وقتی در محیط کار جدیدی شروع به فعالیت می‌کنیم، کارفرما متنی را به عنوان قرارداد پیش روی ما می‌گذارد که در بیشتر مواقع بدون خواندن، آن را امضا می‌کنیم. اگر آدم دقیق‌تری باشیم، ممکن است با خواندن آن هم چیز زیادی دستگیرمان نشود. در صورتی که همه حق و حقوق ما در همین قرارداد است. پس یک بار برای همیشه با قرارداد کار و هر چیزی که در آن هست، آشنا شوید تا پرونده آن را در ذهن خود ببندید. بعد از خواندن این مطلب دغدغه محتوای قرارداد کار را نخواهید داشت و در هنگام امضا کردن آن می‌دانید، دقیقا چه چیزی را پذیرفته و چه مسئولیت‌هایی را به عهده گرفته‌اید.
اول از همه اینکه ریسک بی‌قراردادی را نپذیرید. چرا که کار را سخت‌تر کرده و فقط خود را به دردسر می‌اندازید. تازه این زمانی است که شما کارمند یا کارگر باشید، کارفرمایی که با کارکنان خود قرارداد کار تنظیم نکند فاتحه خود را خوانده است! چرا که نداشتن قرارداد کتبی از نظر قانون به معنی قرارداد دائمی کار است.
پس در قدم اول و با شروع همکاری، یک قرارداد تنظیم کنید تا اگر به اختلاف خوردید یا هر مشکلی در کار برای شما پیش آمد، سند محکم‌تری برای اثبات حرف‌های خود داشته باشید.
قرارداد شفاهی گرچه تا حد زیادی، حق را به کارکنان می‌دهد ولی دردسرهای خاص خودش را دارد و باید به دنبال جمع کردن دلیل و مدارک مختلف برای حرف‌های خود باشید. در حالی که قرارداد کار یک سند بی‌دردسر برای اثبات حرف‌های شماست.
اولین چالشی که در قرارداد کار ممکن است با آن مواجه شوید؛ لفظ کارگر است. کلمه‌ای که در قانون و عرف تفاوت‌های زیادی دارد. قانون کار، همه‌جا از لفظ کارگر استفاده کرده است، در حالی که در عرف، «کارگر» کسی است که کار یدی و کارمند شخصی است که کار اداری انجام می‌دهد.
بنابراین از دیدن لفظ کارگر در قراردادهای خود تعجب نکنید. کارگر/ کارمند و… همه در مقابل کارفرما هستند و یعنی افرادی که بر اساس قانون کار فعالیت می‌کنند.
هر چقدر هم به کار خود علاقه داشته باشید و بخواهید برای آن مایه بگذارید، محال است راضی شوید تمام جوانی خود را بدون دریافت مزد و حقوق مالی کار کنید. پس به تنظیم قرارداد خود هم به قدر کافی به آن توجه داشته باشید.
در واقع شما فقط یک دستمزد ثابت ماهانه ندارید و حقوق و مزایای مختلفی روی دستمزد شما تاثیرگذار است.
بر اساس آنچه شورای عالی کار هر ساله تعیین می‌کند، شما مستحق حداقل‌هایی هستید که کمتر از آن به هیچ وجه قابل توافق نیست.
این حداقل‌ها برای یک کارگر/کارمند تمام وقت تعیین شده است:
پرداخت کمتر از این حداقل‌ها، امکان‌پذیر نیست و شما به عنوان کارگر/کارمند می‌توانید، شکایت کرده و حق و حقوق خود را مطالبه کنید.
یکی از مواردی که در قرارداد کار باید وجود داشته باشد، پرداخت سهم بیمه کارکنان از طرف کارفرما به سازمان تامین اجتماعی است. به این صورت که حداقل پرداختی ماهیانه برای بیمه کارکنان معادل ۳۰ درصد حقوق آن‌ها است. ۲۳ درصد آن را باید کارفرما پرداخت کند و ۷ درصد هم از حقوق کارگر کسر می‌شود.
سازمان تامین اجتماعی زیر بار توافق دیگری در این باره نمی‌‌رود. مثلا اگر کارفرما با کارگر توافق کند که سهم بیمه را ماهیانه همراه با حقوق به او پرداخت کند. در این وضعیت با اطلاع سازمان تامین اجتماعی یا شکایت کارگر، کارفرما ملزم به پرداخت سهم بیمه کارگر از زمان شروع به کار تا روز شکایت است.
بیشتر قراردادهای کار از نوع قرارداد موقت هستند. یعنی برای یک دوره زمانی مثل ۳ ماهه، ۶ ماهه یا یک ساله تنظیم می‌شوند. حالا اگر کارفرما قبل از اتمام مدت قرارداد، کارگر را تهدید به اخراج کند، لازم نیست روی حرف او حساب باز کنید؛ در این صورت کارگر می‌تواند شکایت کند و از مراجع قانونی بازگشت به کار بگیرد. مگر اینکه کارگر/ کارمند در انجام وظایف و مسئولیت‌های خود کوتاهی کرده باشد.
قانون کار زیر و بم آنچه که در روابط کاری به آن نیاز دارید را توضیح داده است. قرارداد کار هم باید بر همین اساس تنظیم شده باشد.
حداقل ساعت کاری در قانون، ۴۴ ساعت در هفته است. میزانی که می‌تواند با توافق کارگر و کارفرما تغییر کند. البته که این ساعت کاری برای مشاغل عادی است. ساعت کاری برخی از مشاغل سخت و زیان‌آور مثل آتش‌نشانی و کار در معدن ۳۶ ساعت است.
کار کردن در روزهای تعطیل یا بیش از ۴۴ ساعت در هفته هم شامل اضافه کاری برای کارکنان خواهد بود.
رایج‌ترین انواع مرخصی‌ها عبارت‌اند از:
رایج‌ترین مرخصی که همه کارمندان و کارگران از آن استفاده می‌کنند، مرخصی استحقاقی است. بر این اساس از نظر قانونی هر شخصی که بر اساس قانون کار فعالیت می‌کند، در هر ماه ۲,۵ روز مرخصی دارد. که در کل سال ۲۶ روز خواهد شد. نکته‌هایی که در مورد مرخصی به آن نیاز دارید؛ چند عنوان اساسی و کلی هستند:
کسب و کارها برای موفق شدن و پیشرفت، زحمت زیادی می‌کشند. ایده‌ها و اطلاعات کاری که گاهی ارزش بیشتری از سرمایه‌های مادی شرکت دارند. به همین دلیل اگر یکی از کارکنان آن‌ها، خواسته یا ناخواسته این اطلاعات را افشا کند یا آن را در اختیار رقبای کسب و کار قرار دهد، کار تمام است.
همین جاست که کسب و کارها به دنبال علاج واقعه قبل از وقوع هستند. در نتیجه اگر در قرارداد کار خود با بندی به نام محرمانگی اطلاعات و عدم افشای آن و بندی با عنوان منع رقابت برخورد کردید، تعجب نکنید. ضمن اینکه برخی کارفرماها، قرارداد جدایی با این عنوان در کنار قرارداد کار پیش روی شما قرار می‌دهند
محتوای این بند شما را ملزم می‌کند که در طول کار و مدت مشخصی پس از قطع فعالیت، نمی‌توانید اطلاعات کاری که معمولا حد و حدود آن تعیین شده است را در اختیار افراد دیگری قرار دهید. همینطور نمی‌توانید با کسب و کارهای رقیب، فعالیت کنید یا خودتان در نقش رقیب ظاهر شوید. گاهی هم عدم افشای اطلاعات و منع رقابت در قالب یک قرارداد مجزا تنظیم می‌شود.
بیشتر کارفرماها، در همان ابتدای کار از شما تضمین می‌خواهند. حرف شما سند است ولی تضمین کاغذی جای خود را دارد. پس اگر کارفرما از شما سفته بخواهد، زیاد تعجب کنید. اما برای اینکه خیلی ذهنتان درگیر این ماجرا نشود، این نکته را گوشه ذهن خود داشته باشید؛
سفته یا هر تضمین دیگری برای ضمانت گرفته می‌شود. در نتیجه کارفرما نمی‌تواند هر زمان که خواست وجه آن را مطالبه کند و شما را به دردسر بیاندازد. مثلا اگر می‌خواهید استعفا دهید، لازم نیست نگران باشید که کارفرما سفته شما را به اجرا می‌گذارد.
بلکه فقط زمانی کاربرد دارد که خسارتی به کارفرما زده باشید و آن را جبران نکنید. برای مثال آسیبی به اموال شرکت بزنید یا افشای اطلاعات کنید و باعث ضرر به کارفرما شوید.
هنگامی که می‌خواهید کار جدیدی را شروع کنید، حتما قرارداد کار را به‌صورت کامل بخوانید. اگر نکات غیرقانونی در آن وجود داشت یا حق و حقوق شما در آن رعایت نشده بود، در این مورد با کارفرما مذاکره کنید.
اگر هم در مجموعه‌ای شروع به کار کرده‌اید که با شما قرارداد کار تنظیم نکرده است، می‌توانید نمونه قرارداد را شما پیشنهاد کنید یا از آن‌ها بخواهید که قرارداد اختصاصی تنظیم کنند.
ثبت‌یار هم برای اطمینان خاطر بیشتر در کنار شماست. نمونه قرارداد کار و همچنین تنظیم اختصاصی قرارداد کار را می‌توانید به‌صورت غیرحضوری دریافت کنید. در صورت تنظیم اختصاصی با پشتیبانی ۱۰ روزه از قرارداد، خیال شما را از همه جهت راحت خواهیم کرد.
