موضوع تفکر انتقادی رو به این دلیل اینجا آوردم که باور دارم بدون داشتن تفکر انتقادی به جایی نخواهیم رسید!
جهت درک بهتر این مفهوم در وهله اول به بررسی معنی انتقاد می پردازیم:
انتقاد یک واژه عربی است که بر مبنای کلمه نقد شکل گرفته است. در زمان قدیم در کشورهای عربی هنگامی که می خواستن سکه طلا رو از سکه مسی تشخیص بدن، یک سری تست هایی رو انجام میدادن و اگر جنس سکه واقعا طلا میبود به اصطلاح میگفتن نقد شده یا مورد انتقاد قرار گرفته!!
در اینجا پس میتوان پی برد که انتقاد به معنای تشخیص امر درست از نادرست است. اما این درست بودن در دروس مبتنی بر منابع انسانی امری نیست که بتوان آن را اثبات کرد؛ به عنوان مثال : ما کمترین اقتصاد دان یا مدیری را می بینیم که در غالب موارد دارای نظر واحدی داشته باشند. به بیان ساده تر در علوم انسانی چیزی به نام "درست" نداریم و صرفا می توانیم مدعی شویم که این امری که بیان میکنیم از سایر موارد بهتر است و مناسب تر است.
به بیانی دیگر ما در مسائل اجتماعی و انسانی، صرفا یک پاسخ صحیح نداریم، و در بهترین حالت می توانیم به مرز پاسخ مناسب تر برسیم!
ازینرو هنگامی که مدعی داشتن تفکر انتقادی هستیم همیشه بایستی آمادگی داشته باشیم که حتی نظرات پیشین خود را نقد و بازتعریف کنیم... چطور؟
هسته اصلی تفکر انتقادی را " پرسیدن " تشکیل می دهد. چرا؟
در همین لحظه ای که قرار داریم مغز ما توسط ده ها میلیون داده (حدود 60 میلیون) بمباران می شود؛ انواع صداها،تصاویر،خاطرات، درگیری های ذهنی و .... که ما حتی متوجه اکثر آن ها نیستیم!! ازینرو با پرسیدن سوال می توانیم ذهن مان را در راستای سوال پرسیده شده متمرکز کنیم..
همچینین رمز سوال پرسیدن در سه امر است:
1- چه سوالاتی بایستی بپرسیم؟
2-در چه زمانی بایستی سوال پرسیده شود؟
3-چگونه می توانیم این سوالات را بپرسیم؟
حال که اهمیت پرسیدن سوال رو درک کردیم کردیم، بایستی راه های تفکر رو نیز در ذهن داشته باشیم:
1- تفکر اسفنجی: افرادی که دارای تفکر اسفنجی هستن،همه اطلاعات رو بدون اینکه اونهارو زیرسوال ببرن و در واقعیت اونها شک کنن، آنها را می پذیرند. در واقع اینگونه افراد صرفا دریافت کننده محض اطلاعات و اخبار هستن.
مثال: حتما شما هم دیدید افرادی رو که میشینن پای اخبار صدا و سیما ( که صرفا وضع موجود رو توجیه میکنه)، یا شبکه همکار در کودتا علیه مصدق( BBC) یا شبکه تطهیر کننده منافقین( ایران اینترنشنال) . یا... و همه اخبار این شبکه ها رو باور میکنن!! و این و اون رو فحش میدن و حرص میخورن!(غافل این که ما شبکه خبری و رسانه ای مستقل نداریم)!
2- تفکر غربالی: افرادی که بدین روش عمل میکنن دریافت کننده و مصرف کننده صرف اطلاعات و اخبار نیستن، بلکه هنگام خواندن کتاب، مقاله و یا شنیدن مطلبی، با آن متن و اطلاعات، در ذهنشون وارد گفت و گو شده و آنها رو مورد نقد قرار می دهند.... تا به جواب و فهم بهتری برسن.
نکته: اینطور نباشد که ما هر اطلاعاتی رو وارد مرحله غربالگری ذهنمون کنیم، بلکه غالبا بایستی مطالبی وارد مرحله وقت گیر و چالشی غربالگری ذهنمون بشه که انسان های درست سرمون در خصوصش اختلاف نظر دارن..
فردی که دارای خصیصه بسیار ارزشمند " تفکر انتقادی " است، کسی است که می داند هیچ پاسخ درست و صحیحی وجود ندارد، اما.... اما همیشه پاسخ های بهتری وجود دارند....
ادامه دارد...
