اختلالات روان تنی یا سایکوسوماتیک به اختلالاتی گفته می‌شود که عوامل روانی در شروع و تشدید آن‌ها تاثیر می‌گذارند. علت این نوع از بیماری‌ها به عوامل فیزیکی و خارجی محدود نمی‌گردد بلکه استرس، اضطراب، افسردگی، به هم ریختگی ذهنی و حتی خستگی شدید در به وجود آمدن آن‌ها نقش مهم و موثری را ایفا خواهند کرد. اصطلاح اختلال روان تنی یا سایکوسوماتیک زمانی استفاده می‌شود که عوامل ذهنی باعث بروز علائم فیزیکی می‌شوند، اما در حقیقت بیماری فیزیکی وجود ندارد. به عنوان مثال، درد قفسه سینه ممکن است ناشی از استرس باشد و فرد به هیچ بیماری فیزیکی مبتلا نباشد.
اختلالات روان تنی
تشریح کامل اختلالات روان تنی
برخی از بیماری‌های فیزیکی به علت عوامل روانی مانند استرس و اضطراب تحت تاثیر قرار می‌گیرند. وضعیت ذهنی فرد در هر زمانی می‌تواند بر میزان شدت بیماری فیزیکی تاثیر بگذارد. علائم فیزیکی که بر اثر عوامل ذهنی به وجود می‌آیند ناشی از فعالیت هیپنوتیزم‌های عصبی بوده که از مغز به قسمت‌های مختلف بدن می‌روند. به گزارش مجله پزشکی آسان طب برخی از عوامل مانند ویژگی‌های شخصیتی فرد، ژنتیک، محیط زندگی و عوامل بیولوژیکی می‌توانند در بروز اختلالات روان تنی نقش داشته باشند.
چگونگی تاثیر عوامل روحی بر شرایط جسمی
طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها و شرایط فیزیکی می‌توانند منجر به بدتر شدن اختلالات روان تنی شوند. این شرایط می‌تواند شامل شرایط پوستی مانند اگزما و پسوریازیس، فشار خون بالا و مشکلات قلبی شود. سایکوسوماتیک اغلب بر سیستم تنفسی، دستگاه گوارش و همچنین سیستم قلبی عروقی نیز اثر می‌گذارد. اختلالات روان تنی می‌تواند با توجه به شرایط مختلف اثرات خفیف تا شدیدی بر کیفیت زندگی یک فرد داشته باشد.
دلایل ایجاد سایکوسوماتیک چیست؟
علت دقیق این اختلال ناشناخته است، اما مطالعات نشان می‌دهند که اختلالات جسمی مرتبط با استرس ذهنی به علت تحریک بیش از حد عصب‌های ارسال شده از مغز به قسمت‌های دیگر بدن است که می‌تواند موجب ترشح آدرنالین در خون شود و اظطراب را ایجاد نماید. این شرایط می‌توانند توسط عوامل مختلفی در زندگی به وجود آیند و شامل موارد قید شده زیر می‌گردند:
√ ژنتیک: برخی مطالعات نشان داده‌اند که اختلالات ژنتیکی خاص در فرد ممکن است وی را به این وضعیت دچار سازد.
√ شرایط بیولوژیکی نامنظم: تغییر در متابولیسم گلوکز، سطوح اسید آمینه و عوامل دیگر می‌توانند باعث بروز اختلال روانی و جسمی شوند.
√ استرس: افرادی که عوامل استرس‌زا مانند آسیب، سوء استفاده، بیماری، ترس، افسردگی، عصبانیت، احساس گناه، نا امنی و سایر شرایط دشوار را تجربه می‌کنند نیز مستعد ابتلا به این اختلال هستند.
√ شرایط خانوادگی: عدم حضور والدین، طرز رفتار والدین با کودک و مشکلات ارتباطی نیز یکی از دلایل اصلی اختلالات روان تنی به شمار می‌روند.
انواع مختلف بیماری‌های روان تنی
اختلالات روان تنی
بیماری‌ها یا اختلالات روان تنی در حقیقت بیماری‌ها و دردهایی با علائم جسمی هستند که ریشه و منشا روانی دارند. به طور کلی می‌توان گفت که علت اصلی تمامی این بیماری‌ها، فشارهای روانی یا استرس می‌باشد. افرادی که بیشتر در معرض آسیب‌های روان تنی قرار می‌گیرند معمولا در سنین 20 تا 40 سال می‌باشند. از جمله بیماری‌های روان تنی می‌توان به بیماری‌های گوارشی، میگرن، انواع سر دردها، مشکلات مربوط به معده، مشکل قند خون، مشکلات تنش عضلانی، کمر دردهای مزمن، مشکلات پوستی (کهیر، آکنه و جوش)، اختلال در ترشح غدد درون ریز مانند پرکاری و کم‌کاری تیروئید، بی‌خوابی، مشکلات مربوط به دستگاه تناسلی و ادرای مانند قاعدگی دردناک و قطع قاعدگی، سرگیجه، تنگی نفس، خستگی شدید، تهوع و استفراغ، ورم مزمن روده بزرگ، آلرژی، دیابت نوع 2، چاقی، افزایش ضربان قلب و سایر عوامل اشاره کرد. همانطور که مشاهده می‌کنید بیماری‌های بسیاری بر اثر اختلالات روان تنی به وجود می‌آیند، پس تا آنجا که ممکن است استرس و اضطراب را از خودتان دور کنید. در اینجا به بررسی برخی از این بیماری‌ها و چگونگی ارتباط آن‌ها با اختلالات روان تنی خواهیم پرداخت.
◊ مشکلات مربوط به دستگاه گوارش: زخم معده و زخم اثنی عشر جزء اختلالات روان تنی محسوب می‌شوند. افرادی که دچار این وضعیت می‌شوند اغلب حالت تهاجمی داشته و زمانی که مقداری از این تهاجم را بیرون می‌ریزند، مقدار دیگری از آن را کنترل کرده و درون خود نگه می‌دارند، دقیقا همینجاست که انرژی باقی مانده در درون فرد موجب ترشح اسید کلریدریک شده و منجر به زخم معده می‌شود.
◊ کولیت مزمن یا ورم روده بزرگ: این وضعیت بیشتر در افراد زودرنج و حساس دیده می‌شود. افرادی که دچار این حالت می‌شوند معمولا درون‌گرا هستند.
◊ مشکلات مرتبط با فشار خون: مد نظر ما از فشار خون آن‌هایی که علت پزشکی دارند مانند مشکلات قلبی یا کلیوی نیستند، بلکه آن‌هایی است که علت مشخصی نداشته و غالبا ارثی است. این افراد معمولا انعطاف ناپذیر و کمال طلب هستند و همین مسئله زمینه را برای داشتن فشار خون فراهم می‌کند، البته نباید فراموش کرد که علت اصلی این وضعیت ارثی است اما عوامل روانی و استرس نیز در بروز آن نقش موثری خواهند داشت.
◊ بیماری‌های تنفسی: بیماری‌های تنفسی مانند آسم علاوه بر داشتن زمینه ارثی معمولا در افرادی دیده می‌شود که برونگرا هستند.
◊ پرکاری تیروئید: این وضعیت معمولا زمانی دیده می‌شود که فرد دچار استرس‌های یکنواخت و طولانی مدت باشد.
توجه داشته باشید که برخی از این اختلالات می‌توانند در تغذیه فرد نیز مشکلاتی را به وجود آورند، به عنوان مثال بی‌اشتهایی و پراشتهایی نمونه‌هایی از آن‌ها محسوب می‌شوند.
روش‌های درمان این اختلال
اختلالات روان تنی
درمان اختلالات روان تنی در صورت مراجعه و تشخیص به موقع قابل درمان است. درمان این وضعیت در اغلب موارد شامل درمان رفتار شناختی (CBT) می‌شود. این درمان به افراد کمک می‌کند تا راه‌های جدیدی برای مقابله با مشکلات خود و حل آن‌ها را یاد بگیرند، زیرا درک عمیق‌تری از شرایط به دست می‌آورند. بیماران همچنین یاد خواهند گرفت که اهداف زندگی واقع بینانه را شناسایی کرده و رفتارهایی که تاثیرات منفی بر زندگی آن‌ها می‌گذارند را تغییر دهند. در صورت شدید بودن علائم و شدت بیماری باید علاوه بر درمان رفتار شناختی و مراجعه به روانشناس از دارو نیز استفاده کرد. برای درمان این وضعیت با دارو معمولا از داروهای ضد افسردگی و آرام بخش استفاده می‌شود. توجه داشته باشید که زمان مورد نیاز جهت درمان این اختلال به پیگیری و شدت بیماری فرد بستگی دارد، پس سعی کنید به موقع درمان را آغاز کنید.
