متادون یک مخدر قوی و جایگزین برای سایر مواد مخدر است. بر اساس اصول علمی، استفاده از متادون تنها در موارد محدودی مجاز و موثر به‌نظر می‌رسد. معمولاً تنها در کسانی که قادر به ترک اعتیاد نیستند و فاقد حمایت‌های روانی، اجتماعی و خانوادگی کافی هستند، متادون جهت کاهش آسیب، به‌ویژه در مصرف کنندگان تزریقی، جهت کاهش ابتلا به ایدز، هپاتیت و کاهش مرگ‌و‌میر آنان و نیز کاهش ارتکاب جرم در شرایط خاص در بخش‌های بستری بیمارستانی، زندان‌ها و مراکز خاص، با ضوابط و مقررات شدید و کنترل شده، قابل استفاده است. به‌دلیل ایجاد وابستگی شدید این ماده مخدر، ترک متادون نیز با عوارض سختی همراه است و باید تحت نظر متخصص و مشاور انجام شود.
افراد بسیاری بر این باور هستند که متادون اعتیاد‌آورنیست و از آن برای ترک تریاک یا هروئین استفاده می‌کنند. متادون شبه مخدری صنعتی با میزان وابستگی بالا بوده و به خودی خود بسیار اعتیاد آور است و میتواند زمینه‌ساز مصرف و اعتیاد به سایر مخدر‌ها نیز بشود. متادون مستقیماً بر روی گیرنده‌های فرد اثر می گذارد. مصرف طولانی مدت آن عوارض جبران‌ناپذیر زیادی خواهد داشت. عدم احساس درد، خواب آلودگی، سبکی سر و تسکین از دلایل اعتیاد به متادون هستند. عوارض و نشانه‌های مصرف متادون و اعتیاد به آن، کمک می‌کند که نسبت به مصرف این ماده مخدر و ترک متادون آگاه باشید.
مصرف طولانی مدت متادون دارای عوارض جبران‌ناپذیر زیادی است که برخی از آن‌ها این موارد هستند:
افسردگی
اختلالات روانی
عدم ثبات شخصیت
انقباض مردمک‌ها
بیماری‌های پوستی
کاهش تدریجی توانایی‌های ذهنی و جسمی افت گردش خون
کاهش ضربان قلب
مشکلات عدم تمرکز
گرگرفتگی صورت
عدم توانایی تخلیه کامل مثانه
تجمع مایعات در ریه
اختلال در خواب
تعریق زیاد
مصرف بیش از حد متادون مانند سایر مواد مخدر باعث کاهش هوشیاری، کما، ایست قلبی و اوردوز می‌شود. ریست مرگ در افرادی با اختلال عملکرد کبد یا متابولیسم پایین بیشتر است.
اثرات متادون بر بدن غالبا شبیه به هروئین است و شامل موارد زیر خواهد بود:
خواب آلودگی، ضعف و سستی بدن، کاهش حافظه و اختلال حواس، خشکی دهان، سردرد، ضربان قلب نامنظم، تنگی نفس و خارش بدن؛ از آن‌جا که مصرف متادون وابستگی شدید می آورد و سوء مصرف آن خطرات مختلفی با خود به همراه دارد، اهمیت ترک متادون صرفاً در کمک به افراد و بهبود وضعیت کلی آن‌ها نیست. بلکه میتواند زندگی فرد مصرف‌کننده را نجات دهد.
متادون شبه مخدری با وابستگی و اعتیاد آوری بالا است. ترک متادون با علائمی همراه خواهد بود که باید توسط متخصصین کنترل شود. همان‌طور که مصرف طولانی‌مدت متادون عوارض دارد، ترک غیر اصولی متادون نیز عوارض جسمی و روحی شدیدی به‌همراه خواهد داشت. موثرترین روش برای ترک آن کاهش دوز مصرفی و استفاده از داروهای ضد مخدر تا زمان تثبیت علائم ترک است. سرگیجه و غش، تهوع و استفراغ، تعریق و عدم تحمل گرما، پیچ و تاب و درد شکمی و اسهال از عوارض ترک غیر اصولی متادون به‌شمار می‌آیند. این شرایط ترک متادون با توجه به دوز مصرف، مدت زمان مصرف و شرایط جسمی فرد متفاوت خواهد بود.
متادون بسته به دوز مصرف، مدت اثری به مدت ۸ الی ۵۹ ساعت در بدن مصرف کننده دارد. ترک غیر اصولی متادون میتواند عوارض جبران ناپذیری روی سلامت بیمار داشته باشد. به‌جهت پیشگیری از بروز این عوارض، دوره ترک متادون باید تحت مراقبت پزشک و متخصص انجام شود. برخی عوارض ترک غیر اصولی متادون را بررسی می کنیم
اختلالات جنسی
اختلال در بینایی
کاهش فشار خون
اضطراب و بیقراری مدام
هیجان و احساس نارضایتی
اختلال خواب و بی خوابی مزمن
در صورت مراجعه به مراکز تخصصی ترک اعتیاد و مشاوره علائم سم‌زدایی متادون، توسط پزشکان و متخصصان کنترل می‌شوند. ضعف جسمانی، به هم ریختگی دوره های قاعدگی، افسردگی، تشنج، اختلالات حافظه، به هم ریختگی و اختلالات جنسی، از عوارض جسمی ترک متادون به صورت غیر اصولی محسوب می شوند.
سم زدایی بدن از متادون با توجه به قدرت اعتیاد آوری این ماده مخدر، ممکن است بیماران را دچار مشکلات جسمی و روحی بکند. بنابراین مراقبت‌های بعد از ترک، اهمیت ویژه‌ای دارند. از آن‌جا که متادون تاثیرات مخربی بر عملکرد سیستم عصبی وارد می‌کند. این تاثیرات زمینه‌ساز بروز افسردگی در بیماران خواهد شد. ضعف، سرگیجه، تاری دید از عوارض ترک متادون هستند. استفاده از خدمات مشاوره‌ای به بیماران کمک می کند این دوره را به خوبی به اتمام برسانند. افزایش وزن یکی دیگر از شایع‌ترین عوارض خروج سم متادون از بدن است. در مقابله با این موضوع نوشیدن مایعات و آب فراوان، خوردن سبزیجات تازه و پروتئین کمک بسیاری به کنترل وزن بیمار می کند.
یکی از اصلی‌ترین عوامل برگشت افراد به مصرف مجدد متادون و مواد مخدر وسوسه است. تفریحات سالم، بازی‌های گروهی و مطالعه، روش‌های مقابله با وسوسه هستند. انجام تمرینات ورزشی به صورت منظم به ترک متادون کمک بسزایی خواهد کرد. خدمات سم زدایی و درمان اعتیاد کلینیک‌های مشاوره ای نیز در این زمینه موثر هستند.
برای درمان اعتیاد به متادون، روش‌های گوناگونی وجود دارد. کاهش دوز مصرفی و در نهایت کاهش میزان مصرف آن در طول روز، بهترین روش ترک متادون به حساب می آید. این روش بر اساس میزان مصرف شما و درگیری بدن توسط متخصص کلینیک برنامه ریزی می‌شود. افرادی که می‌خواهند ترک بدون درد با داروی بوپونورفین داشته باشند نیز باید ابتدا مصرف متادون خود را کاهش دهند. بوپونورفین خوراکی میتواند برای کاهش علائم اولیه سم‌زدایی و ترک قرص متادون بدون درد استفاده شود. تعیین دوز اولیه و میزان مصرف این دارو نیز توسط پزشک معالج تعیین می‌شود. ترک متادون نیاز به شرایط روحی روانی دیگری نیز دارد که همراهی مشاور، عوارض روحی روانی و جسمی ترک اعتیاد به متادون را بهبود خواهد بخشید.
ترک متادون هنگامی که در یک مرکز درمانی یا تحت نظر متخصص کلینیک انجام شود بیشترین کارایی و امنیت را دارد. مصرف کنندگان متادون باید تحت نظارت یک پزشک، سم زدایی اصولی را انجام دهند تا از تهدید علائم ترک در امان باشند. روش‌های ترک سم متادون، کاهش تدریجی دارو یا کاهش دوز مصرفی را در طول چند هفته ارائه می‌کنند. توصیه به استفاده از این روش به جای ترک سریع و ناگهانی متادون، از آسیب‌های مختلف بیمار جلوگیری می‌کند. حمایت عاطفی برای بهبود طولانی مدت فرد ترک کننده، بسیار مهم است. همچنین حمایت گروهی توسط سایر مصرف کنندگان متادون که در حال بازیابی هستند، منجر به درک بیشتر شرایط فرد در حال ترک شده و میتواند در ادامه مسیر به او کمک بکند.
متادون یک مخدر بسیار قوی و اعتیاد آور است و ترک آن سخت تر از ترک تریاک و هروئین خواهد بود. زیرا مدت اثر آن از سایر مخدر‌ها طولانی تر بوده و شرایط خارج شدن این سم از بدن، بسیار دشوار است. مصرف متادون، درمان اعتیاد نیست. بلکه جایگزین قوی‌تری برای مواد مخدر قلمداد می‌شود. ترک متادون نیازمند درمان‌های روانشناختی و روانپزشکی است و حتما باید تحت نظر متخصص انجام شود و با کمک مشاور تثبیت شود.
