از ساختمان‌های مسکونی گرفته تا ادارات و مجتمع‌های تجاری و خدماتی، در اکثر ساختمان‌ها راه پله جزء لاینفک ساختمان است. به همین دلیل در قوانین ساختمانی، استانداردها و قوانین مشخصی در خصوص طراحی راه پله وجود دارد. شما چه مقدار با استانداردهای طراحی راه پله در ساختمان‌ها آشنایی دارید؟ با توجه به محل قرارگیری، کاربرد و نظرات طراح و معمار، یک راه پله ممکن است به اشکال و ابعاد مختلفی طراحی و ساخته شود، مواردی مانند راه‌پله مستقیم، دایره‌ای، عریض یا مارپیچ برخی از رایج‌ترین انواع راه پله‌ها هستند. آن چیزی که در طراحی راه پله بسیار اهمیت دارد، رعایت اصول استانداردهای طراحی راه پله ساختمان‌ها است. با رعایت اصول استاندارد و طراحی ارگونومیک در برنامه‌ریزی و ساخت پله‌ها می‌توان از ایجاد مزاحمت برای کاربران و حوادث جلوگیری کرد. تاکنون چه مقدار برای طراحی راه پله زمان گذاشته‌اید؟ به نظر شما یک راه‌پله خوب چه ویژگی‌هایی دارد؟ همانطور که گفته شد طراحی پله مستلزم توجه به تمام قوانین و استانداردهای طراحی است. به عبارت ساده پله‌ها باید زیبا، کاربردی، راحت و ایمن باشند. واضح است که ایمنی برای طراحی پله از بقیه ویژگی‌ها و پارامترها مهم‌تر است. شاید با خود بگویید در ساختمان‌های امروز اغلب از آسانسور به عنوان وسیله حمل و نقل و جا به جایی بین طبقات استفاده می‌شود و در چنین شرایطی طراحی راه پله استاندارد چه سودی دارد؟ در پاسخ باید بگوییم در یک ساختمان چند طبقه، اگرچه آسانسور وجود دارد اما پله‌ها برای خروج اضطراری در موقعیت‌هایی که استفاده از آسانسور امکان‌پذیر نیست، ضروری هستند. با خواندن این مقاله متوجه خواهید شد بسیاری از راه‌پله‌هایی که از آن استفاده کرده‌اید، استاندارد نبوده‌اند. این مقاله در طراحی راه پله ساختمان به شما کمک می‌کند.
آنچه مسلم است تا وقتی که اجزاء راه‌پله را نشناسیم، تلاش برای بهبود طراحی و استانداردسازی آن بیهوده خواهد بود. قبل از بررسی استاندارهای طراحی راه پله در ساختمان‌ها، بهتر است با برخی از مهم‌ترین اجزاء راه‌پله‌ها آشنا شویم. این موضوع به شما در درک بهتر قواعد و استانداردهای تعیین شده، کمک شایانی خواهد کرد.
برخی از مهم‌ترین قسمت‌های راه‌پله‌ها به شرح زیر است:
1. سطح راه پله یا آج (Tread): قسمت افقی بالایی پله که پا در هنگام بالا رفتن یا پایین آمدن از پله روی آن قرار می‌گیرد به عنوان آج شناخته می‌شود.
2. رایزر (Riser) سطح بالارونده : عضو عمودی پله به عنوان رایزر شناخته می شود. برای پشتیبانی و اتصال آج های متوالی استفاده می شود. به ارتفاع رایزر (ارتفاع عمودی بین دو آج) نیز rise گفته می‌شود. که ابعاد و مهندسی آن در راحتی افراد بسیار تاثیرگذار است.
3. فرود یا پاگرد (landing): به سطح افقی بین دو قسمت پله پیاپی پاگرد می‌گویند. landing به عنوان محل استراحت در هنگام استفاده از پله استفاده می‌شود.
4 . دماغه (noising) : در این قسمت بیرون زدگی آج فراتر از سطح رایزر است. دماغه معمولاً گرد است تا جلوه زیبایی به راه پله بدهد و پله‌ها کاملا راحت و آسان برای استفاده باشند.
5 . نرده (Baluster): این یک عضو عمودی منفرد است که از چوب، فلز یا مصالح دیگر ساخته شده و برای محافظت از افراد و استحکام پله مورد نیاز است.
6 . استرینگر (stringer): سطح شیب‌دار زیر راه پله که پله روی آن استوار است. (زیرسازی راه‌پله‌ها)
در طراحی راه پله استاندارد توجه به یکسری نکات و پارامترها الزامی است. عواملی که در کیفیت و کارایی پله تاثیر بسزایی دارند. در این قسمت از مقاله قصد داریم شما را با برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های یک راه‌پله خوب آشنا کنیم. همراه ما باشید.
به طور کلی پله‌ها باید طوری قرار گیرند که از قسمت‌های مختلف ساختمان به راحتی قابل دسترسی باشد. از طرفی موقعیت مکانی آن باید به گونه‌ای تعیین شود که فضای کافی داشته باشد. همچنین راه پله‌ها باید از نور و تهویه مناسب برخوردار باشند. همه این موارد به ضرورت جانمایی راه‌پله اشاره دارد.
راه‌پله باید به اندازه کافی عریض باشد تا کاربر بتواند به راحتی بدون هیچ گونه ناراحتی از آن استفاده کند. محدودیت عرض پله به محل قرارگیری آن وابسته است و به طور کلی برای ساختمان‌های خانگی عرض 1 متر کافی است، در حالی که برای ساختمان‌های عمومی 0.5 تا دو متر عرض مناسبی است.
در طراحی یک راه‌پله و برای راحتی استفاده‌کنندگان از آن توصیه می‌شود که فاصله بین دو پاگرد بیشتر از 12 پله نباشد. در واقع برای رعایت نکات استاندارد بهتر است بعد از هر 12 پله یک پاگرد در نظر گرفته شود. همچنین دقت داشته باشید که ابعاد استاندارد پاگرد حداقل 110 سانتی متر است.
گام پله در هیچ نوع پله‌ای نباید بیشتر از 37 درجه باشد تا بالا رفتن از پله کمتر خسته کننده و خطرناک باشد.
فاصله بین کف پله ها در ساختمان‌های چند طبقه کمتر از 2 متر نباشد تا افراد بلند قامت نیز به راحتی از آن استفاده کنند.
وجود نرده و حفاظ در پله برای رعایت ایمنی و حفظ سلامت استفاده کنندگان الزامی است. نرده باید اندازه و شکل مناسبی داشته باشد تا بتوان آن را به راحتی در دست گرفت. همچنین باید حداقل ارتفاع نرده 110 سانتی متر باشد.
یک راه پله استاندارد ابعاد مشخصی داشته و ارتفاع گام‌ها در سرتاسر راه‌پله مقداری یکنواخت است.
متریال مورد استفاده برای ساخت و ساز باید به گونه‌ای باشد که استحکام و پایداری کافی، مقاومت در برابر آتش و عایق صدا را برای پله فراهم کند. نرده دستی باید حداقل در یک طرف پله تعبیه شود.
شیب پله باید بین 30 تا 45 درجه باشد.
ارتفاع پله‌ها به صورت استاندارد باید حداکثر 18 سانتی متر باشد.
حداقل اندازه استاندارد کف پله‌ها 30 سانتی متر است.
سوالات زیر ممکن است پرسش بسیاری از شما در راستای طراحی راه پله باشد. پاسخ این سوالات به شما در طراحی صحیح راه پله کمک می‌کند. با این حال، در محاسبات خود باید ویژگی‌های هر پروژه و همچنین مقررات محلی در منطقه‌ای که پروژه در آن واقع شده است را در نظر بگیرد.
1 . چگونه عرض پله را تعیین کنیم؟
بسته به کاربری پله‌ها و مقررات موجود، حداقل عرض راه پله در خانه‌های تک خانواده 80 سانتی متر و در ساختمان‌های عمومی با در نظر گرفتن تعداد افرادی که از آن استفاده می‌کنند، بیش از 100 متر تعیین شده است. در طراحی راه پله ساختمان به این مقادیر دقت کنید.
2 . پس از چند پله باید یک پاگرد گنجانده شود؟
در حالت ایده آل، یک راه پله نباید بیش از 15 پله پشت سر هم داشته باشد؛ بنابراین در طراحی راه پله پس از 15 پله، باید یک پاگرد تعبیه شود. توصیه می‌شود که عرض پاگرد حداقل 3 برابر عرض پله باشد.
3 . ارتفاع ایده آل بین پله و سقف چقدر است؟
ارتفاع بین پله‌ها و سقف باید حداقل 2.15 متر باشد. ارتفاع نرده از هر پله نیز می‌تواند بین 80 تا 90 سانتی متر متغیر باشد.
