطوبت، سرما و گرما و صدا می باشد.
بلوک های هبلکس را به راحتی میتوان در ساختمان سازی استفاده کرد ولی باید این نکته را مد نظر قرار دهیم که استفاده از این بلوک ها کاملا با استفاده آجر متفاوت است، آجربه صورت خشک استفاده میشد اما قبل از استفاده از بلوک های هبلکس باید حتما آنها را کاملا خیس کرد، با خیس کردن بلوک ها متوجه خواهید شد که آب به درون بلوک ها نفوذ نمیکند و به هیچ وجه باعث سنگین شدن آن نمیشود و همین نشان دهنده عایق رطوبت بودن این بلوک هاست، اما خیس کردن بلوک هبلکس باعث میشود که بلوک خیلی بهتر چسبندگی به ملات داشته باشد.
- بالا بردن رج اول با بلوک هبلکس:
در دیوار چینی، بالا بردن رج اول از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است برای اولین ردیف بهترین پیشنهاد استفاده ازهمان ملات سنتی یعنی سیمان و ماسه است.بعد از اتمام کار و بالا آوردن رج اول بهتر است تا 48 ساعت صبر کنید تا کاملا خشک شود.
- دیوارچینی با بلوک هبلکس
اصول و کلیت دیوار چینی با بلوک هبلکس مانند روش سنتی است، مثلا هشتی گیر کردن دیوارها، شاقولی اجرا کردن دیوارها و ... باید حتما رعایت گردد.
برای روی هم قراردادن بلوک هبلکس و دیوارچینی باید از ملات های مخصوص که معمولا بر پایه پلیمری سیمانی است هستند استفاده شود.معمولا این مواد توسط کارخانه سازنده تولید وبا کاردک های شانه ای با ضخامت حدود دو میلیمتر به صورت افقی با بلوک استفاده میشود .
- اتصال بلوک های هبلکس به سازه و یکدیگر
برای متصل کردن زبانه های بلوک هبلکس به یکدیگر از میخ پلاک استفاده میشود، درواقع در قسمت درز عمودی هر دو بلوک یک میخ فلزی با پکش های بزرگ کوبیده میشود و هر دو بلوک را به هم کلاف یا شکل از یک سمت به دیوار سازهLمتصل میکند، حالا برای اینکه بلوک هبلکس به دیوار سازه متصل شود یک قطعه محکم میشود و از طرف دیگر با دو میخ بزرگ نجاری به بلوک متصل میگردد.
در هر 75 سانتی متر از دیوار سازه باید از این قطعه L مانند استفاده شود.
بلوک هبلکس نسبت به مصالح قدیمی دارای مزایای خیلی بیشتری است در ادامه به مزایا و معایب این بلوک ها میپردازیم:
بلوک هبلکس به لحاظ ساختاری که دارد عایق خیلی خوبی برای سرما و گرما است، طبق قانون های جدید ساختمان سازی سازه ها باید عایق های مناسب باشند و همین امر باعث جایگزین کردن بلوک سبک به جای مصالح قدیمی تر توسط سازندگان شده. عایق بودن باعث کاهش مصرف انرژی میشود، بلوک هبلکس گرما را به راحتی منتقل نمیکند و همین امر باعث میشود تا گرمای محیط خصوصا در فصل زمستان به راحتی از دست نرود.
وزن پایین بلوک هبلکس
از بهترین ویژگی های بلوک هبلکس وزن بسیار سبک آن نسبت به مصالح های قدیمی مانند آجر و... است. به عنوان مثال هبلکس در اندازه 60 در25 در20 معادل با 46 عدد آجر است ولی از نظر وزن به اندازه 4 عدد آجر وزن خواهد داشت.
بلوک هبلکس مقاوم دربرابر زلزله
سازه هایی که با بلوک هبلکس ساخته میشوند به طرز قابل توجه ای از وزن پایینی برخوردارهستند و همین امر باعث میشود که مقاومت بیشتری در برابر فشارها و تنش ها داشته باشند.
بلوک هبلکس عایق صدا
امروزه به دلیل بالا رفتن تعداد واحدها و شلوغ شدن ساختمان ها یکی از اصلی ترین معضلات موجود سر و صدای ساختمان ها است. بلوک هبلکس این مزیت را دارد که به دلیل ساختاری که دارد و با وجود حباب های ریز موجود در آن به محض برخورد صدا صوت را میشکند و میزان سر و صدا به طرز چشمگیری کاهش میابد.
بلوک هبلکس عایق آتش سوزی
به دلیل استفاده از سیلیس در ساخت بلوک هبلکس انتقال آتش از هبلکس به سختی اتفاق میوفتد به دلیل داشتن همین مزیت مهم برای گرفتن مجوزهای شهرداری برای ساخت کار را راحت میکند و کاملا مورد قبول است و نیاز به استفاده ازهیچ عایق صدا، حرارت و گرما نیست.
میزان عایق بودن نسبت به آتش سوزی بلوک هبلکس به حدی است که اگر در یک اتاق آتش سوزی اتفاق بیوفتد، در اتاق مشتعل را ببندیم میزان گرمای منتقل شده به اتاق کناری حتی به حدی که یک کاغذ آتش بگیرد نمیرسد.
سیم کشی بلوک هبلکس
از مزایای دیگر بلوک هبلکس میتوان به برش راحت و آسان آن اشاره کرد، برش این بلوک ها را با اره های ساده چوب بری میتوان انجام داد.
بلوک هبلکس عایق رطوبت و یخ زدن
این بلوک ها در برابر رطوبت کاملا عایق هستند به همین دلیل میتوان با خیال راحت در استان های شمالی کشور نیز استفاده کرد،به دلیل ساختار متخلخل بلوک های هبلکس خیس کردن آنها نیز کار راحتی نیست.
به عنوان مثال اگر در سازه ای که با بلوک هبلکس ساخته شده لوله ای ترکیده باشد این بلوک نقش عایق را بازی میکند.
با توجه به اینکه بلوک هبلکس خیلی کم آب را به خود جذب میکند هرگز یخ نمیزند، یخ زدن دیوارها درطولانی مدت میتواند باعث تخریب ساختمان شود.
به صرفه بودن استفاده از هبلکس از نظر زمانی و هزینه
ابعاد بلوک هبلکس بسیار بزرگتر از مصالح دیگربا وزن بسیار پایین تر است و همین امر باعث میشود تا کارگران ساختمانی با سرعت عمل بیشتر و به راحتی کار دیوار چینی را انجام دهند.
در نتیجه از نظر مالی نیز شما هزینه بسیار کمتری خواهید داشت به دلیل اینکه از ملات سیمانی خیلی کمتری استفاده میشود.ملاتی که برای بلوک هبلکس استفاده میشود باید رقیق تر از آجر باشد زیرا در ساختار خود
بلوک هبلکس از حجم زیادی سیمان استفاده شده و ملات استفاده شده صرفا برای چسباندن بلوک ها به یکدیگراست.
بعد ازینکه دیوار چینی تمام شد برای اطمینان ازینکه بلوک هبلکس و ملات ها به خوبی بهم چسبیده اند کل دیوار را خیس کنید طوریکه به همه قسمت ها آب برسد هر قسمتی از دیوار که خیس نشد یعنی اینکه بلوک به خوبی به هم نچسبیده اند و احتمال اینکه دیوار به راحتی دچار ریزش شود خیلی زیاد است.
بعد ازین مرحله باید حتما صبر کنیم تا دیوار به خوبی خشک شود تا بتوانیم دیوارها را گچ کاری کنیم برای دیوارهایی که از بلوک هبلکس استفاده شده لایه گچ مورد استفاده باید نهایتا تا یک سانتی متر باشد زیرا در مصالح دیگربه عنوان عایق رطوبتی است ولی برای دیوارهای با بلوک هبلکس فقط برای زیبایی مورد استفاده قرار میگیرد. ب اینکه در کشورهای اروپایی و سوئد سالهاست از بلوک هبلکس و سبک استفاده میشود ولی در کشور ما هنوز به خوبی شناخته نشده و خیلی مورد استفاده قرار نمیگیرد.
معایب بلوک هبلکس
بلوک های سبک نمیتوانند وزن زیادی را تحمل کنند و در نتیجه فقط برای دیوارهایی مانند دیوارهای داخلی استفاده میشوند که قرار نیست وزن خیلی بالایی را تحمل کنند.
