گردآورنده : نیلوفر سهرائی ، دانشجوی صنایع غذایی .
با تشکر از زحمات نرگس عزیزم
در انجام آزمون های حسی لطفا به نکات زیر توجه داشته باشید :
حداقل یک ساعت قبل از انجام ارزیابی حسی از خوردن غذا خودداری فرمایید.
در هنگام انجام ارزیابی حسی، موارد مبهم در پرسشنامه‌ها را قبل از پاسخ دادن با کارشناس ارزیابی حسی درمیان بگذارید.
به دلیل جلوگیری از بروز خطا در نتایج، افرادی که آگاهی خاص یا بیش از حد نسبت به مشخصات و شرایط ساخت در کالای تحت آزمون دارند، نباید در آزمون ارزیابی حسی آن محصول شرکت داده‌شوند.
ارائه‌ی اطلاعات بیش از حد به ارزیابان موجب بروز خطا در تصمیم‌گیری و امتیازدهی میگردد.
از بحث و تبادل نظر با سایر ارزیابان در مورد نمونه‌ها قبل و بعد از انجام ارزیابی حسی خودداری فرمایید.
محیط ارزیابی حسی می‌بایست آرام و بدون صداهای اضافی باشد.
شوخی و صحبت‌های بی مورد با ارزیاب موجب عدم تمرکز و در نتیجه بروز خطا در نتایج ارزیابی میگردد.
هر آزمون حسی حداقل به 10 دقیقه زمان احتیاج دارد. در این زمان تلفن همراه خود را خاموش نموده یا از دسترس خارج فرمایید.
از تصمیم‌گیری های عجولانه و پر کردن بی‌دقت پرسشنامه‌ها پرهیز کنید. در مقابل طولانی شدن و ایجاد وقفه های طولانی در حین ارزیابی نیز تصمیم‌گیری شما را دچار خطا میکند.
به پشتوانه نظرات شما در آزمون تصمیمات کلان در شرکت اخذ میگردد لذا جهت ارتقا سطح تخصص خود در ارزیابی حسی ، در کلاس‌های آموزشی و جلسات توجیهی شرکت کنید .
از نتایج نهایی آزمونهایی که در آنها شرکت میکنید مطلع شوید . این امر در ایجاد انگیزه و دفت عمل شما تاثیر مثبتی دارد.
در صورتیکه از نطر حسی و فیزیکی شرایط مناسبی برای انجام آزمون ندارید ( آلرژی ، حساسیت ، عدم تحمل و... ) در ارزیابی شرکت نکنید یا در صورت شرکت موضوع را به کارشناس اطلاع رسانی فرمایید.
حفظ نظرات شخصی افراد و سیانت از مستندات ارزیابی حسی امری ضروری است لذا مشاهده‌ی پرسشنامه‌ی ارزیابان را درخواست نکنید ( بجز موارد خاص با اخذ مجوز از مدیریت کیفیت) . مستندات هر ارزیاب در واحد کیفیت بایگانی میگردد.
وجوه ارائه‌ی نمونه باید خنثی باشند : کد نمونه باید خنثی باشد. تمام نمونه‌ها باید در ظرفهای خنثی و کاملا مشابه ارائه گردند. همچنین نمونه ها در دمای یکسان ارائه شوند.
فرد ارزیاب نباید چندین محصول را باهم مورد ارزیابی قرار دهد.
کابین های مستقل با رعایت فضای استاندارد و شرایط مطلوب برای ارزیابی حسی در نظر گرفته شوند.
فاکتورهای مهم در مکان ارزیابی : دمای محصول ، رنگ و نور اتاق ، تهویه مناسب ، عاری از بوهای اخلال‌گر ( مثل آمونیاک ، بنزین ، نفت ، کلر یا مواد ضدعفونی‌کننده) .
منبع : کتاب ارزیابی حسی محصولات لبنی و آیین نامه‌ی ارزیابی حسی شرکت شیر پگاه فارس
پیشنهادات :
در رابطه با فرم تنظیمی برای ارزیابی محصولات بایستی این فرم علمی بوده و بر پایه ی ویژگی های ارگانولپتیکی خاص همان محصول تنظیم گردد. و تنها به ویژگی های کلی بسنده نشود . برای مثال لیست ارزیابی برای تنها بدنه ، رنگ و نمک کره بصورت زیر میباشد:
ویژگی های ارزیابی حسی کره
در صورت اشکال در خواص حسی محصول به ویژگی های شیمیایی و تاریخچه و فرایند تهیه‌ی محصول مراجعه گردد. برای مثال در مسئله‌ی آب انداختگی ماست بایستی به داکیومنت و هیستوری آن محصول در سیستم مراجعه کرد زیرا هرگونه اتفاق از سوماتیک سل یا توتال کانت شیراولیه تا سردخانه ، می‌توانند در اشکال بوجود آمده دخیل باشند.
اگر بازارپسندی محصول مورد آزمایش باشد بهتر است که برای هر محصول مخاطب آن محصول ارزیابی را انجام دهد. بطور مثال برای محصولی مثل شیرکاکائو که مخاطب آن کودک میباشد میتوان به مدارس مراجعه کرد. یا درمورد تست پنیر پیتزا میتوان به گزیده ای از بهترین رستوران‌ها ( در رابطه با پیتزا ) مراجعه کرد.
برای ارزیابی حسی، همچنین میتوان از نیروی دانشگاه ها استفاده کرد . (گروهی از دانشجویان مستعد)
با تشکر از مهندس محمدرضا سهرائی معاونت شرکت پگاه گلستان که مرا در نوشتن ِ بخش ِ پیشنهادات یاری کردند.
