صادق طریق ازلی –مدیرعامل مهندسین مشاور رهسازطرح
۱- مقدمه
حفر تونلها، به ویژه در مناطق دارای سطح آب زیرزمینی بالا و زمینشناسی پیچیده، همواره با چالشهای جدی مواجه بوده است. یکی از مهمترین این چالشها ورود آب زیرزمینی به تونل است که میتواند موجب افزایش هزینههای اجرایی، تأخیر در زمانبندی پروژه و کاهش ایمنی عملیات حفاری شود. این مقاله بطور خلاصه به بررسی شرایط زمینشناسی مؤثر بر ورود آب به تونل، صعوبتهای اجرایی، تأثیرات زیستمحیطی، و روشهای برآورد و کنترل این پدیده میپردازد.
۲- شرایط زمینشناسی مؤثر بر ورود آب به تونل
ورود آب به تونل عمدتاً در مناطقی رخ میدهد که دارای سازندهای کارستی، گسلی، یا خرد شده هستند. در این میان، سنگهای آهکی کارستی به دلیل داشتن حفرات انحلالی گسترده، بیشترین خطر ورود آب را ایجاد میکنند. همچنین، در مناطق دارای فشار بالای آب زیرزمینی، احتمال جریان ناگهانی آب به داخل تونل افزایش مییابد. بر اساس مطالعات انجامشده، پروژههایی مانند تونل نوسود و تونل چهلچای نمونههایی از این شرایط زمینشناسی دشوار هستند.
۳- صعوبتهای اجرایی ناشی از ورود آب
ورود آب به تونل میتواند مشکلات متعددی در اجرای پروژه ایجاد کند:
۴- تأثیر ورود آب به تونل بر منابع آبی منطقه
یکی از نگرانیهای مهم در پروژههای تونلسازی، تأثیر تونل بر منابع آبی منطقه است. در صورتی که تونل در مجاورت سفرههای آب زیرزمینی یا چشمههای طبیعی حفر شود، ممکن است باعث کاهش دبی چشمهها و خشک شدن آنها شود. این موضوع در پروژههایی مانند تونل چهلچای مشاهده شده است، جایی که اثرات زیستمحیطی گستردهای بر منابع آب سطحی و زیرزمینی داشته است.
۵-روشهای برآورد آب ورودی به تونل
برای تخمین میزان آب ورودی به تونل، روشهای مختلفی به کار گرفته میشود که شامل روشهای تحلیلی، تجربی و عددی هستند:
۶-راهکارهای کنترل ورود آب به تونل
برای کاهش اثرات ورود آب به تونل، راهکارهای متعددی قابل اجرا هستند:
۷-نتیجهگیری
ورود آب به تونل یکی از چالشهای اساسی در اجرای پروژههای زیرزمینی است که نیازمند شناخت دقیق شرایط زمینشناسی، روشهای برآورد دقیق و بهکارگیری راهکارهای مؤثر برای کنترل آن است. استفاده از روشهای عددی مانندUDEC و مطالعات تجربی بر روی پروژههای مشابه، میتواند در مدیریت بهتر این چالش کمک کند.
۸- منابع
