سجاد هجری (سیاست‌گاه تألیف)
سجاد هجری (سیاست‌گاه تألیف)
خواندن ۲ دقیقه·۵ ماه پیش

زبان حکم‌رانی و حکم‌رانی زبان!

بنظر می‌رسد «مهاجرت» بویژه بپایتخت در این نیم‌قرن با وجود مخاطراتش، تقویت‌گر «زبان فارسی» بعنوان میان‌گان/میان‌جی بوده و اگر «مهاجرت معکوس» نیز رخ دهد، هم‌چنان وضع تقویت ادامه خواهد داشت؛ ولی بی‌گمان، برای آن‌که زبان فارسی پرقوت میان‌جی باشد، «جابجایی پویا» در کشور لازم است و دراین‌باره باید بسیاست موفق مهاجرت (قومی-طایفه‌ای) اجباری در سده‌های پیشین اندیشید و البته، آن را اختیاری-رضایی کرد!

امروزه ضرورت «تمرکززدایی» و منطقه‌گرایی (منطقه‌ی فروملی) ذهن‌ها را درگیر کرده و آن لازمه‌ی «مردمی‌سازی»ست که امروزه بر سر زبان‌هاست. هرچند تالی فاسد منطقه‌گرایی را امر بعید «تجزیه» می‌دانند؛ اما با برقراری منطقه‌هایی بدون «اتصال جغرافیایی» و «سنخیت فرهنگی» احتمال «تبانی» را که زمینه‌ساز تجزیه است، می‌توان کاست و بحکم‌رانی منطقه‌ای می‌توان اندیشید و در چنین وضعی زبان فارسی میان‌جی تقویت می‌شود؛ اما صرف‌نظر از آن، وضع زبان‌های بومی-محلی بسامان نمی‌شود، مگر با منطقه‌گرایی و حکم‌رانی منطقه‌ای!

شایسته است بطور «نقطه‌زن» مواردی را بدولت چهاردم پیش‌نهاد کرد که امکان تحققش در چهار سال باشد؛ ازاین‌رو با توجه باختیارات دولت، نهادهایی که می‌توانند عهده‌دار سامان‌دهی بزبان میان‌جی فارسی و زبان بومی-محلی در منطقه‌ها شوند، یا مانند صداوسیما خارج از اختیارات دولت‌اند یا مانند وزارت آموزش‌وپرورش ابعاد و پیچیدگی‌هایی فراوان دارند و یا مانند نهادهای ۱. فرهنگستان زبان فارسی، ۲. بنیاد ایران‌شناسی و ۳. بنیاد نخبگان ذیل ریاست جمهوری‌اند.

«فرهنگستان زبان فارسی» شعبه‌های استانی ندارد؛ ازاین‌رو امکان تأثیرگذاری منطقه‌ای ندارد؛ اما «بنیاد ایران‌شناسی» حدود ۲۰ شعبه در کل کشور دارد و هم‌چنین بنیاد نخبگان در مرکز استان‌ها شعبه دارد؛ ازاین‌رو دولت می‌تواند از این دو ابزار برای ۱. تقویت زبان میان‌جی فارسی و ۲. سامان‌بخشی زبان‌های محلی-منطقه‌ای بهره برد.

گفتنی‌ست که کارآمدی و کارایی بنیاد ایران‌شناسی نیز در گروی دادن این مأموریت برون‌گرا بدان است (بنیاد خود را با برگزاری رشته‌ی ایران‌شناسی توسعه داده و ظرفیت توسعه در آن هست).

بنیاد نخبگان نیز با حمایت از هیأت‌های اندیشه‌ورز استانی در موضوع زبان فارسی و زبان‌های بومی-محلی بلکه تعریف طرحی نو برای این دو (مانند ش. بهشتی، ش. وزوایی، ش. احمدی‌روشن و ...)، در این حوزه می‌تواند تأثیر گذارد.

درنهایت، با توجه بشعار حکم‌رانی مردمی، جا دارد دولت از گروه‌های مردمی خودجوش زبان فارسی که در کل کشور پراکنده‌اند و با ذوق‌وشوق و مسئولانه بتقویت زبان فارسی می‌پردازند، حمایت مناسب کند.

بنیاد ایرانشناسیزبان فارسیدولت چهاردهمحکمرانی زبانبنیاد نخبگان
پژوهش‌گر و بنیان‌گذار سیاست‌گاه تألیف!
شاید از این پست‌ها خوشتان بیاید