نحوه تهیه و تنظيم پرسشنامه به عنوان ابزاري براي گرداوري اطلاعات و داده هاي مورد نياز در تحقيق خود يا پايان نامه و غيره نياز به دانستن مراحل مختلف تحقيق با توجه به نوع روش بكار رفته است. بايد ياداور شوم كه در تحقيقات جامعه شناسي، پرسشنامه آماده نداريم و بستگي به عنوان و فرضيه ها و... تنظيم مي شود. عمده كاربرد پرسشنامه در روش تحقيق پيمايش است. اصول تهيه آن مستلزم رعايت موارد زير است:
اهداف و سوالات تحقيق شما مشخص باشد. اين دو بايد در راستاي هم و مثل هم باشند.
فرضيه هاي شما مشخص باشند. بديهی است در آنصورت متغيرهاي مستقل(پيش بين) و وابسته (ملاك) هم مشخص مي گردند.
حال می خواهيد فرضيه را سنجش كنيد. نياز به ابزاري براي گرداوري اطلاعات داريد. مثلاً يكي از ابزارهاي شما پرسشنامه مي باشد. پس براي سنجش هر فرضيه معمولاً – بستگي به نوع متغير و سطح تحصيل شما هم دارد- پنج، شش سوال در قالب طيف ها (مثلاً ليكرت، بوگاردوس، گاتمن،...) طراحي مي كنيد كه بايد طوري تهيه و تنظيم شوند كه قادر به سنجش اين متغير درون فرضيه شما باشند. به عبارت ديگر بعد از طراحي و تهيه سوالات آنها را ارزيابي مي كنيد و ميزان اعتبار آنها را با آلفاي كرونباخ به دست مي آوريد.
سوالات هر فرضيه را بهتر است زير هم قرار دهيد. این كار سبب سهولت در تحليل آماري و نظم دهي به كار مي شود. لازم نيست صورت فرضيه را در پرسشنامه نهايي بنويسيد.
سوالات جانبی و متغيرهاي زمينه اي لازم – مانند سن، تحصيلات، محل سكونت و...- را يا هر اطلاعات مكمل – نه اضافي- ديگر را كه لازم داشتيد مي توانيد در پرسشنامه بگنجانيد. كجا؟ بعضي ها اعتقاد دارند در اول و بعضي ها در آخر كه اين بستگي به سليقه محقق و عنوان تحقيق دارد.
