اگر علاقه مند به شغل بسیار پرطرفدار متره و برآورد و یا به اصظلاح مترور باشید ؛ حتما نام فهرست بها به گوشتان خورده است.
در این مقاله به معرفی فهرست بها و ساختار آن می پردازیم و قبل از آن هم کمی تاریخچه آن را بررسی می کنیم ( البته یک تاریخچه جذاب برایتان آماده کردیم ، از دستش ندهید ).
در ابتدای این مقاله می پردازیم به تاریخچه مختصری از فهرست بها.
در سال 1350 تقاضا برای پروژه های عمرانی کشور به علت بالا رفتن درآمد های نفتی رشد قابل توجهی داشت ؛ ولی به علت محدودیت توان پیمانکاران در نیروی انسانی ، ماشین آلات و مصالح ، مهندسین مشاور مجبور بودند برای ترغیب پیمانکاران برآورد قیمت هایشان را بالاتر از حد معقول در نظر بگیرند که این کار موجب افزایش غیر واقعی هزینه پروژه های عمرانی و در نتیجه تورم میشد.
در همین دوره دولت ، سازمان برنامه و بودجه را نسبت به تدوین فهرست بهایی با قیمت های متعارف مکلف نمود.
در نهایت سازمان برنامه و بودجه فهرست بهای پایه را برای کارهای ساختمانی و راهسازی در ابتدای سال 1355 منتشر نمود پس از مدت کوتاهی قیمت‌ها به حالت عادی و به دور از هیجانات بازگشت.
پس از این موفقیت و استقبال آن در دستگاههای اجرایی ، سازمان برنامه و بودجه تا سال 1357 فهرست بها را در 5 رشته و تا سال 1376 فهرست بها را در 7 در رشته منتشر کرد.
طبق ماده 23 قانون برنامه و بودجه که توسط سازمان برنامه و بودجه تهیه و تنظیم می شود ؛ پایه انجام معاملات در طرح های عمرانی فهرست بها می باشد.
در واقع فهرست بها به معنی مقدار ریالی حجم واحد مصالح و یا خدمات قابل ارائه پیمانکاران است که هر ساله توسط سازمان برنامه و بودجه (معاونت راهبردی ریاست جمهوری) تعیین خواهد شد البته در برخی سال ها بنا به دلایلی فهرست بها ارائه نشده است .
حال شاید برایتان سوال پیش بیاید که منظور از طرح عمرانی دقیقا چیست ؟
در واقع طرح عمرانی پروژه ای عمرانی است که کارفرمای آن دولت بوده و برای پرداخت هزینه آن ردیف بودجه در نظر گرفته شده است.
به طور کلی طرح های عمرانی به سه دسته انتفاعی ، غیر انتفاعی و مطالعاتی تقسیم بندی می شوند که هر یک را ذیل بررسی می کنیم.
مبنای تهيه برآورد اوليه طبق تبصره ۱ ماده ۸۰ قانون محاسبات عمومی فهرست بها بوده و استفاده از قيمت‌های پايه فهرست بها تهيه شده الزامی است.
دستمزد کارگران ، هزینه ماشین آلات ، نرخ مصالح و به طور کلی بهای انجام کارهای عمرانی مطابق با میزان تورم به طور سالانه در حال تغییراند.
جهت تهیه فهرست بهای هر سال از قیمت‌های سه ماهه پایانی سال گذشته استفاده می شود که به این سه ماه سه ماهه مبنا گفته می شود.
در تعیین بهای هر واحد در فهرست بها از گزارشات مرکز آمار و قیمت های عرف بازار استفاده شده است. بنابراین قیمت های مندرج در فهرست دهم متوسط قیمت تمام شده در هر کار است و کلیه عملیات مورد موردنیاز را پوشش می دهد.
برای مثال هزینه های تهیه و حمل مصالح به کارگاه ، ماشین آلات و نیروی انسانی نیز در فهرست بها مورد بررسی قرار گرفته است.
سازمان ها و دستگاه های اجرایی موظفند پس از انتشار اولین سری از فهرست بها و ابلاغ آن به سازمانها اجرای عملیات خود را مطابق با این فهرست بها برآورد نمایند
نرم افزار های حوزه BIM قابلیت متره و برآورد را در خود دارند بنابر این اگر نمی دانید بیم چیست روی لینک کلیک کنید و این مقاله بی نظیر را از دست ندهید.
برای شاخه بندی و تقسیم بندی فهرست بها روش های گوناگونی وجود دارد که کلی ترین آن رسته و جزئی ترین آن و ردیف می باشد.
همانطور که اشاره شد در سطح کلی ترین تقسیم بندی است و یک پله جزئی تر آن رشته است و می توان گفت هر رسته از چند رشته تشکیل شده است ؛ در بخش بعدی این مقاله باز ساختار فهرست بها آشنا خواهید شد و در این بخش مباحث جزئی تر از رشته مورد بررسی قرار می گیرد؛ که این موارد به ترتیب شامل فصل، گروه و ردیف می باشد.
در اینفوگرافیک زیر ، انواع فهارس بها را مشاهده می کنید :
در اینفوگرافیک زیر می توانید ساختار یک فهرست بها را مشاهده فرمایید.
پس از این اینفوگرافی هر یک از بخش های تشکیل دهنده فهرست بها مورد بررسی قرار گرفته اند.
این بخش به چگونگی استفاده و کاربرد فهرست بها در پروژه ها می پردازد
این بخش شامل برخی تعاریف اولیه از جمله موارد ذیل در مناقصات می باشد :
در این بخش توضیح مختصری از موارد ذیل ارائه می شود :
همچنین مفاد کلیات فصل ، مقدمه ها و شرح ردیف ها، اجزای غیر قابل تفکیک از یکدیگر هستند .
در آغاز هر فصل نحوه انجام عملیات، معیار انتخاب هر آیتم، اضافه بها و چگونگی پرداخت و در نهایت مدارک و مستندات مورد نیاز به عنوان مقدمه ارائه خواهد شد.
همچنین در این بخش ملاحظات و محدودیت های هر ردیف نیز مورد بررسی قرار گرفته شده است.
جداولی که به شرح هر آیتم کاری و بهای واحد مربوط به آن را می پردازد بخش اصلی فهرست بها را تشکیل خواهد داد.
در این جدول هر آیتم شماره ای یکتا دارد و این را شماره را شماره ردیف فهرست بها می نامند.
این ردیف ها شامل ستون های شرح، واحد ، بهای واحد ، مقدار و بهای کل می باشد.
لازم به ذکر است بر حسب ریال می‌باشد و از از تومان استفاده نشده است.
شماره ردیف های فهرست بها از ۶ رقم تشکیل شده که به ترتیب از سمت چپ، دو رقم اول به شماره فصل، دو رقم دوم به شماره گروه یا زیرفصل و دو رقم سوم به شماره ردیف اختصاص داده شده است.
در انتهای فهرست بها بخشی به نام پیوست وجود دارد که از 5 پیوست به شرح ذیل تشکیل شده است :
