در این مقاله قصد داریم اطلاعاتی مفید در خصوص مفهوم اکولوژی به شما ارائه کنیم. به طور خلاصه اکولوژی مطالعه روابط بین موجودات زنده از جمله انسان و محیط فیزیکی آنهاست. اکولوژی به دنبال درک ارتباطات حیاتی بین گیاهان و حیوانات و دنیای اطراف آنها است. اکولوژی همچنین اطلاعاتی در مورد مزایای اکوسیستم‌ها و نحوه استفاده از منابع زمین به روش‌هایی ارائه می‌دهد که محیط زیست را برای نسل‌های آینده سالم نگه می‌دارد. شاخه اکولوژی به مباحثی نظیر علوم انسانی، جمعیت و جامعه شناسی، اکوسیستم، محیط زیست و زیست کره می‌پردازد. در واقع هدف اکولوژی مطالعه موجودات، محیط زیست و نحوه تعامل موجودات با یکدیگر و محیط خود است. این موارد در سطوح مختلف مانند ارگانیسم‌ها، جمعیت، جامعه، زیست کره و اکوسیستم مورد مطالعه قرار می‌گیرد. اما یک اکولوژیست به دنبال چیست؟ به طور کلی می‌توان گفت که هدف اولیه یک بوم شناس بهبود درک جامعه از فرایندهای زندگی، زیستگاه‌ها و تعاملات و تنوع زیستی موجودات در آن است. اجازه دهید در این مقاله نگاهی دقیق به این شاخه علمی، هدف و پارامترهای آن داشته باشیم و مفهوم اکولوژی را با هم بررسی کنیم.
همان‌طور که گفته شد Ecology علم مطالعه برهم‌کنش موجودات، حیوانات، گیاهان و دنیای ریز ارگانیسم‌ها مانند قارچ‌ها، میکروب‌ها و باکتری‌ها با یکدیگر و با محیط اطرافشان است. همین تعریف به وضوح نشان می‌دهدکه چرا اکولوژی اهمیت دارد و باید به آن بیشتر پرداخته شود.
بوم شناسی به دلیل تاثیر مستقیم انسان بر طبیعت شاخه بسیار مهمی از علم طبیعت است. انسان به طور مداوم در حال تأثیرگذاری بر طبیعت و تاثیرپذیری از آن است. در واقع هر کنشی از بشر ارتباطی به طبیعت دارد و برعکس هر فعالیت و وضعیت محیط پیرامون بر انسان موثر است. از تاثیرات مستقیم انسان بر طبیعت می‌توان به ماهیگیری، شکار، زراعت و برداشت، تغییر کاربری زمین، گسترش شهرنشینی و تخریب جنگل‌ها اشاره کرد. انسان همچنین به صورت غیرمستقیم نیز بر اکوسیستم تاثیر می‌گذارد. از جمله مهم‌ترین تاثیرات غیرمستقیم انسان بر محیط طبیعی پیرامون می‌توان به تغییرات آب و هوایی ناشی از افزایش جمعیت و توسعه صنعت اشاره کرد.
همان‌طور که می‌دانید دنیای طبیعی مزایای زیادی برای زندگی سالم بشر در سیاره زمین فراهم می‌کند. بوم شناسی اهمیت دارد؛ چون جهان مهم است.
برخی از مهم‌ترین دلایل اهمیت بوم شناسی:
* کمک به حفظ محیط زیست
* تضمین تخصیص و استفاده بهینه از منابع
* حفظ منابع طبیعی
* تلاش برای سازگاری بیشتر بشر با طبیعت
* کنترل بیماری و آفات
* کنترل جمعیت جانوری
* کمک به جامعه شناسی
* ایجاد صنایع پاک
هر زیر مجموعه‌‍ای از علم اکولوژی به یکی از اصطلاحات و حوزه‌های مورد تحقیق آن اشاره دارد و به صورت متمرکز و تخصصی در آن حوزه فعالیت دارد. در این قسمت برخی از مهم‌ترین مباحث مورد بررسی اکولوژی را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
اولین شاخه علم بوم‌شناسی مربوط به اکولوژی میکروبی است. این شاخه به کوچک‌ترین سطوح بنیادی جهان یعنی سطح سلولی مرتبط است و این حوزه را مورد مطالعه قرار می‌دهد. شاخه بوم شناسی میکروبی در تجزیه و تحلیل ارتباطات تکاملی و رویدادهای منتهی به هستی (معروف به فیلوژنی) اهمیت ویژ‌ه‌ای دارد. شاید بپرسید این موارد چه کمکی به بشر و محیط زیست می‌کند؟ در پاسخ باید بگوییم این شاخه به بررسی و درک روابط بین موجودات کمک می‌کند و به طور ویژه به ساختارهای DNA و RNAها و تعیین داده‌های انتقالی والد به فرزند می‌پردازد.
دانشمندان در این شاخه به مطالعه رفتار ارگانیسم‌ها علاقه دارند. بوم شناسی ارگانیسم نوع میکروبی را نیز در بر می‌گیرد. همان‌طور که از نام آن پیدا است این شاخه به بررسی و درک رفتارهای موجودات زنده و راهکارهای سازگاری با چنین رفتارهایی می‌پردازد.
در این نوع بوم شناسی، هدف اصلی بررسی ویژگی‌های فردی ارگانیسم‌ها و تفاوت‌های فردی آنها، درک رفتارهای موجودات زنده، راهکارهایی برای سازگاری با چنین رفتارهایی، دلیل وقوع آنها و تعیین روشی است که همه این جنبه‌ها با هم ترکیب می‌شوند و به بقای ارگانیسم‌ها می‌انجامند. در این مورد، نگرانی اصلی ارگانیسم فردی و تمام تفاوت‌های ظریف آن است، به ویژه در تلاش برای درک اینکه چگونه همه آنها با هم پیوند می‌خورند تا بقای ارگانیسم یا هرگونه سازگاری مفید را افزایش دهند.
گام بعدی و حوزه بعدی بوم شناسی در زمینه جمعیت است. این شاخه بر بررسی جمعیت تمرکز داشته و در خصوص جمعیت هر نوع از موجودات زنده در یک منطقه خاص تحقیق و بررسی انجام می‌دهد. اما در این شاخه از بوم شناسی دقیقا چه پارامترهایی مورد بررسی قرار می‌گیرد؟ به طور خلاصه در بوم شناسی جمعیت، به مواردی مانند اندازه جمعیت، تراکم جمعیت، ساختار جمعیت، الگوهای مهاجرت و تعامل بین موجودات همان جمعیت توجه می‌شود. این شاخه در تلاش است برای تغییرات مختلف در هر یک از جوامع حیوانی توضیحی بیابد. در این باره به سوالاتی نظیر سوالات زیر پاسخ داده خواهد شد:
1 . چرا جمعیت افزایش یا کاهش می‌یابد؟
2 . تراکم جمعیت در یک منطقه به چه دلیل است و نشانه چیست؟
3 . برای بهبود ساختار جمعیت چه می‌توان کرد؟
4 . چه عوامل زنده و غیر زنده‌ای بر پارامترهای جمعیت تاثیر گذار است؟
5 . دلیل پراکندگی جمعیت چیست؟
6 . تغییرات جمعیت در طول زمان چگونه بوده است؟
7 . پیش بینی جمعیت در آینده چگونه است؟
به همین دلیل دانشمندان این حوزه اغلب به طور مدام جمعیت‌ها را مطالعه کرده و در تلاش اند علاوه بر پاسخ سؤالات بالا، عوامل موثر بر این جمعیت را مورد بررسی قرار دهند. به موارد زیر دقت کنید، برخی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر جمعیت به شرح زیر است:
* اقلیم
* جو
* دما و شرایط آب و هوایی
* سایر جمعیت‌ها
به این مثال توجه کنید؛ در حیات وحش و پارک‌های ملی همواره با بررسی جمعیت حیوانات گوشت خوار و گیاه‌خوار ارتباط بین این دو مورد چک می‌شود. به این معنا که با افزایش تعداد گوشت‌خواران تعداد گیاهخواران کاهش می‌یابد، موردی که به کنترل این موضوع و حفظ اکوسیستم کمک می‌کند. این شاخه به حیوانات محدود نشده و به بررسی جمعیت و چگالی انواع گیاهان نظیر جلبک‌ها نیز می‌پردازد.
بوم شناسی جامعه نگاهی گسترده‌تر داشته و به بررسی تاثیر جمعیت جانداران مختلف بر یک دیگر می‌پردازد. این شامل تمام جمعیت گونه‌های مختلف می‌شود. در واقع تمرکز در این شاخه معمولاً بر تعاملات بین گونه‌های مختلف است و به این موضوع می‌پردازد که چگونه تعداد و اندازه‌های آنها با هم ترکیب شده و چگونه تغییر در یک جمعیت بر کل جامعه تاثیر می‌گذارد. لازم به ذکر است که به این تاثیر، تاثیر متقابل می‌گویند. به موارد زیر دقت کنید:
1 . عوامل موثر بر افزایش جمعیت گونه‌ها
2 . میزان پویایی جوامع
3 . روابط تغذیه‌ای (کدام جمعیت غالب و کدام مغلوب است)
4 . الگوهای مهاجرتی هر جامعه و تاثیر بر دیگر جوامع
5 . مهم‌ترین نیروی محرکه اکولوژیکی در میان گونه‌های مختلف
4 شاخه بالا به طور تخصصی به بررسی موجودات زنده می‌پردازد، بوم‌شناسی اکوسیستم پا را از این محدوده فراتر گذاشته و علاوه بر موجودات زنده به بررسی عوامل غیرزنده نیز می‌پردازد. این موضوع باعث می‌شود دانشمندان درک بهتری از اکولوژی ارائه نمایند. در حقیقت علاوه بر بررسی جوامع محیط مورد زندگی آنها نیز بررسی می‌شود. در بررسی عوامل محیطی هدف درک مواردی نظیر آب و هوا، خاک و دما و تاثیر آن بر زندگی موجودات زنده است.
بوم شناسی اکوسیستم به گسترده‌ترین و بزرگترین مقیاس تعاملات بین جوامع، جمعیت‌ها و گونه‌ها در اکوسیستم آنها نگاه می‌کند. اغلب، دانشمندان چرخه‌ها و سیستم‌های پیچیده و چگونگی تأثیر آنها بر جوامع و جمعیت‌ها را بررسی می‌کنند. به عنوان مثال، تحقیقات اکولوژیکی اکوسیستم می‌تواند در حوزه‌های زیر فعالیت کند:
* چرخه مواد مغذی کربن و دی اکسید کربن
* چرخه زیستی نیتروژن
* چرخه آب و حیات
* الگوهای آب و هوایی متنوع
آخرین مورد از انواع اکولوژی به مطالعه زیست کره اشاره دارد. هدف این شاخه درک همه اکوسیستم‌های موجود در جهان است. این شاخه به بررسی رفتار کل موجودات جهان و تاثیر آن بر هم و بر طبیعت اشاره دارد. هدف بوم‌شناسی جهانی پاسخ و آنالیز این سوال است که: چگونه همه‌ی جانداران جهان در یک سیاره واحد با هم زندگی می‌کنند و به هم مرتبط هستند.
در این قسمت قصد داریم برخی از نمونه‌های رایج علم بوم شناسی را به شما معرفی می‌کنیم. این چند نمونه صرفاً جنبه‌هایی هستند که چگونگی پیدایش انواع مختلف بوم‌شناسی را تعیین می‌کنند. به عنوان مثال مطالعه انسان‌ها و رابطه آنها با محیط زیست حوزه بوم شناسی انسان را معرفی می‌کند. بگذارید دقیق‌تر توضیح دهیم. این جنبه از اکولوژی به رابطه بین انسان و اکوسیستم به عنوان یک کل می‌نگرد. این بر روی انسان‌ها متمرکز است، رفتار آنها را مطالعه می‌کند و دلایل تکاملی را فرضیه می‌دهد که چرا ما ممکن است برخی از ویژگی‌ها را انتخاب کرده باشیم. با توجه به تأثیری که انسان بر محیط زیست می‌گذارد، بوم شناسی انسان بر این موضوع تأکید دارد. موارد زیر مهم‌ترین حوزه‌های مورد بررسی این شاخه از علم اکولوژی است:
1 . کاستی‌های کل جمعیت انسانی و چگونگی بهبود آن
2 . فعالیت انسان و تأثیر ما بر روی زمین و اکوسیستم‌های درون آن
3 . کاربری زمین
4 . استفاده ما از منابع طبیعی
5 . جنگل زدایی
6 . وضعیت سوخت‌های فسیلی
7 . معرفی گونه‌های مهاجم
8 . چگونگی تکامل انسان و رفتار آن
در این قسمت به سوال مهم در خصوص بوم شناسی را مطرح و به آن پاسخ خواهیم داد:
1 . چرا اکولوژی برای مطالعه مهم است؟
مطالعه اکولوژی با بررسی موجودات، عوامل محیطی و بهبود وضعیت موجود اکوسیستم، جهان ما را غنی می‌کند و به همین دلیل برای رفاه و سعادت انسان بسیار حائز اهمیت است. این حوزه به بازنگری و بهبود روابط انسان و طبیعت و در نتیجه حفظ محیط زیست کمک می‌کند.
2 . چرا مطالعه مقاله بوم شناسی مهم است؟
مطالعه اکوسیستم برای درک میزان و نحوه استفاده از منابع طبیعی، کاهش آلودگی زیست محیطی و جلوگیری از تخریب لایه اوزون الزامی است. این علم در جنبه‌ها و مقیاس‌های مختلف به بررسی شرایط و مراحل بهبود وضعیت بحرانی فعلی می‌پردازد.
3 . مطالعه اکولوژی چیست و چه اهمیتی دارد؟
اکولوژی مطالعه روابط بین موجودات زنده از جمله انسان و محیط پیرامون آنها است. Ecology در این راستا به دنبال درک ارتباطات حیاتی بین گیاهان، حیوانات و جهان اطراف آنها است.
