از خبرهای جذاب امروز در رسانه های حوزه فناوری ورود دیجی کالا به بازار افغانستان بود:
بر اساس اطلاعات مندرج در دیجیکالا، فعالیت این فروشگاه اینترنتی به افغانستان رسیده و اعلام شده که «مقصد اول» شهر هرات است؛ دیجیکالا اعلام کرده مشتریان افغانستانی دیجیکالا ساکن ایران میتوانند سفارش خود را در شهر هرات دریافت کنند. همچنین اعلام شده اگر فردی در افغانستان است و قصد خرید کالا از این فروشگاه اینترنتی را دارد، میتواند با کمک آشنایان خود در ایران سفارش خود را در دیجیکالا ثبت کند.
تا اینجای اخبار منتشر شده، همه چی برای ما به عنوان یک مجموعه فعال در حوزه تکنولوژی طبیعی و منطقی به نظر میرسه، اما با نگاهی به گذشته توسعه بازار دیجیکالا با ترم کراس بوردر (cross border ) و خیز برداشتن این مجموعه به سمت بازارهای خارجی متوجه میشویم که از جمله بازارهای هدف این پلتفرم کشور عراق است.
مسعود طباطبایی مدیر عامل دیجی کالا : با چند کشور همسایه، مانند عراق، روسیه، آذربایجان، عربستان و عمان روی این قضیه کار میکنیم.
در این نوشتار ما به بررسی امکان ورود دیجی کالا به بازار عراق میپردازیم و شبیه سازی حضور این کشور را در بازار عراق تحلیل میکینم.
تجارت الکترونیک در عراق
از مهمترین نیازمندی های تجارت الکترونیک وجود زیر ساخت پرداخت آنلاین میباشد، پس در ابتدا به بررسی این عامل میپردازیم:
کشور عراق با پشت سر گذاشتن دوره های مختلف در مدت زمان کوتاه ۲۰ ساله همواره دچار تنش های اقتصادی زیادی بوده است. به همین خاطر به صورت عمومی عدم اعتماد به بانک ها، نگهداری سرمایه به صورت نقدی و پرداخت به صورت نقدی همیشه اولویت اصلی مردم بوده است.
اما نسل جدید نیازمندی های خود فراتر از خرید های سوپر مارکتی و فروشگاهی روزمره میبیند. و نیاز های خود را در فراتر از مرزها جستجو میکند. همین دلیل باعث شده است که کم کم حضور و استفاده از بانک ها در میان این نسل چشمگیرتر باشد.
از طرفی ارگان های دولتی که بخش زیادی از حقوق کارمندان خود را به صورت نقدی پرداخت میکردند اکنون با بازکردن حساب های بانکی پرداخت های خود به کارمندان را به سمت بانک ها سوق داده اند. همه اینها نوید دوره جدیدی در بازارهای مالی عراق را میدهد.
بررسی شیوه های پرداخت در عراق
هر چند قبلا در مقاله دیگری به بررسی انواع این شیوه ها پرداخته بودیم. اکنون آنرا بروز تر میکنیم.
شیوه های پرداخت انلاین در عراق به سه سبک مختلف تقسیم میشود:
از عمده ترین شیوه های پرداخت در عراق و اقلیم کردستان به صورت پرداخت درب منزل میباشد، در این سبک از فروش، پرداخت مبلغ کالا و حمل آن بعد از تحویل به خریدار به صورت نقدی دریافت میگردد که خود به دو سبک انجام میشود:
پرداخت داخل شهر: در این شیوه خریدار بعد از ثبت سفارش آنلاین یا از طریق تلفن با انتخاب گزینه Cash on Delivery کالا با پیک برای خریدار ارسال میشود و مبلغ به صورت نقدی از خریدار دریافت میگردد و به فروشگاه رسانده میشود.
پرداخت خارج از شهر: در این حالت خریدار در استان و شهرستان دیگری قرار دارد، و بعد از ثبت سفارش به صورت آنلاین، کالا در اختیار تاکسی یا خطوط مسافربری مرتبط قرارداده میشود و در قبال آن مبلغ کالا از راننده دریافت میگردد. و راننده بعد از تحویل کالا به خریدار هزینه حمل و اصل مبلغ کالا برای خود دریافت میکند.
به عنوان مثال وقتی شما از شهری مانند اربیل در اقلیم کردستان لپ تاپی را از بغداد به صورت آنلاین خریداری میکند، با ثبت ادرس و شماره تماس در وبسایت، ابتدا با شما تماس میگیرند و از صحت ثبت سفارش آگاه میشوند، سپس اپراتور وبسایت با رساندن کالا به رانندگان خط بغداد-اربیل از راننده درخواست مبلغ معادل ارزش لپ تاپ میکند، راننده مبلغ را به شخص فروشنده پرداخت میکند، و عین همین مبلغ را به همراه کرایه حمل موقع تحویل دادن آن به شما در اربیل از شما به عنوان خریدار دریافت میکند.
این شیوه های خرید آنلاین نه تنها برای خرید کالا بلکه گاها برای خرید بلیط هواپیما و یا دلیوری غذا هم استفاده میشود. و همواره با ریسک های مختلفی در سفارشهای با مسافت دورتر همراه است.
از جمله فروشگاه های مشابه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
در حوزه غذا میتوان به talabat اشاره کرد که به همین سبک در عراق کار میکند.
استارتاپ Sindibad نمونه ای وبسایت های خرید و رزرو بلیط هواپیما که آپشن پرداخت در محل دارد:
اما آیا این تنها راه حل خرید انلاین در کشور عراق است؟
خیر، اما قبل از بررسی جدید ترین راه حل ها به شیوه دیگری از پرداخت در این کشور میپردازیم که بر پایه شماره موبایل به عنوان حساب بانکی فعال بود و هست. در این شیوه بیشتر توسط اپراتورهای موبایل مانند Asiapay و موسسه ای مانند FastPay فعال بود با استفاده از شارژ و اعتبار موبایل به عنوان یک شیوه پرداخت کار میکند.
این شیوه به این سبک کار میکند که کاربران سیم کارت با خرید کارت های اعتباری سیمکارت خود را شارژ میکنند، و از اعتبار سیمکارت خود برای پرداخت یا انتقال پول استفاده میکردند. کارت های افزایش اعتبار سیمکارت در بیشتر سوپرمارکت ها موجود است.
به عنوان مثال شما به عنوان یک کاربر موبایل اگر اعتبار سیمکارت خود را به اندازه ده هزار دینار از طریق خرید کارت اعتبار از سوپرمارکت شارژ کنید میتوانید با انتقال شارژ سیمکارت خود به شماره موبایل فروشگاه آنلاین تا سقف ده هزار دینار خرید انجام بدهید.
در نبود زیر ساخت پرداخت آنلاین این سبک از پرداخت توسعه قابل ملاحضه ای در این کشور علی الخصوص در اقلیم کردستان داشت. و هم اکنون هم مارکت افکت قابل درکی دارد.
از جمله این شیوه های پرداخت میتوان به این دو اپراتور اشاره کرد که با مطالعه وبسایت انها میتوان با ویژگی ها و فیچرهای آنها آشنا شد.
تا کنون به دو شیوه پرداخت و خرید از راه دور در اقلیم کردستان و عراق پرداختیم. اما در چند سال گذشته بانک ها کلاسیک توانسته اند جان دوباره ای بگیرند.
با توسعه زیرساخت های قدیمی خود در وهله اول با ارایه ATM در نقاط مختلف کشور عراق در ۱۰ سال گذشته توانسته اند با نزدیک کردن مبالغ نقدی به مشتریان خود تا حدود زیادی اعتماد از بین رفته را بازسازی کنند.
به عنوان مثال تجربه دپوزیت کردن مبلغی در بانکی در شهر بغداد عراق و برداشت نقدی همان مبلغ به وسیله ATM در شهر سلیمانیه در اقلیم کردستان، همانند معجزه بود برای نسلی که مجبور بود قبلا کیف بزرگی را برای حمل نقدی این مبلغ با خود داشته باشد یا از طریق صرافی های محلی با پرداخت کمیسیون آن مبلغ را جابجا کند. این سبک از پرداخت با بازکردن حساب بانکی و برداشت از طریق ATM به سرعت رشد کرد و توانست جان دوباره ای به بانک برگرداند.
هم اکنون از جمله بانک های شناخته شده که توزیع ATM مناسبی در سراسر کشور برخورداند میتوان به این بانک ها اشاره کرد:
آما تمام این سبک های پرداخت محدود پرداخت های داخل شهری و کشور عراق میشد که تا حد زیادی این نیاز های مردم را برطرف میکرد.
اما از وقوح پاندمی کرونا فرصتای جدید برای بانک ها بوجود آمد تا بتوانند به تبلیغ شیوه های پرداخت انلاین توسط کارت های بانکی و خرید از راه دور بپردازند. که عمدتا از طریق اپ های بانکی صورت میگرفت، دو نفر در عراق در صورتی که در یک بانک مشترک دارای حساب باشند میتوانند مبالغ خود را از طریق اپلیکیشن همان بانک برای هم ارسال کنند.
این شیوه از پرداخت به سرعت بین مارکت پلیس های آنلاین رشد پیدا کرد و اکثرا با قرار دادن شماره حساب های خود در بانک های مختلف بر روی وبسایت خود مبالغ فروش را یک قدم به خود نزدیکتر کردند. اما همچنان شیوه های پرداخت برپایه خدمات اپلیکیشن های بانکی بود.
در دوسال گذشته که موج نوبانک ها در ایران و سایر کشورها در حال بلند شدن و خیز گرفتن بود، کشور عراق هم از این موج دور نماند. و نوبانک های مختلفی ظهور پیدا کردند و با پرموت کردن خود در برنامه های تلویزیونی پر طرفدار و جوان پسند و به کارگیری اینفلونسرهای محبوب نسل جوان به سرعت در میان نسل جدید این کشور جای خود را باز کردند.
ظاهر کاربر پسند اپلیکیشن های نوبانک ها، ارایه ظاهر کاربری جذاب، بازکردن حساب و اکانت از راه دور، نقد پذیری سریع مبالغ، پروموت های کش بک، توزیح گسترده دستگاه های پوز در فروشگاه ها، و ارایه پلن های مختلف برای خانواده ها، اشخاص، شرکت ها و سازمانی بزرگ، و از همه مهمتر ارایه درگاه آنلاین به وبسایت ها به سریعترین شیوه ممکن راه چند ساله بانک های کلاسیک را یک شبه پیمودن و توانستن جایگاه قابل توجه های در حوزه تجارت الکترونیک بدست بیارند.
هم اکنون این نوبانک در کنار بانک های کلاسیک به ارایه کارت های فیزیکی هم میپردازند. کارت های با سیگنچر مستر کارت و ویزا کارت در تایپ های مختلف کلاسیک، گلد، پلاتینوم برای انواع نیاز ها با سقف های روزانه و ماهیانه مختلف.
در زیر به تفاوت این کارت ها را میتوانید ببیند:
هم اکنون شهروندان عراقی میتوانند در کمتر از ۱۰ دقیقه یک حساب بانکی از طریق این نوبانک ها بازکنند و با دپوزیت مبالغ نقدی در حساب خود به تمامی فروشگاه های انلاین دسترسی داشته باشند. فروشگاه های انلاین هم با رجیستر کردن بیزنس خود با دریافت درگاه بانکی میتوانند نزدیکتر از هر زمان دیگری به خریداران خود خدمات ارایه کنند.
از جمله فروشگاه های انلاین که فروش انلاین از طریق این درگاه های بانکی ارایه میکنند میتوان به این فروشگاه ها اشاره کرد:
https://www.ebazar.net/
https://www.ubuy.iq/
https://kurdshopping.com/
https://boombeene.com/
https://www.amal.com/en
https://arbela.store/
https://www.elryan.com/
https://www.jibalzone.com/
https://toolmart.me/
https://miswag.com/en
اما آیا نبود درگاه های بانکی و زیر ساخت انلاین بانکی تنها مانع برای ورود دیجیکالا در کشور عراق بود؟
خیر، ورود به بازار عراق برای پلتفرمی همچون دیجی کالا تنها ورود به مارکت عراق نیست، ورود به بازار رقبات جهانی است! در اختیار داشتن کارت های بانکی با سیگنچر مسترکارت و ویزا کارت که در بخشی قبلی به آن پرداختیم توسط شهروندان عراقی یک دریچه جدیدی به بازارخرده فروشی آنلاین برای شهروندان عراقی ایجاد کرده است. هم اکنون یک شهروند عراقی در کمتر از چند دقیقه از سایت های همانند آمازون، علی بابا، شی این، ای بی، و وبسایت بسیاری از برند های شناخته شده پوشاک و زیورآلات دیگر ... خرید کند و با کمترین هزینه پستی از طریق شرکت های پست خصوصی این کالاها را درب منزل خود در عراق یا اقلیم کردستان عراق دریافت کند.
این درحالی است که دسترسی کاربران ایرانی به این فروشگاه های بین المللی به صورت مستقیم مسدود است و اکثر کاربران کالاهای مورد علاقه خود را مجبورن با پرداخت هزینه های بیشتر از طریق خرده فروشی آنلاین دیجی کالا از طریق دست سوم یا چهارم خرید کنند. که بالطبع هزینه های بیشتر را به کاربران تحمیل میکند.
کاربران عراقی هم اکنون به جدید ترین پرموشن های و تخفیف های جهانی سایت های آمازون و شی این و علی اکسپرس و ترندیول... دسترسی دارند. در حالی که بیشتر کالای های ارایه شده در وبسایت های بین المللی توسط فروشگاه های عضو دیجی کالا گاها در این پروموشن ها خریداری میشوند با وارد کردن آن به داخل ایران با اضافه شدن تعرفه های واردات و سود فروش توسط فروشگاه و اضافه کردن کمیسیون فروش توسط دیجیکالا عملا قدرت رقابت در کشور های مانند عراق را از دست میدهد.
لینک مطالعه هزینه های فروش از طریق دیجی کالا
تاکنون در این مقاله به ورود دیجی کالا به بازار عراق و پیش نیاز های زیرساختی و وجود رقیب های جهانی پرداختیم.
اما تجربه شرکت های خرده فروش آنلاین عراق را میتوان به ورود دیجی کالا در افغانستان نگاشت کرد؟
همه چیز به جغرافیایی این دو کشور برمیگردد، کشور افغانستان کشوری محصور در خشکی که همواره به کشورهای همسایه خود برای واردات و تامین و دسترسی به بازار جهانی وابسته است. و در سطوح کلان، کشور ایران همواره به عنوان اصلی ترین مقصد ترانزیت کالاهای تجاری به افغانستان بوده است. اکنون دیجی کالا به عنوان یک پلتفرم آنلاین خرده فروشی در افغانستان ظاهر شده است. ظهوری که در نبود دسترسی این کشور به پلتفرمهای آنلاین بین المللی میتواند جایگاه مناسبی برای خود فراهم کند.
اما تجربه شکست قبلی دیجی کالا در کراس-بوردر، ورود به مارکت افغانستان را بسیار محافظه کارانه کرده است. در مرحله اول این کالاها از طریق اتباع افغانستانی در ایران میتواند خریداری شود و سپس از طریق سیستم پستی و حمل کالا به انبار شهر هرات منتقل میشود و از انجا به مقاصد مختلف تحویل داده میشود!
خرید برای عموم مردم افغانستان هنوز ازاد نیست، و ممنوعیت های برای برخی خرید بعضی از کالا ها وجود دارد.
اما آیا این واقعا ورود به بازار افغانستان تلقی میشود؟ یا حتی گامی برای این پلتفرم به عنوان کراس-بوردر حساب میشود؟
با یک مثال ابعاد این پروژه را کمی بیشتر به چالش میکشیم:
هم اکنون در مارکت عراق شرکت های شیپینگ آنلاین خرده بار عمده ای وجود دارد که با در اختیار گذاشتن آدرس صندوق پستی و انبار های خود در کشورهای مختلف به کاربران خود این امکان را می دهند که همشهریان عراقی با خرید مستقیم از وبسایت های بین المللی مانند امازون و... با پرداخت هزینه های بسیار کمی کالای خود را درب منزل خود در عراق تحویل بگیرند.
https://www.bazaryonline.com/
شیوه کار این شرکت ها به این صورت است که در نبود تحویل درب منزل در بیشتر این وبسایت های بین المللی برای کاربران خود در کشورهای که این وبسایت ها تحویل درب منزل دارند آدرس پستی فراهم میکنند، سپس با تحویل گرفتن کالاهای خریداری شده، از طریق شبکه حمل خود کالاها را باهزینه بسیار کمی که ناشی از انتقال عمده کالاهاست به کاربران خود در درب منزل در عراق تحویل میدهند. شیوه ای که عملا نقش این شرکت ها را از یک پلتفرم آنلاین خرده فروشی به یک شرکت شیپینگ خرده بار تغییر میدهد.
در این میان بسیاری از شرکت ها با دریافت اکانت های افیلیت از این وبسایت های بین المللی و ارایه آن به کاربران خود در عراق عملا هزینه های حمل را رایگان کرده اند و فقط از کمیسیون فروش کالا از طریق لینک های خود سودهای بین ۵ تا ۵۰ درصد از فروشنده یا وبسایت دریافت میکنند. بیزنس مادلی که میتواند در افغانستان توسط دیجی کالا به خوبی پیاده سازی شود و خرید از ایران را برای کاربران افغانستانی بسیار بهینه تر از وبسایت های لوکال خود کند. و استقبال از ورود به دیجی کالا به افغانستان را افزایش دهد و این پلتفرم را از یک شیپینگ خرده بار به بازیگر جدیدی در این بازار تبدیل کند.
https://affiliate-program.amazon.com/
ما به عنوان شرکت ساهی راسا به عنوان یک فعال انتقال تکنولوژی با حضور ۱۰ ساله در مارکت عراق و اقلیم کردستان تجربه های موفقی در حوزه های مختلف صنعتی، تکنولوژی و فناوری در رزومه خود داریم، از راه اندازی مارکت پلیس های مختلف آنلاین یا خرده فروش انلاین و حمل و نقل خرد در این کشور تجارب عمده ای را پشت سر گذاشته ایم. تاکنون مشاوره توسعه کسب و کارهای بین المللی مختلفی را در این کشور و اقلیم کردستان بوده ایم. در این نوشتار سعی کردیم تا حفظ نگاه عملیاتی و واقع بینانه به ورود دیجی کالا به بازار عراق و اقلیم کردستان عراق بپردازیم. تا کنون به تحلیل عمده ترین گام های دیجی کالا به بازار عراق پرداخیتم، اما این همه نوشتار نیست، بزرگترین مانع در ورود دیجی کالا به بازار عراق یک چالش دولتی و اقتصادی است!
چالشی که نه تنها دیجی کالا بلکه بسیاری از تجار هم از ان بیخبر هستند و گاها در مسایل لاجستیک دنبال علل عدم موفقیت خود در این مارکت میگردند. مانعی که فروش کالا به عراق را نه تنها در مقیاس تجاری و عمده و بلکه حتی در مقیاس خرد و تک فروشی را هم برای بسیاری از کسب و کارهای ایرانی غیر ممکن کرده است.
و آن دونرخی بودن قیمت دلار در این کشور است. کنترل نرخ ارز از طریق قیمت گذاری دستوری از طریق بانک مرکزی عراق که در قریب دوسال گذشته در این کشور اعمال شده است. تجربه ای که قبلا در اقتصاد ایران وجود داشت و در نهایت از دو نرخی بودن نرخ ارز تبدیل به چند نرخی شدن در زمان نگارش این مقاله شده است. پس با این اصطلاح تا حدود زیادی خواننده حرفه ای این مقاله آشنا است.
شاید بپرسید چرا دو نرخی بودن قیمت ارز در عراق میتواند روی ورود دیجی کالا به بازار عراق بزرگترین اثر را بذارد و تبدیل به مهمترین مانع ورود این سکوی خرده فروشی انلاین به بازار عراق شود؟
در بخش های قبلی به صدور کارت فیزیکی و مجازی مسترکارت و ویزا کارت توسط بانک های عراق برای شهروندان این کشور پرداختیم. این کارتها کلید پرداخت آنلاین برای کاربران فروشگاه های انلاین هستند. در کنار این کارت ها که برای امور شخصی و شخصیت های حقیقی صادر میشوند. شرکت ها و شخصیت های حقوقی هم امکان بازکردن حساب های شرکتی ارزی در بانک ها هستند.
اشخاص حقیقی دارای کارت های بانکی میتوانند با دپوزیت مبالغ دیناری در کارت های خود در خریدهای آنلاین از وبسایت های بین المللی از تبدیل نرخ های دولتی بهره ببرند و شرکت ها و شخصیت های حقوقی هم میتوانند با ارایه پروفورما و فاکتور از تامین کننده خارجی، ارز با نرخ دولتی دریافت کنند.
این به چه معناست؟
تفاوت نرخ دولتی و نرخ بازار آزاد دینار به دلار در زمان نگارش این مقاله حدود ۱۵ درصد میباشد. یعنی هر شهروند عراقی در حال حاضر میتواند تنها با کارت بانکی خود از سایت های آنلاین بین المللی ماننده آمازون، شی این، علی اکسپرس، ترندیول با ۱۰۰ دلار معادل ۱۱۵ دلار خرید انجام دهد.
شرکت ها و شخصیت های حقوقی هم از این اختلاف نزدیک ۱۵ درصدی برخودار میشوند، اما این تسهیلات تنها به فاکتورهای خریدی اعطا میشود که ای مبدا غیر ایرانی خریداری شده باشند. یعنی اگر شرکت عراقی از یک تامین کننده ایرانی خرید کند با ارایه فاکتور نمیتواند از این تخفیف ۱۵ درصدی برخوردار شود.
این سیاست قیمت گذاری دلایل مختلف اقتصادی و اجتماعی دارد، اما مهمترین اثر آن عضویت بیشتر شهروندان عراقی در سیستم بانکی شد. و مهمترین عوارض آن برای تامین کنندگان تولید کنندگان ایرانی بود که علاقه شرکت های عراقی را برای خرید از ایران کاهش داده است.
هر خریدار عراقی چه حقیقی و چه حقوقی در وهله اول با خرید از ایران در واقع ۱۵ درصد گرانتر از سایر کشورها و وبسایت های آنلاین دارد خرید میکند. و این اختلاف فاحش عملا مانع اصلی موفقیت تولید کنندگان و تامین کنندگان ایرانی در عراق است.
ما به عنوان فعال انتقال فناوری در بازار عراق در این نوشتار سعی کردیم تا نگاهی شبیه سازی شده از بخشی از چالش های ورود دیجی کالا به بازار عراق بپردازیم. شایان ذکره که این تمام آنچه که در این مسیر پیش روی کسب و کارهای ایرانی در این بازار نیست و در نوشتارهای بعدی به این اکوسیستم تجاری جدید بیشتر میپردازیم.
شما هم اگر برای توسعه مارکت خود به بازار عراق و اقلیم کردستان فکر میکنید خوشحال میشم که به شما در این مسیر مشاوره بدیم.
تماس آنلاین واتساپ
شرکت ساهی راسا
۰۲۱۴۱۴۰۶۲۶۸
تهران، جردن، برج کیان، طبقه ۱۵
برای مشاهده وبسایت شرکت کلیک کنید
