استارتاپ مفهومی است که این روزها زیاد به گوش همه ما خورده است و افراد زیادی به راه‌اندازی آن اقدام می‌کنند. اگر شما هم از جمله این افراد هستید، یعنی قصد دارید استارتاپ خود را راه‌اندازی کنید یا به فکر توسعه و پیشرفت آن هستید، پیش از هر چیز لازم است از کسب و کار خود حمایت کنید. یکی از مهم‌ترین روش‌هایی که در این زمینه به شما کمک می‌کند، آشنایی با قواعد و قوانین این حوزه است. با توجه به این که استارتاپ‌ها عموما در بستر الکترونیک شکل می‌گیرند و رشد می‌کنند، باید به قواعد مالکیت معنوی بیش از سایر کسب و کارها آشنایی داشته باشند. در این مطلب قصد داریم بخشی از مهم‌ترین قواعد این حوزه را با عنوان نکاتی که استارتاپ‌ها در حوزه مالکیت معنوی به آن نیاز دارند، بیان کنیم.
اگر بخواهیم استارتاپ را در قالب مشخصی تعریف کنیم، کار بیهوده‌ای انجام داده‌ایم. چرا که استارتاپ‌ها برخلاف شرکت‌ها یا سایر مدل‌های کسب و کاری قالب مشخصی ندارند. با این وصف می‌توان استارتاپ یا به تعبیر دقیق‌تر استارت‌آپ را یک مدل کسب و کار جدید معرفی کرد که قابلیت مقیاس‌پذیری و تکرارشوندگی دارد.
استارت‌آپ بر اساس یک ایده شکل می‌گیرد و به دنبال رشد آن است که در نهایت بتواند با ارائه کالا یا خدمت بر مبنای این ایده، کسب و کار خود را گسترش دهد.
از آن‌جایی که استارتاپ‌ها از جمله کسب و کارهای جدید به شمار می‌روند، عموما پیوند نزدیکی با تکنولوژی و فناوری دارند. در نتیجه فعالیت این گونه کسب و کارها در بستر فناوری شکل می‌گیرد.
پیش از هر چیز باید بدانید که امروزه بسیاری از آثاری که جنبه فیزیکی ندارند یا بر مبنای طرح و سازه جدیدی شکل می‌گیرند، طبق شرایط قانونی می‌توانند به نام شخص به ثبت برسند. از این‌رو دارنده این آثار به صورت قانونی همچون مالک یک مال فیزیکی از آن‌ها بهره می‌برد و می‌تواند آن را به دیگری انتقال دهد یا جلوی مشابه‌سازی و هرگونه کپی‌برداری را بگیرد.
این بخش از مالکیت همان اعتبار مالکیت مادی نسبت به اموال را دارد و قانون آن را مورد حمایت خود قرار داده است که از آن تحت عنوان مالکیت معنوی یاد می‌شود.
پس هر آن چیزی که در استارتاپ‌ها تولید می‌شود، در صورت داشتن شرایط قانونی می‌تواند ثبت شود و از حمایت قانونی برخوردار باشد، این مورد اعم از اختراع، طرح صنعتی، برند و... می‌شود.
موسسین استارت‌آپ پیش از شکل‌گیری و شروع فعالیت خود باید نکاتی را مدنظر قرار دهند، در غیر این صورت شکست خود را جلو انداخته‌اند. در حقیقت اگر موسسین یک استارتاپ ندانند از چه حقوقی برخوردارند و در صورت عدم رعایت برخی موارد قانونی چه ضررهایی را متحمل می‌شوند، صرفا برای خود چاله کنده‌اند.
در ادامه به برخی از این نکات و قواعد اشاره می‌کنیم:
۱-مهم‌ترین نکته‌ای که استارتاپ پیش از تاسیس باید به آن توجه کند، موضوع فعالیت است، مساله‌ای که در شرکت‌های تجاری نیز بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد. در واقع برخی از موضوعات طبق شرایط قانونی باید مجوزهای لازم را دریافت نمایند، در غیر این صورت فعالیت آن‌ها غیرقانونی است.
این مجوزها مختص فضای فیزیکی نبوده بلکه فضای مجازی را نیز شامل می‌شوند، برای مثال در صورتی که یک استارت‌آپ در حوزه خرید و فروش محصولات قانونی به صورت آنلاین فعالیت کند، لازم است مجوزهای مربوط به این حوزه یعنی نماد الکترونیک را دریافت نماید. همان‌طور که در زمینه فیزیکی نیز نیاز به اخذ جواز کسب دارید.
۲- دومین مورد نیز در زمینه ایده اولیه‌ای است که بر اساس آن کار خود را شروع کرده‌اید. این نکته را در نظر داشته باشید که ایده به صورت مستقیم در قانون ایران قابل ثبت نیست، ولی شما می‌توانید ایده خود را در قالب طرح صنعتی، اختراع یا علامت تجاری ثبت کنید.
در دنیای امروز، مالکیت یک مفهوم اعتباری بسیار با ارزش است. با این توصیف که بدون مالکیت امکان بسیاری از فعالیت‌ها وجود ندارد. این مفهوم نه تنها در زمینه اموال مادی بلکه در زمینه اموال معنوی نیز کاربرد دارد. چه بسا مالکیت مادی، در اثر مرور زمان ارزش خود را در برابر مالکیت معنوی از دست می‌دهد. چرا که آثار معنوی به واسطه ارزش و اعتبار خود گاهی قابل ارزش‌گذاری نیستند.
از این رو در استارت‌آپ به عنوان یک کسب و کاری که با رشد فزاینده‌ای همراه است باید این نکته را بیش از سایر مدل‌های کسب و کاری مورد توجه قرار داد. در واقع راهی که یک استارتاپ در موفقیت طی می‌کند، مصداق کامل یک شبه راه صدهزار ساله رفتن است. حال اگر حمایت کافی از دارایی‌های معنوی در کنار دارایی‌های مادی وجود نداشته باشد، احتمال سقوط، به مراتب از یک کسب و کار سنتی بیشتر خواهد بود.
از جمله این دارایی‌ها می‌توان به برند یا اختراع یک استارتاپ اشاره کرد.
تمام آنچه بیان شده است، تکه‌هایی از پازل کسب و کار نوپایی است که توسط شما می‌تواند به یک کسب و کار عظیم تبدیل شود. به شرط آنکه همه تکه‌ها را مطابق نقشه کنار هم بچینید. مالکیت معنوی و موارد آن حکم نقشه اصلی این پازل را دارند که از این طریق کسب و کار شما را حمایت کنند. پس از آن غافل نشوید.
برای اطلاع بیشتر از استارتاپ‌آپ‌ها و قانون مالکیت معنوی به لینک زیر مراجعه نمایید.
