سعی کردم تو این مقاله داستان فضاهای کار اشتراکی رو بنویسم، پیشنهاد میکنم اگه قصد دارید تا در فضای کار اشتراکی مستقر بشید حتماً این مقاله رو بخونید! بریم سر اصل داستان:
اول: هزینهها
بزارید اول با مثال برم جلو:
فرض کنید یک تیم 3-4 نفره هستید و میخواید در تهران یک دفتری رو اجاره و در اون محل مستقر بشید. چه هزینههایی دارید؟
- رهن دفتر: حداقل 50 میلیون تومان
- اجاره ماهانه دفتر: 3 تا 5 میلیون تومان
- تجهیزات: 50 میلیون تومان
- آبونمان ماهانه، آب، برق، گاز و...
- خرابی دستگاههای چایساز، قهوه ساز، یخچال و......
- خرید امکانات آشپزخانه مثل چای و قند و نبات و بیسکوییت و ...
حدوداً به صورت میانگین شما اگه بخواید برای 3 – 4 نفر یک دفتر رو در تهران راه بندازید، 100 میلیون تومان باید خرج کنید تا اجاره ماهانه و دغدغههای آخر ماه.
حالا یک سوله و یا ساختمون 1000 متری رو در نظر بگیرید که خیلی شیک بازطراحی شده و شامل این اقلام و تجهیزات ذیل هست:
- اتاق جلسه و کنفرانس (کاملا تجهیز شده)
- لمکده (استراحت و خواب)
- مینیکافه (برای استفاده رایگان یا با مبلغی کم)
- اتاق های اختصاصی برای تیمها
- در سالن اصلی هم، 20 تا میز و 100 تا صندلی
- اینترنت پرسرعت
- اتاق بازی (ps یا فوتبال دستی و امثالهم)
- کاری هم به آب و برق و گاز و سرمایشی و گرمایشی و تمیز کردن اتاق و نظافت اینا ندارید :) همه اینارو مسئولین فضای کار اشتراکی انجام میدن.
برای استفاده از هر صندلی در فضای کار اشتراکی، به صورت میانگین 500 هزار تومان ماهانه پرداخت و از همه امکانات شعبه استفاده میکنید.
پس تا اینجا اولین نکتهای که باید بهش توجه کنیم اینه که از لحاظ هزینهای خیلی به صرفهمون هست! یعنی به جای اینکه 100 – 150 میلیون تومن پول بخوابونیم و تجیهزات بخریم، الان فقط ماهی 2 میلیون تومان (بازای 4 نفر اعضای تیممون) ماهانه پرداخت میکنیم.
دوم: دغدغه!
- برق رفت؟ UPS فضای کار اشتراکی فعال هست و دیگه نگران سوختن هاردتون نیستید و یا پروژهتون رو اگه ذخیره نکردید نمیپره!
- محل کارتون کثیف شده؟ نیروی خدماتی که در فضای کار اشتراکی هست روزانه اونجارو تمیز و ضدعفونی میکنه.
- کارتریج پرینتر تموم شد؟ بصورت مرتب، توسط واحد پشتیبانی شرکت، شارژ و تنظیم میشه.
- قبض آب و برق و گاز و شارژ ساختمون؟ دیگه تو فضای کار اشتراکی، کاری به این قبوض ندارین :)
- دستگاه قهوهساز یا مایکروفر یا یخچال سوخت!؟ در فضای کار اشتراکی در کمترین زمان (که معمولا 48 ساعته) این دستگاهها تعویض و یا تعمیر میشه.
- سرعت اینترنتتون کمه!؟ در فضای کار اشتراکی، همه اکانتها با بهترین سرعت و بیشترین حجم دانلود اینترنت پشتیبانی میشه!
- ای بابا! چای و قند و قهوهتون تموم شد؟ روزانه در فضای کار اشتراکی موارد خوراکی شارژ میشه! در اکثر فضاهای کار اشتراکی، کاربران، مواد خوراکی رو بصورت رایگان و یا نامحدود میتونن استفاده کنن.
- امنیت؟ معمولاً همهی فضاهای کار اشتراکی دوربین مداربسته داره.
گرفتین چی شد؟ دغدغه این چیزارو دیگه ندارید. فکر و خیال نمیکنید :)
سوم: شبکهسازی
یکی از فوائد حضور در فضاهای کار اشتراکی این هست که دورهمیهایی داره تا شما با اعضای دیگه ارتباط بگیرید و خودتون و کسب و کارتون رو معرفی کنید. اونها با شما و تخصصهاتون آشنا میشن و شما با اعضای دیگه!
- در حوزه برنامه نویسی سایتتون یه مشکل برخوردید، سریعترین راه برای اینکه مشکل رو حل کنید چیه؟ در فضای کار اشتراکی میتونید با احترام چند دقیقه وقت یه برنامه نویس تیم دیگهای رو بگیرید و مشکلتون رو حل کنید!
- تیم شما یه طراح گرافیست پروژهای میخواد، میتونید با فریلنسرهای طراح که در فضاهای کار اشتراکی مستقر هستن ارتباط بگیرید و کارتون رو همونجا سفارش و انجام بدید!
- اپ استارتاپتون راه افتاد؟ تو دورهمیها، گروهها و ایونتها معرفی و از حضور و ظرفیت همین اعضا برای استفاده از اپتون استفاده میکنید.
- نیاز به سرمایهگذار دارین؟ فضاهای کار اشتراکی با صندوقهای سرمایهگذاری و سرمایهگذاران خطرپذیر ارتباط دارن و میتونن شما رو بهشون معرفی کنن.
بخوام خیلی راحت و صریح بهتون بگم، داستان این هست که شما میتونید از ظرفیت اعضای فضای کار اشتراکی بصورت دوستانه و داوطلبانه و یا با حداقلترین هزینه استفاده کنید.
چهارم: رویدادها
یکی از خدمتهایی که بعضی از فضاهای کار اشتراکی انجام میدن، برگزاری رویدادهای حضوری و یا وبینار و لایو هست. معمولا این مدلی هست که بررسی میکنن ببینن اعضای مستقر در فضای کار اشتراکی در چه مسائلی ضعف دارن و باید آموزشش رو ببینن، مدرس و زمان و مکان رو فراهم و کارگاه آموزشی رو برگزار میکنن. برای مثال، تو حوزه حسابداری استارتاپها، سهام و ثبت شرکت، کمپینهای تبلیغاتی، درآمد دلاری و ورود به بازارهای خارجی و از این دست کارگاهها که معمولا نیاز فریلنسرها و تیمها هست برگزار میشه. خب طبیعیه که رایگان نباشه! اما معمولا درصد تخفیف خوبی رو برای اعضا در نظر میگیرن.
پنجم: شبکهی همکاران
فضاهای کار اشتراکی بخاطر ظرفیت اعضایی که داره، با همکارانی در حوزه اکوسیستم استارتاپی ارتباط برقرار میکنه و تخفیفهای ویژهای رو برای اعضا میگیره. مثلا 90 درصد تیمها و فریلنسرها معمولا هاست و دامین سالانه میخرن، فضای کار اشتراکی میره با شرکتی که در این حوزه تخصص و برند هست صحبت میکنه و در قبال معرفی اعضاش، تخفیف میگیره. یا مثلا وبسایتها خرید آنلاین دارن. اما درگاه ندارن. فضای کار اشتراکی میره با شرکتهای واسط صحبت و قرارداد میبنده که هر شخص و تیمی که معرفی کنه، بستر درگاه آنلاین برای وبسایت رو ارائه بده.
ششم: بازی و یا استراحت
قرار نیست که صبح تا شب همهاش کار کنید. وقت تفریح هم میتونید برای خودتون بزارید. معمولا در فضاهای کار اشتراکی، اتاقی رو با عنوان اتاق بازی در نظر میگیرن. از ps گرفته تا فوتبال دستی و میکرو و سگا! یا بازیهایی مثل ایروپولی :)). بالاخره بدونین که یکسری تجهیزات و امکانات گذاشتن تا اگه شما نیاز داشتید به فکر و ذهنتون استراحت بدید میتونید تنهایی یا با اعضای تیمتون سری بزنید، بازی کنید و فسفرهای مغزتون رو آزاد کنید. قبلتر هم که گفته بودم، لمکده در فضای کار اشتراکی هست. میتونید لم بدید، چرتکی بزنید، قیلوله کنید و بعد با انرژی بچسبید به کسب و کارتون.
هفتم: احساس خوبی دارید.
در فضاهای کار اشتراکی، چون همه با هدف انجام و فعالیت مثبتی دورهم جمع شدن و تلاش میکنن، انرژی مثبت اونجا فراوونه! شما ذاتاً از اطرافیانتون یاد میگیرید و یا حس خوبی میگیرید که فعالیتتون رو با انرژی انجام بدید. در فضای کار اشتراکی، همه اعضاء تو یک قایق نشستن و دارن وظایف خودشون رو درست انجام میدن و شما هم از این فعالیت دیگر اعضاء احساس رضایت میکنید و با شادابی و خلق باز و نگاهی جدید کسب و کارتون رو طراحی و پیاده میکنید. اینجا کار معنادارتر میشه و حس زندان و یا اتاق 4 دیواری محبوس در شهر رو از بین میبره.
هشتم: فرهنگ فضای کار اشتراکی
هر کشوری، هر شهری، هر خانوادهای فرهنگ خاص خودش رو داره. طبیعیه هر شخصی که میخواد از فضای کار اشتراکی استفاده کنه، فرهنگ استفاده از اون رو باید بدونه، یاد بگیره، احترام بزاره و پایبند باشه!
قرار نیست شما موبایل بخری و باهاش گردو بشکونی :) (البته بجز گوشیهای 1100 :)) )
- در فضای کار اشتراکی نباید داد بزنیم، بلند بلند صحبت کنیم. خیلی راحت و آروم میتونیم با کنار دستیمون حرف بزنیم و مشکلمون رو حل کنیم. از طرفی هم اگه چند نفره میخوایم صحبت کنیم بریم اتاق جلسه یا در محل مینیکافه بشینیم صحبت کنیم.
- در فضای کار اشتراکی، قرار نیست کسی ظرفهامون رو بشوره! اگه از ظرفهای آشپزخونه استفاده کردیم، بعدش تمیز بشوریم تا نفر بعدی بتونه استفاده کنه.
- در فضای کار اشتراکی، قرار نیست کسی قاشق دستگاه اسپرسو که قهوهتون رو باهاش درست کردید رو تمیز کنه! لطفا بلافاصله بعد از استفاده، بشورید و تمیزش کنید.
- اگه رفتین مینیکافه و ناهارتون رو میل کردید، میز غذا رو تر و تمیز کنید و ظروف غذا و ماندههای اون رو بزارید سرجاش!
- قرار نیست وقت و بی وقت، وقت اعضای دیگه رو بگیرید، قبل از اینکه مشکلتون رو با عضو تیمی دیگه مطرح کنید اول ازش اجازه بگیرید که اصلا وقت داره باهاتون صحبت کنه یا نه!؟ و یا بهش بگید که کی وقت دارید 5 دقیقه باهاش صحبت کنین.
- اگه شخصی در فضای کار اشتراکی برای شما مزاحمتی ایجاد کرد (مثلا داره تلفنی با شخصی بلند بلند صحبت میکنه) مستقیم بهش تذکر ندید! برید به مدیر شعبه بگید و بزارید اون شخص تذکر لازمه رو بده.
در کل به قوانین فضای کار اشتراکی احترام بزارید و انجام بدین. قبل از اینکه برید صندلیتون رو رزرو کنید، حتما اول قوانین اونجا رو بپرسید. ساعت ورود و خروج و امکانات و ساعتهای استفاده از اتاق جلسه و ... رو بپرسید و بعد حضورتون رو قطعی کنید.
نهم: فرهنگ تیمهای مستقر
اینکه محل استقرار اعضای تیمتون رو به یک فضای کار اشتراکی منتقل کنید، خیلی خوبه! اما اینکه فرهنگِ اعضای تیمتون رو در فضای کار اشتراکی حفظ کنید مهمتره.
- در بعضی از فضاهای کار اشتراکی، اتاقهای اختصاصی برای استقرار تیمهای چند نفره هست. مثلا یک اتاقی رو تعبیه کردن برای 10 نفر. برای یک تیم 10 نفره! خُب اگه تیم شما 10 نفر یا 8 نفر هست میتونه از این اتاقها استفاده کنه تا هم از مزایای فضای کار اشتراکی استفاده کنه و هم مدیریت اعضای تیمتون رو راحتتر و فرهنگش ثابتتر باشه.
- میتونید در محیطهایی که اعضاتون مستقر شدن، از برندینگ و رنگ و علائم و پوسترهای مختص شرکتتون استفاده و نصب کنید.
- جلسات طوفان فکری ثابت و منظم داشته باشید و ارتباط بین اعضاتون رو حفظ کنید. از مشکلات و خوبیها و بدیهای حضور اعضا در فضای کار اشتراکی صحبت و مسائل رو حل کنید.
- اجازه بدید تا اعضای تیمتون در طول روز یا هفته ساعاتی رو باهم بازی و استراحت کنن.
- اعضای تیم باهم برای صرف ناهار و نماز برن و برگردن.
دهم: هزینههای حضور و رزرو
در ایران بیشتر از 40 شرکت در حوزه فضاهای کار اشتراکی فعالیت دارن. بستگی داره این شرکتها در چه شهری، در کجای شهر، با چه امکاناتی و چه راههای دسترسی فضا رو برپا کردن. قیمتها متفاوت هستن. در بخش بعدی فضاهای کار اشتراکی ایران رو بهتون معرفی میکنم تا سریعتر باهاشون لینک بشید و هزینههارو بپرسید.
این رو بدونید که در فضاهای کار اشتراکی همیشه صندلی خالی برای شما وجود داره! مثل کتابخونه نیست که امروز بیاید ببینید صندلیها پُر هست و جا برای نشستن نداشته باشید!
معمولا در فضاهای کار اشتراکی این 3 مدل فضا برای استقرار مهیاست:
1- صندلیهای اشتراکی: مثلا 30 تا از صندلیهای در سالن رو صندلی اشتراکی کردن تا شما هر روز که میاید، هر کدوم که دلتون میخواد رو بشینید اما با این تفاوت که اگه شخص دیگهای اونجا نشسته باشه، شما نمیتونید بگید جاش رو عوض کنه! شما باید برید اون صندلیهای خالی که موجود هست رو استفاده کنید.
2- صندلیهای اختصاصی: این صندلیها اختصاصی برای شما هست، میتونید PC خونگیتون رو اونجا بزارید و بصورت ثابت از اون صندلی استفاده کنید و شخص دیگهای حق استفاده از اون رو نداره.
3- اتاقهای اختصاصی: معمولا برای تیمها استفاده میشه. مثلا اگه فضای کار اشتراکی یه اتاق اختصاصی 5 نفره داشته باشه، میتونه به تیم 4-5 نفره شما بده و کامل تحت اختیار شما باشه و از محیط استفاده کنید.
سوال 1 : آیا خدماتی که فضای کار اشتراکی به صندلیهای اشتراکی و اختصاصی و اتاقها میده متفاوت هست؟
جواب: بعضی از فضاهای کار اشتراکی این تفاوت رو قائل نیستن بعضیا هستن :) یعنی اگه صندلی اختصاصی بصورت رایگان و نامحدود میتونه از قهوه و چای مینیکافه استفاده کنه، اعضای صندلی اشتراکی هم همینطوره. بستگی داره به شرکتی که فضای کار اشتراکی رو میچرخونه!
سوال 2 : بجز هزینه ماهانهای که پرداخت میکنید آیا باید هزینهی دیگهای هم بپردازید؟
جواب: معمولا فضاهای کار اشتراکی، به شما یک صندلی اجاره میدن مثلا به مبلغ ماهانه 500 هزار تومان. شما میتونید هر روزی که دلتون بخواد بیاید و از این فضا و امکانات استفاده کنید، بجزززززز: کافیشاپ و اتاق جلسات، اتاق کنفرانس، اتاق آتریوم و امثال اینها! یعنی چی؟ شما وقتی یک صندلی اجاره میکنید، ماهانه یک ساعت دوساعت میتونید از این اتاقهای جلسه و آتریوم و.... به صورت رایگان استفاده کنید اما اگه بیشتر از اون بخواید، باید ساعتی هزینهاش رو پرداخت کنید. یا کافیشاپ! شما معمولا چای رایگان رو روزانه دارید، اما قهوه شاید براتون سهمیه بندی شده باشه، یا منوی دیگهی اون بصورت هزینههای مختصری باشه که باید پرداخت کنید.
یازدهم: معرفی فضاهای کار اشتراکی در ایران
سعی میکنم اینجا معروفترین و پاکارترین فضاهای کار اشتراکی موجود در ایران رو بنویسم و به مرور زمان اگه محلی از قلم افتاد، بروزرسانی کنم.
1- مجموعه فضاهای کار اشتراکی پارادایس هاب:
بزرگترین مجموعهای که در ایران به صورت تخصصی در حال توسعهی زیرساخت فضاهای کار اشتراکی هست، شرکت پارادایس هاب هست. الان که دارم این مقاله رو مینویسم، 6 شعبه فعال در تهران داره و در حال ورود به استانهای دیگه هم هست.
شعبههای تهران پارادایس هاب: آجودانیه، باغ کتاب، چهارراه ولیعصر(عج)، دانشگاه علوم و تحقیقات،سعادت آباد و خیابان مظفر، در خارج تهران، در استان قزوین: پارک علم و فناوری استان قزوین و در خارج از ایران، در کشور عمان نیز با 2 شعبه فعال در حال فعالیت هستند.
در اکثر شعبههای پارادایس هاب، صندلیهای اختصاصی و اشتراکی و اتاق اختصاصی موجود هست و امکاناتی همچون اتاق جلسه، آتریوم، اتاق کنفرانس، اینترنت، لمکده، اتاق بازی، مینیکافه و آشپزخانه را دارد.
2- فضای کار اشتراکی باکس شریف:
باکس شریف، در تهران خیابان آزادی، خیابان حبیب اللهی برپا شده. در کنار فضای کار اشتراکی، 16 دفتر سرمایهگذاری از شرکتهای متفاوت هم در این محل حاضر هستن تا اگه استارتاپی بخواد افزایش سرمایه انجام بده راحتتر ارتباط برقرار و کارهاش رو ردیف کنه. در فضای کار اشتراکی باکس 4 تا اتاق جلسه، 4 سالن برای برگزاری رویداد و یک کافه هم مهیاست.
3- فضای کار اشتراکی زاویه:
زاویه در کارخانه نوآوری همآوا خلق شده. در این کارخانه نوآوری شتابدهنده آواتک، شتابدهنده شران، شرکت نوآوا و فضای کار اشتراکی زاویه دورهم جمع شدن. این کارخونه قریب به 18 هزار متر مربع هست که هزار مترش سهم این فضای کار اشتراکی شده. در فضای کار اشتراکی زاویه، دورهمیهای عمومی برای ایجاد کامیونیتی (جامعهسازی)، دورههای آموزشی و رویدادهای تخصصی و کارآفرینی برگزار میشه. یکی از خوبیهایی که زاویه داره، اینه که به جرات میشه گفت که فاصلهاش از مترو دو دیقهست! اینترنت نامحدود، اتاق جلسات، چای رایگان، کمد اختصاصی، باشگاه ورزشی، رستوران و کافیشاپ هم از امکانات این مجموعه به حساب میاد.
4- فضای کار اشتراکی تیوان و های وی:
تیوان رو میتونیدکمی بالاتر از متروی طرشت، در پژوهشکده انرژی دانشگاه شریف به راحتی پیدا کنید. هر چند وقت یکبار، رویدادهای کارآفرینی و رویدادهای آموزشی برای اعضای مستقر و یا برای مخاطبان رویداد خارج از تیوان برگزار میکنن. میزکار، اینترنت نامحدود، کمد اختصاصی، اتاق جلسات، رستوران و کافیشاپ از امکانات این فضای کار اشتراکی هست. در 3 سال عمر تیوان بیشتر از 870 عضو و 170 تیم استارتاپی حضور داشتن. جالبه که بدونید بیشتر از 158 رویداد آموزشی و کارآفرینی نیز برای همراهان تیوان برگزار شده.
های وی، در اطراف بزرگراه شهید صیاد شیرازی بنا شده، یکجورایی مدیریت این دومجموعه (هاوی و تیوان) باهم هست. در های وی میزکار، اینترنت نامحدود، کمد اختصاصی، دستگاه پرینتر، تلفن voip، اتاق بازی، اتاق جلسات، پارکینگ اختصاصی، کمد و انبار اختصاصی و کافیشاپ موجود و قابل استفادهست.
از این به بعد صرفا به عنوان فضاهای کار اشتراکی میپردازم که حوصلهتون سر نره. همونطور که متوجه شدید، یکسری امکانات اولیه در همه فضاهای کار اشتراکی موجود هست و هزینههای پرداختی شما بنا به انتخاب نوع صندلی، امکانات، دسترسی و نوع مدیریت مجموعه برمیگرده.
5- فینووا
6- کارمانا
7- سامسونگ
8- زرافه
9- مانا
10- سروکورپ
11- آراتل
12- اوسپیس
13- نکسترا
14- رایمون
15- سریرلند
17- هاوش
18- جامپا
19- اج
20- کارینیون
21- مرکز رشد واحدهای فناور (دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی)
22- مرکز فناوریهای هوشمند شهری
24- مرکز نوآوری مانا
25- تینو
این 24تایی که معرفی کردم، در تهران مستقر بودن، حالا بریم سراغ استانهای دیگه:
فضاهای کار اشتراکی در اصفهان:
1- آبی سفید
2- پویتک
3- مکعب
4- هاب اصفهان
5- اونیکس
6- مرکز آموزش سازمان فاوا شهرداری
فضاهای کار اشتراکی در مشهد:
1- فردوسی
2- هاوش
3- پارت سیلیکون
فضاهای کار اشتراکی در گرگان:
1- هیوالند
فضاهای کار اشتراکی در رشت:
فضاهای کار اشتراکی در کرج:
فضاهای کار اشتراکی در شیراز:
1- نوران
فضاهای کار اشتراکی در تبریز:
1- رایکسب
فضاهای کار اشتراکی در کرمان:
1- لندیما
2- فارا هاب
3- تگ
فضاهای کار اشتراکی در شیراز:
1- کوآنتوم
فضاهای کار اشتراکی در قم:
1- تاب دسک
فضاهای کار اشتراکی در قزوین:
1- پارادایس هاب شعبه مرکز نوآوری قزوین
دوازدهم: دیگه چی؟
بجز فضاهای کار اشتراکی که معرفی شد، یکسری استارتاپ هم هستن که در معرفی فضاهای کار اشتراکی فعالیت دارن. دوتاشون رو اینجا براتون مینویسم:
· ویراورک:
سایت ویراورک(virawork) برای کسایی که می خوان از کافههای سطح شهر بعنوان فضای کاری منعطف استفاده کننده درست شده و میتونن با رزرو کافه با قیمت خیلی مناسب از فضا و خدمات کافه مثل اینترنت، پریز برق و ... استفاده کنند اونم بدون این که مجبور باشن چیزی سفارش بدن فعلاً تو اصفهان داره فعالیت میکنه و در آینده قصد داره وارد بقیه شهرها بشه.
در سایت استارتاپ اسپیس (startupspace)، شما یک فرم تقاضا پر میکنی و میگی چه نوع صندلی با چه رنج قیمتی میخوای و از طریق پلتفرم استارتاپ اسپیس درخواستتون برای تعدادی از فضاهای کار اشتراکی ارسال میکنه و در زمان کوتاهی بهتون جواب میدن که کدوم یک از فضاهای کار اشتراکی که انتخاب کردین میتونن میزبان شما باشن.
حرفهای آخر:
- سعی کردم در این مقاله براتون خیلی راحت، صریح و واضح داستان فضای کار اشتراکی رو بنویسم و بگم.
- این مقاله حاصل تجربههای این چندسال حضورم در اکوسیستم استارتاپی بوده و طبیعتا دوست ندارم ببینم یک سایت دیگه بدون منبع، نام نویسنده و لینک همین صفحه منتشر کرده باشه! چه برسه به اینکه بنام خودش منتشر کنه! از ما گفتن :)
- اگه فضای کار اشتراکی و یا استارتاپهایی که در حوزه معرفی و رزرو فضای کار اشتراکی فعالیت میکنه از قلم افتاده و ننوشتم کامنت بزارید تا اضافهاش کنم.
- هر چند وقت یکبار هم برمیگردم به این صفحه و بروزرسانی میکنم.
- خلاصه که امیدوارم براتون مفید بوده باشه و استفاده کرده باشین، اگه دوست داشتین برام کامنت بزارید و از تجربههاتون بگید، سوالاتتون رو بپرسید اگه بلد باشم جواب بدم و اینکه بهم انرژی بدید با لایک کردن و کامنتهاتون.
- باهم در اینستاگرام ارتباط بگیریم :) اینجا کلیک کنید
شاد باشین همیشه. سجاد زوار
بروزرسانیها:
- این مقاله در روز جمعه 13 تیر 1399 تکمیل و منتشر شد. (3070 کلمه)
- سهشنبه 24 تیر 1399: اضافه شدن مرکز نوآوری مانا و تینو