رفع بیکاری و ایجاد اشتغال پایدار جزو برنامه‌های محوری دولت سیزدهم بوده و بر همین اساس برنامه ایجاد یک میلیون شغل برای سال‌جاری از سوی دولت مطرح شده و دنبال می‌شود. طرح زیست بوم اشتغال، تسهیل صدور مجوزهای کسب و کار و توسعه مشاغل خانگی و کم سرمایه از جمله برنامه‌ها و اقدامات دولت در این مسیر بوده است؛ حالا آمارها حکایت از کاهش ۰،۴ درصدی نرخ بیکاری دارد که به کمترین میزان خود در ۲۰ سال گذشته رسیده است. بر اساس آماری که مرکز آمار ایران از نرخ بیکاری سال ۱۴۰۰ منتشر کرد، ۲۵ میلیون و ۸۲۲ هزار نفر یعنی معادل ۴۰،۹ درصد از جمعیت کشور در سال ۱۴۰۰ جزو گروه فعال هستند، یعنی در گروه شاغلان یا بیکاران قرار گرفته‌اند، این در حالی است که جمعیت شاغلان ۱۵ساله و بیشتر در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال قبل از آن بیش از ۱۸۰ هزار نفر افزایش یافته است.
براساس این گزارش بررسی نرخ بیکاری افراد ١٥ ساله و بیشتر نشان می‌دهد که ٩,٢ درصد از جمعیت فعال، بیکار بوده‌اند. بررسی روند تغییرات نرخ بیکاری حاکی از آن است که این شاخص در سال گذشته نسبت به سال قبل (۱۳۹۹)، ۰٫۴ درصد کاهش یافته است.
خدمات بالاترین سهم اشتغال در سال ۱۴۰۰
بررسی اشتغال در بخش‌های عمده اقتصادی نشان می‌دهد که در سال ١٤٠٠، بخش خدمات با ۴۹،۸ درصد بیشترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده است. بر اساس آمار ۱۱ میلیون و ۶۸۷ هزار و ۵۸۳ نفر در این بخش فعالیت می‌کنند. شاغلان خدمات در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال قبل ۰.۵ درصد افزایش یافته است.
بر اساس آخرین داده‌های اطلاعاتی هفت میلیون و ۹۲۹ هزار و ۴۳۹ نفر معادل ۲۳.۷ درصد جمعیت شاغل در بخش صنعت و سه میلیون و ۸۲۷ هزار و ۲۴۵ نفر برابر ۱۶.۳ درصد جمعیت شاغل کشور در بخش کشاورزی مشغول به کار هستند.
میزان اشتغال در بخش کشاورزی طی سال گذشته نسبت به سال قبل از آن ۱.۱ درصد کاهش یافته است. این در حالی است که اشتغال صنعت همچون خدمات ۰.۵ واحد درصد رشد داشته است.
بررسی نرخ بیکاری فارغ التحصیل آموزش عالی، نشان می دهد ۱۳.۶ درصد جمعیت فعال فارغ التحصیل آموزش عالی بیکار بوده اند. این نرخ در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط روستایی نسبت به نقاط شهری بیشتر بوده است. بررسی روند تغییـــرات این نرخ حاکی از آن است که نسبت به سال قبل ۰.۶ درصد کاهش داشته است.
برر سی نرخ بیکاری جوانان ۲۴-۱۵ ساله حاکی از آن ا ست که ۲۳.۷در صد از جمعیت فعال این گروه سنی بیکار بوده اند. این شاخص در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط شهری نسبت به نقاط روستایی بیشتر بوده است. بررسی روند تغییــــرات نرخ بیکاری جوانان ۲۴-۱۵ ساله کل کشور نشان می دهد که این شاخص نسبت به سال گذشته تغییری نیافته است.
بررسی نرخ بیکاری گروه سنی ۱۸ تا ۳۵ ساله در سال ١٤٠٠ نشان می‌دهد که ۱۶.۵ درصد از جمعیت فعال این گروه سنی بیکار بوده‌اند. این در حالی است که تغییرات نرخ بیکاری این افراد نشان می‌دهد این نرخ نسبت به سال ۱۳۹۹، به میزان ۰٫۲ درصد کاهش یافته است.
۱۰.۲ درصد شاغلان اشتغال ناقص داشتند
بررسی سهم جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر دارای اشتغال ناقص در سال١٤٠٠ نشان می‌دهد که ١٠,٢ درصد جمعیت شاغل، به دلایل اقتصادی کمتر از ۴۴ ساعت در هفته کار کرده و آماده برای انجام کار اضافی بوده‌اند. این در حالی است که ۳۷٫۸ درصد از شاغلان ۱۵ ساله و بیشتر، ۴۹ ساعت و بیشتر در هفته کار کرده‌اند. منظور از اشتغال ناقص این است که افراد شاغل به دلایل مختلف همچون فصل غیرکاری، رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت بیشتر، کمتر از ۴۴ ساعت در هفته کارکرده‌اند. همچنین این نتایج گویای آن است که در سال ١٤٠٠جمعیت شاغل کشور به طور متوسط ٤٣,٥ ساعت در هفته کار کرده‌اند.
عزم جزم دولت برای ایجاد اشتغال
تمرکز بر اشتغال از همان ابتدای دولت سیزدهم با تشکیل منظم جلسات شورای‌عالی اشتغال و تصویب زیست‌بوم اشتغال به‌خوبی نمایان بود؛ این زیست بوم برنامه جامعی برای اشتغال کشور است که تمام نهادها و دستگاه‌های مرتبط با موضوع اشتغال در تعامل با یکدیگر به پیشبرد برنامه‌های اشتغال کمک خواهند کرد. جلسات شورای عالی اشتغال در دولت قبل هر دو سال یک بار برگزار شده بود.
در همین حال حجت‌الله عبدالملکی، وزیر کار و رئیس دبیرخانه شورای عالی اشتغال، حل بحران اشتغال را یکی از چهار محور اصلی و مهم‌ترین مأموریت وزارت کار معرفی کرده بود. مأموریتی که با برداشتن گام‌های اجرایی درباره آن از سوی وزیر آغاز به کار ماشین اشتغال دولت سیزدهم تعبیر شد.
طراحی و تصویب زیست بوم اشتغال، رونمایی از اطلس الگوهای اشتغال شامل ۲۲۲ الگو و تعیین ۷۲ دستگاه دولتی و مردمی برای شناسایی فرایند اشتغال ، رونمایی از سامانه جست‌وجوی شغل، انعقاد تفاهمنامه بین دستگاه‌های وزارت کار با سایر دستگاه‌ها، افزایش سرعت فرایند صدور مجوز برخی از مشاغل خانگی و آنی کردن صدور مجوز برای برخی از کسب و کارها، از جمله اقدامات مطرح شده در راستای حل مشکل اشتغال در کشور است که از سوی وزارت کار به انجام رسیده و مجموعه این اقدامات نشان می‌دهد عزم دولت سیزدهم برای تحقق برنامه ایجاد یک میلیون شغل جدی است.
برنامه‌ریزی برای مقابله با بیکاری بیشتر از آمار
در همین حال بر اساس آنچه وزیر کار پیش از این گفته بود مبنای دولت برای مقابله با بیکاری و ایجاد اشتغال حتی بیش از آمار رسمی اشتغال است. عبدالملکی گفته بود: برای اینکه آمار بیکاری در کشور را بدانیم ابتدا باید به تعریف‌های مختلفی که از شغل وجود دارد توجه کنیم برخی اشتغال ناقص دارند و جمعیت آنها بین ۲ میلیون نفر است این آمار غلط نیست اما مسأله اشتغال و بیکاری در کشور عمیق‌تر است ما اولویت‌های دیگری داریم مثلاً کسانی که ناامید از کار هستند و باید گفت متأسفانه آمار دقیقی از اشتغال و بیکاری در کشور نداریم.
