«نانسی پلوسی» رئیس مجلس نمایندگان آمریکا احتمالاً در چارچوب تور شرق آسیای خود عازم تایوان شود. در صورت وقوع این رخداد، «پلوسی» ارشدترین مقام حاکمیتی آمریکا خواهد بود که در قرن ۲۱ به تایوان سفر کرده است.
این سفر احتمالی تنش لفظی و خط و نشان نظامی میان آمریکا و چین را به نقطه اوج خود می‌رساند. سوالی که در اینجا پدید می‌آید این است که اساساً چرا موضوع تایوان تبدیل به سرتیتر اخبار رسانه‌های جهان شده است؟
آمریکا سه پرونده «برنامه اتمی ایران»، «جنگ روسیه – اوکراین» و «حاکمیت چین بر تایوان» را تبدیل به جبهه درگیری با سه عنصر نافرمان از نظم جهانی واشنگتن کرده است.
آمریکا در سه حوزه جغرافیایی با ۳ قدرت منطقه‌ای عهدی بست: «برجام» در سال ۲۰۱۵ با تهران، «عدم پیشروی ناتو به سمت شرق اروپا» در سال ۱۹۹۰ با مسکو، سیاست «چین واحد» در سال ۱۹۷۹ با پکن.
مورد اول در سال ۲۰۱۸ با خروج یکجانبه آمریکا از بین رفت. «بایدن» نیز پس از ۸ دور مذاکرات وین حدفاصل ۱۳ فروردین الی ۲۰ اسفند ۱۴۰۰ و یک دور مذاکرات دوحه در تیر ۱۴۰۱ حاضر به ارائه تضمین برای پایبندی آمریکا به توافق در دوره خود(!) و عدم استفاده از مکانیسم ماشه برای بازگرداندن تحریم‌های علیه ایران نشد.
مورد دوم نیز، ناتو برخلاف تعهد واشنگتن به دروازه‌های روسیه رسید. وزیر خارجه وقت آمریکا روز ۹ فوریه ۱۹۹۰ میلادی تعهد داد که ناتو حتی یک اینچ از مرزهای آلمان به سمت شرق پیشروی نکند.[۱] امّا این پیمان نظامی، ۱۴ کشور دیگر در شرق اروپا را طی ۵ موج گسترش سرزمینی در سال‌های ۱۹۹۹، ۲۰۰۴، ۲۰۰۹، ۲۰۱۷ و ۲۰۲۰ به قلمرو خود اضافه کرد.[۲]
اکنون دروازه شرقی روسیه کاملاً تحت کنترل ارتش‌های ناتو قرار دارد.
اما مورد سوم؛ این موضوع نیز تلویحاً فروپاشیده ولی هنوز به طور رسمی اعلام نشده است. آمریکا سیاست «چین واحد» را در سال ۱۹۷۹ میلادی تحت سه اعلامیه رسمی و مشترک با پکن به رسمیت شناخت و روابط خود را با تایوان قطع کرد.[۳]
اصل «چین واحد» به این معناست که جزیره تایوان بخشی از قلمرو مادر و حاکمیت پکن است. جزیره تایوان در فاصله ۱۳۰ کیلومتری استان فوجیان چین قرار دارد.
نزدیکی آمریکا به پکن به خاطر تشدید شکاف میان حزب کومونیست چین و حزب کومونیست شوروی بود. آمریکا پس از فروپاشی شوروی زیر تعهدات خود در قبال اصل چین واحد زد و روابط خود با تایوان را از سر گرفت.
روزنامه نیویورک تایمز در روز ۲۲ می ۱۹۹۵ نوشت: «مقامات ارشد دولت [آمریکا] اعلام کردند که رئیس جمهور کلینتون تصمیم گرفته است به [لی تنگ هوی] رئیس تایوان ویزا بدهد. حرکت مذکور یک سیاست ۱۶ ساله را می‌شکند … هیچکدام از روسای تایوان از سال ۱۹۷۹ اجازه بازدید از آمریکا را نداشته است.»[۳]
گروه بین‌المللی بحران (International Crisis Group) در همین رابطه نوشت: «چین در پاسخ [به سفر لی تنگ هوی] سفیر خود را از آمریکا فراخواند و یک سری تمرینات نظامی بین جولای ۱۹۹۵ تا مارس ۱۹۹۶ برگزار کرد.»[۴]
آمریکا در واکنش به این رزمایش نظامی دست به بزرگترین نمایش قدرت در شرق آسیا از پایان جنگ ویتنام زد. هدف واشنگتن این بود که به پکن نشان دهد تنها ابرقدرت جهان است.
در گام بعدی «نیوت گینگریچ» رئیس وقت مجلس نمایندگان آمریکا در سال ۱۹۹۷ عازم تایوان شد. این اولین سفر مقام بلندپایه حکومت آمریکا به این منطقه و دهن کجی آشکار به سیاست «چین واحد» بود. گسترش رابطه آمریکا – تایوان به جایی رسید که فروش تسلیحات آمریکایی در دوران ترامپ به عدد ۲۰ میلیارد دلار رسید.[۵]
از طرفی، در حال حاضر سرفرماندهی ارتش آمریکا در اقیانوس آرام و هند موسوم به ایندوپکام (INDOPACOM) بزرگترین سرفرماندهی آمریکاست. استعداد نظامی معمول ایندوپکام بالغ بر ۳۷۵ هزار نیرو، ۲۰۰ کشتی نظامی شامل ۵ ناو هواپیمابر و ۱۱۰۰ هواپیما است. لازم به ذکر است که ارتش آمریکا نیروهای برون مرزی خود را به ۶ سرفرماندهی تقسیم کرده و هدف عملیاتی سنتکام، یوروکام و ایندوپکام به ترتیب مهار ایران، روسیه و چین است.
حال پس از ۲۷ سال قرار است «نانسی پلوسی» در کسوت رئیس وقت مجلس نمایندگان آمریکا به تایوان سفر کند. سفری که هنوز در هاله‌ای از ابهام است. «پلوسی» در حساب توئیتری خود نوشت که به همراه هیئتی از کنگره آمریکا عازم کشورهای سنگاپور، مالزی، کره جنوبی و ژاپن است و اسمی از تایوان ذکر نکرده است.
امّا شبکه CNN به نقل از یک مقام ارشد تایوانی و یک مقام آمریکایی گزارش داد که انتظار می‌رود پلوسی از تایوان بازدید به عمل آورد. خبری که سطح تنش در منطقه «هند – آرام» را به نقطه اوج خود رسانده است. سفر به تایوان نظیر سفر به جزایر سه‌گانه ایران در خلیج فارس بدون اطلاع ایران است!
نکته ماجرا اینجاست که آمریکا در موضوع اوکراین، جزیره کریمه را جزء جدایی ناپذیر کیف می‌داند ولی در نمونه مشابه، حاضر به پذیرش الحاق جزیره تایوان به حاکمیت پکن نیست.
از همین روی، بحران در شرق آسیا به بالاترین نقطه خود رسیده است. چهار فروند ناو هواپیمابر و جنگی ارتش آمریکا به نام‌های رونالد ریگان، آبراهام لینکلن، USS Tripoli (LHA-7) و USS America (LHA-6) اطراف جزیره تایوان آرایش جنگی گرفته‌اند.[۶]
امّا این بار لحن پکن به شدت تهاجمی شده. اکنون چین صاحب بزرگترین نیروی دریایی جهان است و آمریکا از این حیث در رتبه دوم قرار دارد. خط قرمز خود را نیز اعلام کرده؛ وزیر دفاع چین به وزیر دفاع آمریکا صراحتاً گفت “در صورت اعلام استقلال تایوان، آماده جنگیم.”
در همین اثناء، ارتش چین ویدئویی از توانمندی قوای نظامی پکن منتشر کرد [۷] تا به آمریکا نشان دهد چین ۲۰۲۲ معادل چین ۱۹۹۷ نیست. انتشار این ویدئو با ۹۵امین سالگرد تاسیس ارتش خلق چین در روز اول آگوست (۱۰ مرداد) مصادف شد.
«سید ابراهیم رئیسی» رئیس جمهور ایران در گفتگوی تلفنی ۶۰ دقیقه‌ای با «شی جین پینگ» حمایت از سیاست چین واحد را سیاست قطعی و اصولی جمهوری اسلامی ایران دانست.[۸]
فدراسیون روسیه نیز در واکنش به سفر احتمالی رئیس مجلس نمایندگان آمریکا گفت آمریکا بی‌ثباتی را برای جهان به ارمغان می‌آورد.
این سه پرونده تنها قطره‌ای از دریای بدعهدی سیستماتیک آمریکاست. موارد فوق نشان می‌دهد که تنها هدف واشنگتن از مواجهه با دشمنان خود تسلیم تمدنی آن‌هاست. امّا آمریکا دیگر ابرقدرت دهه ۹۰ میلادی نیست و توان اعمال قدرت همزمان در مواجهه با چین، روسیه و ایران را ندارد.
لذا در اشتباهی راهبردی، در حال محقق کردن پیشگویی برژینسکی (وزیرخارجه اسبق آمریکا) در مورد اتحاد قدرت‌های شرقی است. این نظریه‌پرداز شهیر تاریخ آمریکا در کتاب «صفحه شطرنج بزرگ: برتری آمریکا و الزامات ژئواستراتژیک آن» نوشت «خطرناک‌ترین سناریو، ائتلاف بزرگ ضد هژمونیک میان چین، روسیه و شاید ایران است که نه با ایدئولوژی بلکه به دلیل نارضایتی [از غرب] متحد می‌شوند.» [۹]
[۱]:https://nsarchive.gwu.edu/document/۱۶۱۱۷-document-۰۶-record conversation-between
[۲]:https://www.nato.int/cps/en/natolive/topics_۴۹۲۱۲.htm
[۳]:https://www.nytimes.com/۱۹۹۵/۰۵/۲۲/world/aides-to-clinton-say-he-will-defy-beijing-and-issue-visa-to-taiwan-s-president.html
[۴]:https://www.crisisgroup.org/asia/north-east-asia/taiwan-strait/avoiding-next-taiwan-strait-crisis
[۵]: https://www.mashreghnews.ir/news/۱۱۲۱۴۰۷
[۶]:https://news.usni.org/۲۰۲۲/۰۸/۰۱/usni-news-fleet-and-marine-tracker-aug-۱-۲۰۲۲
[۷]:https://twitter.com/globaltimesnews/status/۱۵۵۴۰۸۵۴۱۹۷۸۴۲۴۵۲۴۸
[۸]:https://www.president.ir/fa/۱۳۸۴۶۷
[۹]: https://www.globaltimes.cn/page/۲۰۲۱۰۴/۱۲۲۰۳۲۳.shtml
