اقدامات انجام شده در ایران جهت توسعه کسب و کار های کوچک (SME)
این کلمه مخفف عبارت Small & Medium Enterprises و به معنی بنگاه های کوچک و متوسط است. طبق تعریف بانک مرکزی ایران، شرکت‌هایی که پرسنل کمتر از 50 نفر را دارند جزو دسته شرکت‌های SME قرار می‌گیرند. این بنگاهها معمولاً با داشتن کارمندان جوان و با انگیزه، سعی دارند تا با تعریف کردن نقشه راه خود، از مقیاس کوچک با سرمایه خرد، تبدیل به شرکت‌های بزرگ با سرمایه کلان شوند.
براساس داده های بانک جهانی (world bank)، کسب و کارهای کوچک و متوسط (SME) نقش اساسی در بیشتر اقتصادهای جهان به ویژه در کشورهای در حال توسعه ایفا می‌کنند. SME ها بیشتر کسب و کارهای جهان را تشکیل می‌دهند و در ایجاد شغل و توسعه اقتصاد جهانی اهمیت زیادی دارند. حدود 90٪ از کسب و کارها و بیش از 50٪ از اشتغال جهانی، سهم کسب و کارهای کوچک میباشد. کسب و کارهای کوچک رسمی تا 40٪ از درآمد ملی (تولید ناخالص داخلی) در اقتصادهای در حال ظهور را تشکیل می‌دهند. این اعداد زمانیکه SME های غیررسمی نیز در نظر گرفته شوند، به طور قابل توجهی بیشتر می‌شوند. بر اساس تخمین‌های بانک جهانی، تا سال 2030، نیاز به 600 میلیون شغل برای جذب نیروی کار جهانی ایجاد خواهد شد، که این امر باعث می‌شود توسعه SME برای بسیاری از دولت‌ها در سراسر جهان اولویت بالایی داشته باشد.
در کشورمان ایران و به ویژه در سال های اخیر اقدامات مثبت بسیاری در زمینه توسعه کسب وکارهای کوچک و حمایت از آنها چه در بازار داخلی و چه در بازاهای بین الملل انجام شده است که در زیر به بررسی آنها میپردازیم:
تجارت بین المللی از گذشته ای دور و از همان ابتدای پیدایش تجارت در جهان پدید آمده است. در جوامع امروزی به لطف پیشرفت تکنولوژی خصوصا در زمینه حمل و نقل، تجارت بین المللی (واردات و صادرات) بسیار رونق داشته و کشورهای زیادی در این زمینه فعالیت می‌کنند. ایران نیز از این قافله عقب نمانده و به ویژه در 20 سوال گذشته اقدامات موثری را در زمینه صادرات و واردات انجام داده است.
سازمان توسعه تجارت ایران یک سازمان دولتی زیرمجموعه وزارت صنعت، معدن و تجارت است که در سال 1382 شمسی بنیان گذاری شد و به دنبال تسهیل، توسعه و تقویت تجارت خارجی ایران (با محوریت صادرات غیرنفتی) و دستیابی به سهم بیشتر بازارهای هدف به‌صورت یکپارچه و اثربخش میباشد.
به گزارش همشهری آنلاین: مفهوم نقطه تجاری برای نخستین بار در فوریه سال 1992 به منظور فراهم کردن فرصت‌های تجاری بین‌المللی برای بنگاه‌های کوچک و متوسط از سوی کنفرانس تجارت و توسعه ملل متحد (آنکتاد) ارائه شد. نقطه تجاری هر کشور در یک شبکه جهانی الکترونیکی موسوم به شبکه جهانی نقاط تجاری ( World Trade Point Network) به یکدیگر مرتبط است و با بهره گیری از ابزارهای نوین ارتباطی به منظور مشارکت بیشتر بنگاهها در فضای کسب و کار الکترونیکی با دیگر شبکه‌های جهانی ارتباط برقرار می‌کنند. در این شبکه جهانی بالغ بر 100 مرکز اطلاعات و تسهیلات تجاری از کشورهای جهان عضو می‌باشند.
انقطه تجاری ایران اولین بار در سال 1376 تاسیس شد اما حمایت از کسب و کارهای کوچک ایرانی به ویژه بعد از دهه 90 و در اوج تحریم های ضد ایرانی، حائز اهمیت است. زیرا فعالیت بنگاه های کوچک در فضای بین الملل بسیار پیچیده شده است.
این صندوق اولین بار در سال 1383 زیر نظر وزارت صنایع و معادن تاسیس گردید. موضوع فعالیت این صندوق حمایت از صنایع کوچک از طریق تضمین حداقل 70 درصد از تعهد آنها در قبال تسهیلات اعطایی بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری تا سقف 30 میلیارد ریال میباشد.
امروزه بنگاه های کوچک دانش بنیان در اولویت حمایت این صندوق قرار دارند.
بر اساس اصل ۴۴ قانون اساسی، نظام اقتصادی جمهوری اسلامی ایران بر پایه سه بخش دولتی، تعاونی و خصوصی با برنامه‌ریزی منظم و صحیح استوار است.
همچنین هدف از اجرای قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهار قانون اساسی عبارتند از: شتاب بخشیدن به رشد اقتصادی ملی، گسترش مالکیت در سطح عموم مردم به منظور تامین عدالت اجتماعی، ارتقاء کارایی بنگاه‌های اقتصادی و بهره‌وری منابع مالی و انسانی و فناوری، افزایش رقابتپذیری در اقتصاد ملی، افزایش سهم بخش‌های خصوصی و تعاونی در اقتصاد ملی، افزایش سطح عمومی اشتغال، تشویق مردم به پس‌انداز و سرمایه‌گذاری و بهبود درآمد خانوارها، تغییر نقش دولت از مالکیت و مدیریت مستقیم بنگاهها به سیاستگذاری و هدایت و نظارت، توانمندسازی بخش‌های خصوصی و تعاونی در اقتصاد و حمایت از آنها در جهت رقابت در بازارهای بین‌المللی، آماده‌سازی بنگاه‌های داخلی جهت مواجهه هوشمندانه با قواعد تجارت جهانی، توسعه سرمایه انسانی دانش پایه و متخصص و توسعه و ارتقاء استانداردهای ملی و انطباق نظام‌های ارزیابی کیفیت با استانداردهای بین المللی.
کارآفرینی و نوآوری پدیده‌های چند بعدی هستند که با بسیاری از عوامل مرتبط است. نوآوری نیز اغلب با تحقیقات علمی و فناورانه همراه است. از آنجا که کارآفرینی نوآورانه برای ترویج توسعه اجتماعی و اقتصادی اهمیت دارد، سیاست‌گذاران به مدت طولانی هماهنگی‌های بالقوه بین دانشگاهها و شرکت‌ها را تقویت کرده‌اند. در زمینه استراتژی‌های گسترده‌تر برای توسعه منطقه‌ای، ایجاد پارکهای علم و فناوری یک تلاش است برای مقابله با چالش‌های اجتماعی مانند افزایش رقابتپذیری، ایجاد شغل یا توسعه مناطق عقب‌مانده.
اصلی ترین هدف پارک های علم و فناوری افزایش ثروت و کسب درآمد از طریق تشویق و ارتقای فرهنگ نوآوری میباشد. پارکهای علم و فناوری در سراسر دنیا با هدف کلی توسعه فناوری و کسب و کارهای دانش محور تشکیل شده‌اند و با توجه به وضعیت محیطی و سیاستگذاریهای کلان در سطح داخلی و خارجی پارک، چشم‌اندازها و مأموریت‌های متفاوتی را دنبال می‌کنند.
سال های اخیر در ایران پارک های علم و فناوری زیادی تاسیس شده است که به تعدادی از آنان اشاره می‌کنیم:
1- پارک علم و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی
2- پارک علم و فناوری پردیس
3- پارک علم و فناوری دانشگاه شریف
4- مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی
5- مرکز رشد فناوری و خلاقیت ایران
6- پارک علم و فناوری مازندران
7- پارک علم و فناوری دانشگاه سمنان
8- مرکز رشد فناوری دانشگاه قم
و ....
طرح توسعه کارآفرینی در دانشگاههای کشور «کاراد» طرح توسعه كارآفريني در دانشگاهها به منظور فراهم آوردن شرايط مشاركت هر چه بيشتر دانشگاهها در توسعه كشور به اجرا در آمده است. اهداف طرح كاراد :
ارتقاء شناخت جامعه دانشگاهي و به ويژه دانشجويان نسبت به كارآفريني.
ترويج و ارتقاء روحيه و فرهنگ كارآفريني و تلاش در جامعه دانشگاهي.
ترغيب و جذب جامعه دانشگاهي به دوره هاي آموزش كارآفريني.
گسترش تحقيقات تفصيلي در خصوص كارآفرينان، پژوهشهاي كارآفريني، محيط و فضاي كارآفرينان و ساير زمينه هاي مرتبط با توجه به شرايط و متضيات ايران.
آگاه سازي جامعه دانشگاهي در مورد كارآفريني، كارآفرينان و نقش آنها در رونق اقتصادي و ايجاد اشتغال و رفاه.
شناخت، تربيت و پرورش دانشجويان كارآفرين.
علارغم اینکه ایران در بخش فناوری اطلاعات جزو یکی از کشورهای پیشرفته به حساب می‌آید اما خیلی از مردم از ضعف زیرساخت های فناوری اطلاعات و بخصوص شبکه اینترنت در ایران ناراضی اند. این موضوع پیشرفت های زیادی بخصوص در 5 سال اخیر داشته است که به آن اشاره می‌کنیم.
از اواخر سال ۱۳۸۴ طرح شبکه ملی اطلاعات مطرح و کاهش وابستگی به شبکه جهانی اینترنت مهم ترین دلیل پیاده‌سازی آن عنوان شده بود. فیبرنوری یکی از روش‌های دسترسی به اینترنت ثابت است که به جای تمام یا بخشی از کابل مسی از کابل‌های فیبر نوری بهره می‌برد. بنابراین یکی از پروژه‌هایی که طی دو سال گذشته وزارت ارتباطات بر روی آن کار کرده، پروژه فیبرنوری است که طبق گفته مسئولان قرار است تا پایان سال جاری هشت تا ۱۰ میلیون خانوار تحت پوشش قرار بگیرند. به دلیل اهمیت این پروژه تاکنون کار در ۲۰۰ شهر انجام و در ۱۰۰ شهر تکمیل شده است و در حال حاضر نزدیک به ۶ میلیون خانوار تحت پوشش قرار گرفته‌اند.
افزایش ۷۰ درصدی ظرفیت شبکه زیرساخت کشور از جمله اقداماتی بود که طی دو سال گذشته توسط شرکت ارتباطات زیرساخت و وزارت ارتباطات انجام شد. بررسی‌ها حاکی از آن است سطح ترافیک شبکه به‌صورت قابل قبولی افزایش پیدا کرده و میزان اشباع در آن به حداقل میزان خود نسبت به گذشته رسیده و پیشرفت در این زمینه همچنان ادامه دارد.
یکی از مشکلاتی که کاربران ایرانی، شرکت‌ها و مجموعه‌های علمی و تحقیقاتی هر روز از آن آسیب می‌بینند، خدمات اینترنتی و وب‌سایت‌هایی هستند که ایران را تحریم کرده‌اند.
برخی سایت‌های مفید به دلایلی دسترسی کاربران ایرانی را محدود، یا به اصطلاح خود، ما را تحریم می‌کنند. این سایت‌ها و خدمات در زمینه‌های گوناگون از علم و فناوری، تجارت، فناوری اطلاعات و نمونه‌هایی از این دست هستند که کاربران ایرانی برای فعالیت یا کار خود به آن نیاز دارند.
سایتی به آدرس ۴۰۳.online ایجاد شده است که بر این اساس دیگر نیازی به فیلترشکن وجود ندارد و کاربران به راحتی میتوانند به راحتی از سایت های علمی و تحقیقاتی استفاده کنند.
رشته MBA یا همان مدیریت کسب و کار برای اولین بار در جهان بیش از صد سال پیش در بیزنس اسکول Wharton که زیر نظر دانشگاه پنسیلوانیا امریکا بود پایه‌گذاری شد. این مدرسه کسب و کار با هدف تربیت افرادی مناسب برای جایگاه‌های مدیریتی و آموزش مهارت‌های رهبری در زمینه‌های مختلف به ایجاد این رشته پرداخت. این رشته پس از ایجاد در دانشگاه پنسیلوانیا به سرعت در سراسر جهان توسعه یافت و دانشگاهها و Business school های فراوانی به راه اندازی این رشته و پذیرش دانشجو در این مقطع پرداختند. جالب است بدانید که این ام بی ای یکبار قبل از انقلاب به ایران وارد شد؛ اما پس از دو الی سه سال جذب دانشجو خاتمه یافت.
مدیریت کسب و کار نهایتا در سال 1380 توسط دانشگاه صنعتی شریف و به طور رسمی و ادامه‌دار در کشور ما به جذب دانشجو پرداخت. دانشگاه صنعتی شریف در سال 1380 در دانشکده مدیریت و اقتصاد خود اقدام به جذب دانشجو نمود.
در سال های اخیر نیز دانشگاه آزاد اسلامی این رشته و رشته ی مدیریت کارآفرینی را به لیست رشته های خود اصافه کرده است.
سخن پایانی:
در کشوری زندگی می‌کنیم که هرچند کند اما به لطف به کارگیری مسئولین جوانتر در سال های اخیر به سوی پیشرفت در حال حرکت هستیم. بیش از 70 درصد از سهم تولید جهانی را کسب و کارهای کوچک در اختیار دارند درحالی که در ایران این عدد کمتر از 30 درصد است. امیدواریم با اقدامات انجام شده و حمایت گسترده دولت از بخش خصوصی و به ویژه بنگاه های کوچک آینده اقتصادی کشور به سمت بکارگیری کسب و کارهای کوچک به جای بنگاه های بزرگ و هزینه زا شود.
