حتما برای شما هم پیش امده که برای خرید محصولی به بازار رفته باشید و محصولی با برند مورد نظرتان یافت نشده بود و یا کیفیت مورد انتظار و قیمت معقولی نداشته اند، در این صورت شما به دلیل نیازتان مجبور به خرید محصولی دیگر با برند دیگری شده اید، به این امر در اقتصاد محصول جایگزین می گویند.
مثال: شما تبلیغات سنگین عالیس رو می بینید و برای خرید دوغ نعنای عالیس میرید فروشگاه محلتون، منتها فروشگاه محلتون یا دوغ رو تموم کرده خب در اینجا شما میبینید که دوغ نعنا میهن تو فروشگاه موجود و اون رو به عنوان محصول جایچزین دوغ عالیس می خرید!!
مثال: تو دهه 80 میلادی فلاپی دیسک ها تو بازار دخیره سازی اطلاعات مد بود، منتها نقص های زیاد و قیمت بالایی داشت، خب به محض اینکه CD وارد بازار شد، اغلب افراد به خرید CD روی آوردند چون به شکل بهتری نیازشون به ذخیره سازی اطلاعات رو پوشش می داد، پس CD به نوعی محصول جایگزین فلاپی دیسک ها شد. امروزه هم که فلش مموری و هارد دیسک های پر سرعت جای انواع و اقسام CD و ... رو گرفتن .
این محصولات به نوعی جایگزین هم به حساب میان. چیزی که مهمه اینه که محصولاتی بیشتر فروش میرن و مورد استقبال مشتریان قرار می گیرند که به شکل بهتری نیاز مشتری رو برطرف کنند و مطلوبیت بهتری رو در مقایسه با کالاهای رقیب و جایگزین داشته باشند، دقیقا مثل داستان فلاپی دیسک و CD...
مثال: اگر ما قبلا با چای خرما مصرف می کردیم ولی قیمت خرما سر به فلک کشید، ناچاریم که روی به محصولات جایگزین ببریم،مثلا قند مصرف کنیم یا شکلات و .... .
اخیرا بعد از جنگ اوکراین، اغلب کشورهای اروپایی که از روسیه گاز وارد میکردند به فکر افتادن که جهت جایگزینی گاز روسیه به ذغال سنگ و یا گاز مایع روی بیارن...
اما در کنار محصولات جایگزین ما محصولات مکمل رو هم داریم،که به کالاهایی گفته میشه که مثل محصولات جایگزین به هم مربوط نیستن، مثلا لپتاپ و چیپس محصول جایگزین هم نیستن... یعنی وقتی قیمت لپتاپ تغییر میکنه ربطی به میزان تقاضا و خرید چیپس نمیزاره... مثلا کامپیوتر و کیبورد جایگزین هم نیستن ولی مکمل همدیگه اند...
کلا بحث جایگزینی در بازار و اقتصاد کاربردش جاییه که مثلا شرکت میهن میخواد بدونه که عالیس تا چه اندازه میتونه انحصار بازار دوغ با طعم های مختلف رو دست خودش بگیره و از اون به عنوان تکیه گاه و مادر خرج برای ورود به سایر بازارهای لبنیات استفاده کنه... اگر ببینه اوضاع خوب پیش نمیره خب میاد وارد بازار میشه و اونم دوغ با طعم های مختلف تولید میکنه... اینجا اینکه عالیس چقدر داره دوغ تولید میکنه و انحصار بازار رو داره یا نه اصلا مورد توجه اسنوا نیست چون عالیس و اسنوا تو یک بازار فعالیت ندارن...
تو بحث جایگزینی مهمترین بحث، بحثه قیمته. یعنی اگه خرما تولیدی یک شرکت گرون بشه مشتریها میرن سراغ خرما شرکتی که قیمت کمتر ولی کیفیت مشابه ای داره یا اینکه قیمتش به نسبت کیفیتش میارزه...
