سیمان پوزولانی یک نوع سیمان است که در فرآیند تولید آن از پوزولان به عنوان افزودنی استفاده می‌شود. پوزولان‌ها معمولا از موادی مانند خاکستر نمکی، خاکستر گوگردی، شیشه، سیلیس و یا فلدسپات ساخته می‌شوند. استفاده از پوزولان در ساخت سیمان، خصوصاً در خلط با پرتلند سیمان، به منظور بهبود خصوصیات مکانیکی، فیزیکی و شیمیایی سیمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این خصوصیات عموما به کاهش محتوای پرتودهی کربن دی‌اکسید، افزایش مقاومت در برابر آب، کاهش انقباض حرارتی، کاهش حساسیت به کم‌آبی، افزایش مقاومت‌های مکانیکی و استحکام فشاری و نیز بهبود پایداری و مقاومت در برابر سرما و حرارت بر می‌گردد.
یکی از ویژگی‌های مهم سیمان پوزولانی، توانایی خود در افزایش مقاومت در برابر آب است. پوزولان‌ها باعث ترکیب سیمان و آب به شکل ژل‌هایی می‌شوند که می‌توانند حجم آب پذیرفته شده در سیمان را کاهش دهند و در نتیجه باعث افزایش مقاومت سیمان در برابر حمله آب باشند. در واقع، این خصوصیت سیمان پوزولانی بسیار مفید است و باعث می‌شود که این نوع سیمان در پروژه‌هایی که با رطوبت زیاد مواجه است، به‌عنوان یک انتخاب مناسب مورد استفاده قرار گیرد. همچنین، به دلیل مقاومت بالای سیمان پوزولانی در برابر تاثیرات جوی، این نوع سیمان در پروژه‌هایی با شرایط اقلیمی و وضعیت درجه حرارت متفاوت، همچون پروژه‌های ساختمانی در مناطق گرم و خشک، مناطق سرد و مرطوب، و مناطق با شرایط جوی سخت و غیراستاندارد به‌عنوان یک انتخاب مناسب در نظر گرفته می‌شود.
همچنین، استفاده از پوزولان در سیمان پوزولانی، باعث کاهش نسبی درصد پوسته سیمان می‌شود که باعث کاهش صدمات ناشی از بارهای زنده مانند انفجار و زلزله می‌گردد. پوسته سیمان، قسمتی از سطح خارجی سیمان است که بعد از آهک کردن ماده، جزء سرمایه‌گذاری‌های درونی و خارجی ساختمان محسوب می‌شود. در این‌جا اهمیت کاهش پوسته سیمان در سیمان پوزولانی بیشتر از این است که این خصوصیت باعث کاهش هزینه‌های ساختمانی می‌شود و موجب تأثیر مستقیم و قابل توجهی در اقتصاد پروژه می‌شود.
یکی دیگر از ویژگی‌های بارز سیمان پوزولانی، کاهش میزان تولید کربن دی‌اکسید است. در فرایند تولید سیمان، مقدار زیادی پرتودهی کربن دی‌اکسید به جو انتشار می‌یابد. با استفاده از پوزولان، مقدار سیلیس مصرفی کاهش می‌یابد و پیش خرید از معادن سیلیس که فرآیند استخراج و شکستن آن باعث گسترش کانه‌های زغال سنگ و تولید انرژی می‌شود نیز کاهش می‌یابد. با این حال، برای بهینه کردن فرآیند ساخت سیمان پوزولانی و افزایش بازده آن، نیاز به استفاده صحیح و بهینه از پوزولان‌ها، کنترل کمیت و کیفیت پیش‌مخلوط‌ها و استفاده از فن آوری‌های مناسب در دوره بهره‌برداری و نظارت بر روی فرآیند تولید این نوع سیمان وجود دارد.
بیشتر بخوانید: مصالح ساختمانی چیست؟
در مورد کاربردها و مزایای سیمان پوزولانی، باید گفت که استفاده از آن در صنعت ساختمان و پل‌سازی بسیار رایج است. این سیمان در طراحی بسیاری از سازه‌های بزرگ به کار می‌رود، به خصوص در صنعت پل‌سازی و ساخت سازه‌های بتنی با ابعاد بالا. همچنین، به علت خصوصیات باربری و آبگیری بالای سیمان پوزولانی، به‌عنوان یک انتخاب مناسب برای فضاهایی که در معرض خطر سیلاب و زلزله قرار دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. به‌طورکلی در صنعت ساختمان، به خصوص در سازه‌های بتنی، سیمان پوزولانی به‌عنوان جایگزینی برای سیمان بدون پوزولان، بسیار رایج است.
در مجموع، به دلیل ویژگی‌های بارز و مزایایی که سیمان پوزولانی دارد، در صنعت ساختمان و پل‌سازی بسیار رایج است و باعث شده تا تقاضا برای این نوع سیمان، رو به افزایش باشد. با این حال، برای بهینه کردن فرآیند ساخت سیمان پوزولانی، نیاز به فعالیت های بیشتری در زمینه آموزش، نظارت، کنترل وضعیت و استفاده بهینه از پوزولان‌ها و پسماندهای نامناسب این محصول، وجود دارد.
