هر روز در هر جا با مشکلها که نقص یا عیباند (نقص و عیب گوناگوناند!)، روبرو میشویم؛ ولی گاه چشمانمان را بر آنها میبندیم یا آنها را بتندی فراموش میکنیم. چندی پیش آموزش خانهی اندیشهورزان با من دربارهی ویژگیهای اندیشهورز (بالمعنیالأخص) و راهی را که باید گامبگام پیمود که اندیشهورزی درخور و شایان شد، گفتگو کردند و من گفتم:
«در میراث ادبی و اخلاقی ما میگویند که دو دیدهی 1. عیببین و 2. غیببین (فرقشان در کتابت یک نقطه است!) هست که اولی قبیح و دومی حسن است؛ ولی صرفنظر از این دوگانه و داوری اخلاقی آن دو، اندیشهورز باید «دیدهی عیببین» داشته باشد و بتواند «اختلال» (در شبکهی معنایی «نظام» در فلسفه و فقه ما) را که یا نقص است و یا عیب، تیزبینانه بخوبی بنگرد و دریابد!»
درمیان مشکل/مسألههایی (میان مشکل و مسأله گوناگونیست و مسأله را مشکل صورتبندیشده و هویتیافته گفتهاند!) که هرروزه با آنها مواجه میشوم، مسألهی «مرکز تبادل کتاب تهران» اندیشیدنیست:
«مرکز تبادل کتاب» در خیابان برادران شهید مظفر وابسته بشهرداری تهران چنانکه از نامش پیداست، بازار نظاممند عرضهی کتابهای دستدوم است.
در این بازار مردم کتابهای خود را برای فروش میآورند و اگر فروش رود، مبلغ کتاب بصورت اعتبار برایشان لحاظ میشود که با آن میتوانند در همین بازار کتاب خرند.
اگر دو هفته از عرضهی کتاب بگذرد، ۳۰درسد تخفیف میخورد و اگر یک ماه بگذرد، قیمتش نصف میشود و پس از شش ماه نیز ۷۰درسد از آن کاسته میشود.
در چنین بازاری که بازست و مردم میتوانند کتابها را که براساس موضوع و تاریخ عرضه در قفسهها چیده شدهاند، از آنها بردارند و بررسی کنند، بطور طبیعی برخی کتابها جابجا میشوند؛ ازاینرو دستاندرکاران مرکز بویژه آخروقت در انضباطدهی بکتابها در قفسهها میکوشند.
اما مشکل/مسأله این است:
برخی از مراجعان برخی کتابها را میپسندند؛ ولی میخواهند آن را با تخفیف بخرند؛ اما ممکن است کسی آنها را پیش از دو هفته، یک ماه یا شش ماه بخرد؛ ازاینرو کتابها را جابجا کرده یا بتعبیر بهتر در قفسههای دیگر پنهان یا گموگور میکنند تا کسی نخرد (که از قشر کتابخوان که فرهیخته و بافرهنگ بشمار میآیند، چنین کار زشت نااخلاقی باورنکردنی و ناپذیرفتنی (توجیهناپذیر) است!) و بدین خاطر بسیاری از اوقات نام کتاب در جستجوی مجازی کتابخانه هست؛ ولی کتاب در جا و حتا اطرافش یافت نمیشود.
این مسأله/مشکل را چگونه باید حل کرد!؟
در ادبیات سیاستگذاری پدیداری بنام policy pitch با ترجمههای گوناگون فارسی هست که بنحوی فراخوان عمومی برای حل مسئلههاست.
