مقاله را با طرح چند مسئله آغاز می‌کنیم، تفاوت ظروف یکبار مصرف آلومینیومی و گیاهی چیست؟ و کدام یک از این دو محصول برای استفاده مناسب‌تر هستند؟ دنیای صنعتی و مدرنی که بشر امروز در آن زندگی می‌کند و سبک زندگی انتخابی انسان در این دنیا، به انجام کارها در کمترین زمان ممکن منجر شده است. در این دنیای خودساخته بشر دیگر فرصتی برای کارهای روزمره‌ای چون غذا درست کردن و ظرف شستن ندارد. به همین دلیل امروزه ما به سراغ رستوران‌ها و فست فودی‌ها رفته ایم و ظروف یکبار مصرف برای سرو غذا در خانه، دورهمی‌ها و پیک‌نیک‌ها به انتخاب اول ما تبدیل شده است. سرعت سرسام آور تولید ظروف یکبار مصرف به ویژه ظروف یکبار مصرف پلاستیکی و آلومینیومی، زمین، اتمسفر و محیط زیست را با خطر جدی مواجه نموده است. خطر تولید و انباشت زباله‌های زیست محیطی یکی از بزرگترین معضلاتی است که بشر امروز با آن دست و پنجه نرم می‌کند. اما راهکار مقابله با این مشکل بزرگ چیست؟ خوشبختانه علم برای این موضوع هم راه حلی پیدا کرده است. استفاده از ظروف یکبار مصرف گیاهی یک راه حل عالی برای کاهش آلودگی محیط زیست و جلوگیری از آسیب به سلامتی انسان است. در این مقاله به طور دقیق به مقایسه ظروف یکبار مصرف آلومینیومی و گیاهی خواهیم پرداخت.
قبل از بررسی تفاوت‌های ظروف یکبار مصرف آلومینیومی و ظروف گیاهی بهتر است با ظروف آلومینیومی بیشتر آشنا شویم. طبق پژوهش‌های انجام شده، آلومینیوم فراوان‌ترین فلز در پوسته زمین است. این ماده زیست تخریب پذیر نبوده و تنها از طریق بازیافت قابل استفاده مجدد خواهد بود. این فلز پرکاربرد در حالت طبیعی خود به عناصر دیگری مانند فسفات و سولفات در خاک، سنگ‌ها و خاک رس متصل است و طبق فرآیند‌های تخصصی جداسازی و استخراج می‌شود. همانطور که می‌دانید، آلومینیوم کاربردهای متنوعی دارد.
به طور مثال حتما تاکنون از فویل‌های آلومینیومی در فر یا به عنوان روکش گاز استفاده نموده‌اید. در دهه‌های اخیر استفاده از ورق‌های آلومینیوم برای ساخت ظروف یکبار مصرف بسیار مورد استقبال قرار گرفت. به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد این نوع ظرف یکبار مصرف در مقایسه با ظروف یکبار مصرف پلاستیکی، ظروف یکبار مصرف آلومینیومی انتخابی ایده‌آل برای پذیرایی، نگهداری و بسته‌بندی انواع غذاهای گرم و سرد به شمار می‌رود.
این ظروف مقاومت و استحکام نسبتا بالایی دارند و قادر خواهند بود برای ساعات طولانی غذا را در خود نگهداری کنند. این ظروف به دلیل مقاومت بالا در برار گرما، سرما، چربی و رطوبت، تا حدودی خیال شما را از سلامت و بهداشت محتویات خود راحت می‌کنند. این ظروف مزایای خوبی هم دارند. در بخش بعدی مقاله مهم‌ترین مزایای ظروف یکبار مصرف آلومینیومی را به شما معرفی خواهیم کرد.
همانطور که تا این قسمت مقاله به آن اشاره کردیم و طبق آزمایشهای انجام شده، ظروف یکبار مصرف آلومینیومی یکی از محصولات سالم و بهداشتی موجود در بازار تلقی می‌شوند. اما وجود چه ویژگی‌هایی این ظروف را به انتخابی مناسب و جایگزینی به حق برای ظروف یکبار مصرف پلاستیکی تبدیل کرده است؟
* مقاومت بالا در برابر حرارت و برودت
* قابلیت استفاده در فریزر
* حفظ سلامت مواد غذایی در شرایط محیطی مختلف
* کاربرد متنوع نظیر استفاده در هتل‌ها، ادارات، جشن‌ها و دورهمی ها و قابلیت بازیافت
* استحکام بالا، ساختار منعطف و غیر قابل نفوذ
* وزن بسیار سبک
* مواد اولیه غیر سمی و بی خطر
* عدم رشد و پرورش میکرو اُرگانیسم هایی نظیر باکتری ها
* عدم واکنش با مواد غذایی و تغییر طعم و عطر آن
همانطور که در قسمت قبل مقاله توضیح داده شد، ظروف یکبار مصرف آلومینیومی به خاطر ویژگی‌های منحصر به فرد خود کاربردهای متنوعی دارند. مهم‌ترین کاربرد ظروف یکبار مصرف آلومینیومی را می‌توان در قالب موارد زیر بیان کرد:
1. امکان استفاده به عنوان ظروف سرو غذا در مدارس، بیمارستان‌ها، ادارات و شرکت‌ها
2 . قابلیت استفاده در فر و مایکروویو برای پخت شیرینی و کیک
3 . قابل استفاده به عنوان ظروف پذیرایی در شرکتهای هواپیمایی، قطارها، کترینگ‌ها، مجموعه‌های پذیرایی
4 . بسته بندی غذا در فست فودها و رستوران ها
5 . استفاده به عنوان ظروف بسته بندی در شرکتهای تولید مواد غذایی
اما این محصول مانند هر محصول دیگری نقاط ضعفی هم دارد. در ادامه مقاله چند مورد از معایب بزرگ ظروف یکبار مصرف آلومینیومی را به شما معرفی خواهیم کرد.
اولین و شاید بزرگترین عیب ظروف یکبار مصرف آلومینیومی، نیاز به صرف انرژی و آب بالا در فرآیند تولید آن است. از طرفی ظروف یکبار مصرف آلومینیومی زیست تخریب پذیر نبوده و بازیافت، تنها راه گریز از تولید زباله زیست محیطی و تخریب محیط زیست است. هر چند بازیافت این ظروف بدون محدودیت است و می‌توان با صرف 95 درصد انرژی کمتر و به تعداد نا محدودی این مواد را بازیافت و به صورت مجدد استفاده کرد. اما وضعیت غیر ایده‌آل بازیافت و انباشت مواد زائد حاصل از این ظروف، محیط زیست را با خطر جدی مواجه نموده است.
بازیافت این ظروف تاثیر مستقیمی بر حفاظت از محیط زیست دارد، اما چرا کمی به عقب باز نگردیم؟ در ادامه مقاله منظور خود را از این سوال توضیح خواهیم داد. همراهی شما افتخار ما است.
عیب دیگر ظروف یکبار مصرف آلومینیومی، قیمت بالای آن است. در واقع این محصولات در مقایسه با ظروف یکبار مصرف گیاهی و پلاستیکی قیمت بالاتری داشته و به همین دلیل کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. حال که صحبت از ظروف گیاهی یکبار مصرف شد، شاید این سوال برای شما پیش بیاید که وجه تمایز ظروف یکبار مصرف آلومینیومی یا نمونه گیاهی آن چیست؟ آکوبا معتقد است که ظروف یکبار مصرف گیاهی انتخاب بهتری نسبت نمونه آلومینیومی آن است. اما چرا؟ در قسمت‌های بعد به صورت دقیق به مبحث تفاوت این دو نوع ظرف و موارد برتری ظروف گیاهی یکبار مصرف نسبت به ظروف آلومینیومی یکبار مصرف خواهیم پرداخت.
پیش تر از این به طور مفصل و در قالب مقالات متنوع در خصوص ظروف یکبار مصرف گیاهی، ویژگی‌ها، مزایا و معایب آن صحبت کرده‌ایم. در این بخشی مروری به این مطالب خواهیم داشت. جالب است بدانید سال‌ها قبل از تولید انبوه پلیمرهای گیاهی در سال 2002 در آمریکا، فرآیند تولید ظروف یکبار مصرف گیاهی آغاز شده بود. در واقع تولید ظروف گیاهی یکبار مصرف به دهه 70 میلادی باز می‌گردد.
جمهوری اسلامی ایران در اواخر سال 1386 به عنوان پنجمین کشور، پس از دستیابی به فناوری و دانش ساخت پلیمرهای گیاهی پا در مسیر تولید انبوه ظروف گیاهی یکبار مصرف گذاشت. ایران مانند اغلب کشورهای فعال در این حوزه برای تولید پلیمرهای گیاهی از مواردی مانند نشاسته ذرت، سیب زمینی و گندم به عنوان ماده اولیه استفاده می‌کند. اما همانطور که می‌دانید نشاسته به صورت ذاتی یک ماده هیدروفیلی است و این خاصیت آب‌دوستی نشاسته به صورت طبیعی استفاده از آن برای ساخت ظروف گیاهی را غیرممکن می‌کند.
به همین دلیل با افزودن اسیدهای چرب گیاهی نظیر استاریک اسید و اولئیک اسید و ایجاد خاصیت آب‌گریزی، این مشکل ساختاری رفع می‌شود. این پایان ماجرا نیست و در ادامه با افزودن موادی نظیر موم عسل، روغن‌های گیاهی، گلوتن (برای حفظ خاصیت چسبندگی) و سلولز، خواص مکانیکی و فیزیکی پلیمر بهبود می‌یابد.
ظروف یکبار مصرف گیاهی مزایای بسیار زیادی دارند. مزایایی که این ظروف را به بهترین نوع از انواع ظروف یکبار مصرف موجود در بازار تبدیل کرده است. علاوه بر مواردی که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد، ایجاد صنایع صادراتی جدید و فرصت بازاریابی جدید، دو مزیت اقتصادی ظروف گیاهی یکبار مصرف هستند. در این قسمت 6 مورد از مهم‌ترین این مزایا را با هم بررسی می‌کنیم.
انتشار کربن کمتر، این یکی از بزرگترین مزایای ظروف یکبار مصرف گیاهی در حمایت از طبیعت و محیط است. همانطور که می‌دانید تولید و انتشار گاز کربن منجر به آلودگی هوا، آسیب به لایه اوزون و گرمایش جهانی می‌شود. بگذارید این موضوع را در قالب یک مسئله توضیح دهیم. برای تولید یک تن پلاستیک معمولی به طور میانگین 5 تن کربن منتشر می‌شود! در صورتی که این میزان برای تولید یک تن ظروف یکبار مصرف گیاهی بسیار ناچیز است. در واقع برای تولید ظروف گیاهی یکبار مصرف به 65 درصد انرژی کمتر نیاز است.
از طرفی به دلیل استفاده از مواد اولیه 100درصد طبیعی و ارگانیک این ظروف در فرآیند بازیافت و یا تجزیه نیز هیچ گونه گاز گلخانه‌ای مانند کربن تولید نمی‌کنند. این موضوع نشان از عدم خطر آفرینی این ظروف برای طبیعت است.
همانطور که گفته شد ظروف یکبار مصرف آلومینیومی غیر قابل تجزیه هستند و از طرفی همانطور که می‌دانید ظروف یکبار مصرف پلاستیکی نیز به مدت زمان بسیار طولانی (حداقل 100 سال)، برای تجزیه نیاز دارند. اما ظروف یکبار مصرف گیاهی تنها در فاصله زمانی 3 تا 6 ماهه به صورت کامل تجزیه شده و به کود تبدیل می‌شوند. در حقیقت این ظروف بر خلاف انواع پلاستیکی که با تجزیه در مدت بسیار طولانی موجب افزایش زباله‌های زیست محیطی شده‌اند، به راحتی، به سرعت و بدون هیچ آسیبی به طبیعت تجزیه می‌شوند.
همانطور که پیشتر به آن اشاره کردیم، در ساخت ظروف یکبار مصرف گیاهی از هیچگونه مواد شیمایی استفاده نمی‌شود و این محصولات کاملا ارگانیک و طبیعی هستند. موضوعی که استفاده از این محصولات را برای انسان 100 درصد بی خطر می‌کند. در حقیقت بر خلاف دیگر انواع ظروف یکبار مصرف، محصولات گیاهی حین استفاده و پس از تجزیه هیچ گونه ماده شیمیایی تولید نمی‌کنند و این یعنی این ظروف به راحتی قابلیت استفاده بیش از یکبار را نیز دارند.
ظروف یکبار مصرف پلاستیکی و آلومینیومی سهم درصدی از کل تولید زباله‌های زیست محیطی را به خود اختصاص داده‌اند و این موضوع با توجه به درصد بازیافت بسیار پایین آن‌ها و دفن آن در طبیعت، یعنی حرکت به سمت نابودی طبیعت، خطر برای انسان و دیگر موجودات زنده. اما راهکار گریز از این فاجعه چیست؟
پیشنهاد ما و بسیاری از کارشناسان محیط زیست در سطح جهان، استفاده از ظروف یکبار مصرف گیاهی است. با در نظر گرفتن خاصیت تجزیه سریع ظروف یکبار مصرف و بازیافت سریع تر و بدون استفاده از انرژی زیاد، حرکت به سمت استفاده از این ظروف مشکلات زباله را کاملا حل می‌کند. شرکت نیتا زاگرس کیمیا شیمی از شرکتهای زیر مجموعه هلدینگ نیتاکو است که با برند تجاری آکوبا تولید کننده ظروف گیاهی یکبار مصرف با کیفیت در بازار ایران است.
بر خلاف ظروف یکبار مصرف پلاستیکی و آلومینیومی، در فرایند تولید محصولات گیاهی به هیچ عنوان از مواد شیمیایی نظیر کربن و متان استفاده نمی‌شود، ظروف یکبار مصرف گیاهی اصلا سمی نیستند. این ظروف نه تنها در حین استفاده بدون آسیب برای سلامت انسان هستند بلکه پس از استفاده، دور ریختن و حین تجزیه نیز هیچگونه مواد شیمیایی مضری از خود تولید نمی‌کند.
در مورد قبل در خصوص تجزیه ظروف یکبار مصرف گیاهی صحبت کردیم. در ادامه باید بگوییم ظروف یکبار مصرف گیاهی 100 درصد زیست تخریب پذیر هستند. این ظروف در مدت 3 تا 6 ماه به کپوست طبیعی تبدیل می‌شوند. این تجزیه توسط میکروارگانیسم‌های طبیعی انجام می‌شود و کود حاصل برای طبیعت بلا مشکل است. طبق برخی تحقیقات، اگر به سمت مصرف ظروف یکبار مصرف گیاهی برویم، نسبت به ظروف یکبار مصرف آلومنیومی و پلاستیکی، تا ۸۰ درصد تولید کربن کمتری خواهیم داشت. در قسمت بعدی در خصوص تفاوت ظروف یکبار مصرف آلومینیومی و گیاهی اطلاعات مفیدی را در اختیار شما قرار می‌دهیم.
اکنون سوال اصلی این است به طور کلی تفاوت ظروف یکبار مصرف آلومینیومی و گیاهی چیست؟ در این قسمت به این پرسش پاسخ خواهیم داد. مهم‌ترین وجوه تمایز ظروف یکبار مصرف گیاهی و آلومینیومی به صورت زیر است:
* قابلیت تجزیه کامل
* قابلیت بازیافت، استفاده مجدد با صرف انرژی بسیار کمتر نسبت به ظروف یکبار مصرف آلومینیومی
* عدم انتشار گازهای گلخانه‌ای حین فراوری
* تولید زباله کمتر
* عدم تولید مواد شیمیایی
* تجزیه بسیار کوتاه سه تا شش ماه
* قیمت بهتر
