چکیده: این مقاله بر مبنای سخنرانی کلیدی دکتر صادق طریق ازلی در چهاردهمین کنفرانس تونل ایران در سال ۱۴۰۲ تهیه شده است. انجمن جهانی مهندسین مشاور موسوم به فیدیک، برای قرارداد بین کارفرما و مشاور استانداردهای مختلفی شامل کتاب های قرمز، زرد، نقره ای و سبز زمردی منتشر کرده است که کتاب سبز زمردی اختصاصی برای کارهای زیرزمینی با همکایر انجمن بین المللی تونل نوشته شده است. در این مقاله به اهمیت مدیریت ریسکهای ژئوتکنیکی و زمینشناسی، نقش کتاب زمردی فیدیک (FIDIC Emerald Book) به عنوان استاندارد جدید قراردادهای تونلسازی و تأثیر استفاده از گزارش پایه ژئوتکنیکی (GBR) در تخصیص عادلانه ریسکها و موفقیت پروژههای زیرزمینی پرداخته شده است.
پروژههای تونلسازی به دلیل شرایط غیرقابل پیشبینی زمینشناسی و ژئوتکنیکی، از پروژههای عمرانی پیچیده به شمار میروند. عدم شفافیت و برنامهریزی در مدیریت این ریسکها میتواند به خسارات قابلتوجه مالی و زمانی منجر شود. تخصیص ریسک در کتاب های مختلف فیدیک در شکل ۲ نشان ارائه شده است. برخی از دلایل اهمیت تخصیص و مدیریت ریسکها عبارتند از:
کتاب زمردی فیدیک، یک محصول مشترک از فیدیک (FIDIC) و انجمن بینالمللی تونلسازی (ITA) است که با هدف بهبود مدیریت ریسک در پروژههای زیرزمینی تهیه شده است. این استاندارد بر پایه نسخه زرد ۲۰۱۷ فیدیک طراحی شده است، اما تغییراتی کلیدی برای انطباق با نیازهای تونلسازی در آن اعمال شده است. ویژگیهای بارز این استاندارد عبارتند از:
این رویکرد تعادلی، موجب کاهش هزینهها و افزایش پایداری اجرای پروژهها میشود.
کتاب زمردی بر دو اصل اساسی در تخصیص ریسک تأکید دارد:
این توزیع عادلانه نه تنها اعتماد میان طرفین را افزایش میدهد، بلکه احتمال موفقیت پروژه را نیز بالا میبرد.
گزارش پایه ژئوتکنیکی (GBR) به عنوان ابزاری کلیدی در کتاب زمردی معرفی شده است. GBR تمامی اطلاعات مربوط به شرایط زیرسطحی پیشبینیشده را در بر میگیرد و نقشی اساسی در شفافسازی و تخصیص ریسکها دارد. مزایای GBR:
کتاب زمردی فیدیک با بهرهگیری از تخصیص شفاف و عادلانه ریسکها و نقش ویژه GBR، ابزاری کلیدی برای مدیریت پروژههای تونلسازی است. این استاندارد می تواند باعث کاهش هزینهها، بهبود کیفیت اجرا و افزایش اعتماد میان طرفین پروژه شده و نقش مهمی در موفقیت پروژههای زیرزمینی ایفا میکند.
منابع پیشنهادی:
1. FIDIC Emerald Book Guide, 2019
2. ITA-AITES Guidelines for Tunneling Risk Management, 2020
3. Geotechnical Baseline Reports for Construction: Suggested Guidelines, ASCE, 1997
4. Principles of Tunnel Construction Risk Management, ITA Reports, 2018
۵. سخنرانی کلیدی دکتر صادق طریق ازلی (مدیرعامل مهندسین مشاور رهسازطرح) با موضوع تخصیص ریسکهای ژئوتکنیکی و زمینشناسی در استاندارد جدید قراردادهای تونلسازی (کتاب زمردی فیدیک)، در چهاردهمین کنفرانس تونل ایران، ۱۴۰۲
https://civilica.com/note/10579/
#کتابزمردی #فیدیک #تونلسازی #مدیریتریسک #GBR #مهندسیژئوتکنیک #پروژهزیرزمینی #ساختوساز #قراردادهایساخت
