غذای فراسودمند چیست؟
غذاهای فراسودمند یا عملگرا، شبیه به مواد غذایی رایج و متعارفی هستند که در طول روز مصرف می‌کنیم با این تفاوت که علاوه بر خواص تغذیه‌ای پایه و تولید انرژی، نقش مهمی در حفظ سلامت ما و پیشگیری از بیماری‌ها دارند. مواد غذایی غنی شده با ویتامین‌ها و املاح معدنی، محصولات حاوی فیبر، پروبیوتیک‌ها و پریبیوتیک‌ها، آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد غذایی تهیه شده با استفاده از برخی گیاهان سنتی و دارویی از این دست هستند.
این مفهوم اولین بار در ژاپن در سال 1980 مطرح شد. در آن زمان در ژاپن سازمان‌های دولتی به منظور تلاش در جهت بهبود وضعیت سلامت مردم، فرایند تایید محصولات غذایی با منافع اثبات شده برای سلامتی را آغاز کردند. امروزه در کشورهای پیشرفته به دلیل اهمیت بالای حفظ سلامت جامعه، افزایش آگاهی مصرف کنندگان نسبت به دریافت مواد مغذی از رژیم غذایی روزانه و به ویژه نگرانی درباره وضعیت سلامت افراد مسن‌تر و افرادی که در معرض بیماری هستند، موضوع مصرف غذاهای فراسودمند به شدت مورد توجه قرار گرفته است.
نمونه‌هایی از مواد غذایی فراسودمند
مواد غذایی فراسودمند عموما به دو دسته متعارف و اصلاح شده تقسیم می‌شوند. فراسودمندهای متعارف اغلب مواد غذایی طبیعی سرشار از ویتامین، مواد معدنی، آنتی‌اکسیدان‌ها و چربی‌های سالم هستند. این دسته میوه‌هایی مانند کیوی و پرتقال، سبزیجاتی مانند بروکلی و اسفناج، آجیل‌هایی مانند بادام و پسته، دانه‌هایی مانند تخم کتان و تخم کدو، حبوبات و غلات کامل مانند جو و برنج قهوه‌ای را شامل می‌شود. همچنین غذاهایی مانند ماهی قزل آلا و ساردین، مواد غذایی تخمیر شده مانند کفیر و ادویه‌هایی مانند زردچوبه و زنجبیل در این دسته جای می‌گیرند.
فراسودمندهای اصلاح شده مواد غذایی هستند که به منظور افزایش منافع سلامت آنها با استفاده از افزودنی‌هایی مانند ویتامین‌ها، املاح معدنی، پروبیوتیک‌ها و فیبر غنی شده‌اند. آبمیوه‌های غنی شده، لبنیات غنی شده مانند شیر و ماست، جایگزین شیر غنی شده مانند شیر بادام و شیر نارگیل، غلات غنی شده، نان و ماکارونی غنی شده و تخم مرغ غنی شده، از نمونه‌های فراسودمند اصلاح شده هستند.
تاثیر مواد غذایی فراسودمند بر سلامت
مصرف غذاهای فراسودمند چند تاثیر مهم بر سلامت افراد دارد که به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
پیشگیری از مشکلات تغذیه
مواد غذایی فراسودمند حاوی مقادیر بالایی از مواد مغذی مهم مانند ویتامین‌ها، مواد معدنی، فیبر و چربی‌های سالم هستند. پس در صورتی که رژیم غذایی خود را بر مبنای ترکیبی از مواد غذایی فراسودمند متعارف و اصلاح شده تنظیم کنید، در مقابل مشکلات تغذیه‌ای محافظت خواهید شد. از زمان معرفی فراسودمندها به دنیا، نقص‌های تغذیه‌ای به طور چشمگیری کاهش یافته است. به عنوان مثال در ژاپن پس از عرضه آرد گندم غنی شده با آهن، نرخ کمبود آهن در کودکان به نصف کاهش یافته است.
حفاظت در برابر بیماری‌ها
مواد غذایی فراسودمند حاوی مواد مغذی هستند که از بدن در برابر بیماری‌ها حفاظت می‌کنند. برخی از آنها غنی از آنتی اکسیدان هستند. آنتی اکسیدان‌ها مولکول‌هایی هستند که ترکیبات مضری به نام رادیکال‌های آزاد را در بدن خنثی کرده و از بیماری‌هایی مانند سرطان، بیماری‌های قلبی و دیابت پیشگیری می‌کنند. برخی از فراسودمندها حاوی اسیدهای چرب امگا-3 هستند. این ترکیبات چربی‌های سالمی هستند که منجر به کاهش التهاب در بدن می‌شوند، عملکرد ذهنی را افزایش داده و سلامت قلب را بهبود می‌بخشند. برخی از آنها غنی از فیبر هستند. وجود فیبر در غذاها منجر به بهبود کنترل قند خون و پیشگیری از بیماری‌هایی مانند دیابت، چاقی، بیماری قلبی و اختلالات گوارشی می‌شود.
بهبود رشد
وجود برخی از مواد مغذی در مواد غذایی به میزان کافی برای رشد مناسب و طبیعی در نوزادان و کودکان ضروری است. گنجاندن غذاهای فراسودمندی که با مواد مغذی لازم برای رشد غنی شده‌اند در رژیم غذایی روزانه برای رشد طبیعی و مناسب ضروری است. به عنوان مثال غنی بودن غلات و انواع آرد با ویتامین‌های گروه B مانند فولیک اسید که برای سلامت جنین ضروری هستند، بسیار سودمند است.
یک رژیم غذایی سالم باید متشکل از مواد غذایی باشد که سرشار از مواد مغذی مانند میوه، سبزیجات، غلات سبوس‌دار و حبوبات باشد. مواد غذایی فراسودمند نه تنها نیاز بدن را به ویتامین‌ها و مواد معدنی تامین می‌کنند، بلکه منجر به ایجاد تعادل در رژیم غذایی و حفظ سلامت عمومی بدن می‌شوند.
منابع:
