در چهاردهمين روز مرداد داغ سال ١٢٨٥ تهران بود كه مظفرالدين شاه با دستي لرزان پاي نامه اي را امضا كرد كه مهر تأييدي بود بر درخواست متخصصان مبني بر تاسيس جنبش مشروطه براي تحقق سه اصل ؛حكومت متمركز قدرتمند ،استقرار نهادهاي مدرن و مشاركت مردم در حكمراني (مردم سالاري)
در تاريخ آمده است فرمان مشروطه ابتدا در كاخ صاحبقرانيه به امضاي شاه قاجار رسيد سپس در خانه باغ ٨ هزار متري حاج محمد حسين امين الضرب رقم خورد.(عكس أولو دوم) قابل ذكر است كه خود حاج محمد حسين امين الضرب تاجر خوشنام و مؤسس مجلس وكلاي تجار نايب الرئيس مجلس شوراي ملي اول بود. یک مجلس موقت که از آن با عنوان اولین مجلس موسسان نیز نام برده شد. نمایندگان آن عمدتا تجار و کسبه و صنعتگران،روسای اصناف بازارتهران و روحانیون بودند که بر اساس این قانون 6طبقه: شاهزادگان، روحانیون، اشراف، تجار دارای تجارت خانه معین، مالکان با دست کم هزارتومان دارایی و صنعتگران و پیشروان از صنوف شناخته شده و دارای مغازه ای با شرایط خاص رو شامل می شد.
نكته حايز اهميت اين است كه ٢٣ سال قبل از اينكه فرمان مشروطيت صادر شود “مجلس وكلاي تجار ” به فرمان ناصرالدين شاه شكل گرفته بود که بعدها به نام اطاق تجار یا اتاق بازرگانی نام گرفت. به زبان ساده تر وكلاي تجار مسئول پيگيري حقوق جامعه بازرگانان شده بودند و اين دور از ذهن نيست كه بگوييم تجار آن زمان در اين مجلس نيز از مشكلات مردم جويا مي شدند و به امورات آن ها مي پرداختند و یا بگوییم عصر مشروطه برای تجار در سال 1263 بوده است. به نوعي ميتوان گفت اين مجلس يك نوع تمرين براي بوجود آمدن جنبش مشروطه و تغییر ساختار سیاسی و در نهایت مجلس ملی بود. اگر چه انقلاب مشروطه صرفا به دلايل اقتصادي شكل نگرفت اما نقش تجار و مهره هاي اقتصادي در آن پر رنگ بود. پيوند تجار با روشنفكران و روحانيون سه دسته مؤثر غير قابل انكارند. گله مندي تجار از اينكه چرا بازار پولي كشور دست انگليسي هاست و به چوب بستن چند تاجر خوشنام در تهران جرقه هاي اوليه اين آتش خشم بود .
اگر مجلس اول را بدليل حضور فعالانه بازرگانان مجلس تجار بنامیم پر بیراه نگفتیم. طرح تشكيل بانك ملي،نوشتن قانون اساسي و قانون منع خروج طلا و نقره از كشور قانون ماليات مستغلات، قانون استعمال البسه وطني در جهت حمايت از كالاهاي داخلي و قانون تجارت همه و همه از دستاوردهاي دوره هاي اول تا پنجم مجلس ملي بود
سميرا ترابي فارساني در كتاب تجار، مشروطيت و دولت مدرن به رابطه متقابل تجار و روحانيون اين چنين اشاره ميكند ؛(از يك سو نياز مالي و اقتصادي علما توسط بازاريان تامين ميشد و روحانيت هم از تجار در برابر مظالم و تعديان ديوانيان حمايت ميكرد .و در حل و فصل امور مالي و دعاوي تجار نقش عمده اي داشتند و از جهت ديگر تجار به دليل مسافرت هاي خارجي و آشنايي با دستاوردهاي تمدن غرب و توسعه اقتصادي و سياسي غرب از درك عميق تري نسبت به ساير اقشار جامعه برخوردار بودند) رابطه دوستانه سيد جمال اسدآبادي و محمد حسين امين الضرب بيانگر اين است كه تجار به دليل دارا بودن فرهنگ سنتي و روحيه ماهيتا محافظه كار به روشنفكران اصلاح گراي مذهبي نزديكتر بودند. اما چه شد که رفته رفته از مجلس اول به بعد نقش تجار در مجلس روز به روز کمرنگ تر شد تا جایی که امروز مشاهده می کنیم اثری از آنها نمی بینیم.
اين روزها با نگاهي كوتاه بر آمار ثبت نام كنندگان انتخابات يازدهمين دوره مجلس شوراي اسلامي با طيف هاي گوناگوني مواجه ميشوي سياسيون و فعالين عرصه سياست اعم از پير و جوان كساني كه در تعريف خوبان آنان بايد گفت داراي قوه تحليل سياسي بالا و يا در زمان مديريتشان از منابع به درستي استفاده نموده و داراي عملكرد مناسب بوده اند و در فلان ارگان و يا سازمان دولتي و شبه دولتي اتلاف منابع ننموده و در وصف كهنسالان و بدون كارنامه ها و يا بد كارنامه كه ديگر هيچ نمی توان گفت. اما نكته قابل كه ذهن مرا مشغول كرده این است که جای تجار یا همان فعالين اقتصادي كارآفرينان توليد كنندگان و صادركنندگان خالی است. براي من جاي تعجب است كساني كه توانسته اند بدون پشتوانه دولتي مجموعه اي شكل دهند و باعث توليد ثروت شوند و به تبع آن رشد و توسعه اقتصادي آناني كه با خلاقيت و نبوغ و تلاش خود توانسته اند ارزش آفرين باشند و براي گروهي اشتغال بيافرينند و در مقام يك صادركننده ارزآوري نمايند حتما و قطعا ميتوانند در مقام بالاتر نمايندگي جمعي از مردم در قالب نماينده مجلس و يا بالاتر رييس جمهور باشند اين به راحتي قابل تفهيم است كسي كه براي خود و سازمانش مفيد بوده پس در قالبي بزرگتر ميتواند نقش آفرين باشد و در مقیاس وسیع تر سودرسانی کند. ميتوان اينطور گفت رجل سياسي اقتصادي حلقه مفقوده اين روزهاي حكمراني ايران است. روزهایی پر تلاطم اقتصادی نمونه های موفق و مردانی از جنس اقتصاد می خواهد نمونه هاي موفق و شايد افراطي هست كه در جهان ميشود مثال زد رجا واثق دارم اقليت خلاق گره گشايي ميكند مردان و زناني از جنس تلاش و كوشش انها كه خود ساخته اند كساني از جنس عمل در تصميم گيري هاي كلان كشور ميتواند در جهت بهبود وضعيت امروز ما راهگشا باشد.
