یکی از مصالح کاربردی در صنعت ساختمان، آجر است. آجرها انواع متفاوتی دارند، از آجر نما و آجر نسوز گرفته تا آجرهای سه سانتی و آجرهای فشاری.
استفاده از آجر قدمت زیادی دارد. یکی از این آجرها که از قدیمی‌ترین آجرهای سنتی در ایران است، آجر قزاقی نامیده می‌شود.
دلیل این نامگذاری، به دوران ورود قزاق‌ها به ایران باز می‌گردد. البته در زمان‌های بسیار قدیم نیز از این نوع آجر استفاده‌هایی می‌شده است. به طوری که در بناهایی مانند طاق کسری و مسجد جامع اصفهان و یزد استفاده از این نوع آجر مشاهده شده است.
در این مقاله قصد داریم در خصوص آجر قزاقی و کاربرد و مزایای آن مطالبی را بیان کنیم، برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه با ما همراه باشید.
آجر قزاقی نوعی آجر قدیمی است که خاک موردنیاز برای تولید آن، خاک رس است. آجر قزاقی با نام آجر سنتی نیز شناخته می‌شود. این نوع آجر مانند آجر گری به صورت سنتی و دستی تولید می‌شود. روش تولید این آجر سنتی به این ترتیب است که خاک رس را تبدیل به گل می‌کنند و درون قالب‌های چوبی قرار می‌دهند. پس از خشک شدن، خشت‌های آجر را در کوره می‌گذارند تا پخته شود. جالب است بدانید که زمان پخت آجر، رنگ آن را تعیین می‌کند.
استفاده از آجر قزاقی مزایایی در فرایند ساخت و ساز دارد. یکی از این مزایا ماندگاری بالای آجر قزاقی است. چرا که این آجر با داشتن سوراخ های داخل آن، از یخ زدگی و گرما زدگی که یکی از عوامل ترکیدگی آجرها هستند، جلوگیری می کند. مزیت دیگر این نوع از آجر، جذب ملات بالای آن است. این مزیت باعث می‌شود که از سقوط و سست شدن آجر در روی نما جلوگیری شود. همچنین استفاده از آجر قزاقی در صرفه جویی انرژی نیز مؤثر است. چرا که مانع از ورود هوای بیرون ساختمان به داخل می‌شود. یعنی در زمستان از ورود سرما و در تابستان از ورود گرما جلوگیری می‌کند.
جالب است بدانید که خانه هایی که آجر قزاقی داشته باشند، ارزش فروش مجدد بالاتری دارند. چرا که از استحکام بیشتری برخوردارند. به همین خاطر است که نرخ بیمه خانه‌هایی که در آن از آجر قزاقی استفاده شده باشد، کمتر است.
از آن‌جایی که آجر قزاقی از مواد طبیعی تشکیل شده است و همچنین روش تولید دستی آن از استقبال بهتری برخوردار است، به‌خاطر فرم ساده و زیبایی و رنگ طبیعی آجر قزاقی کاربردهای متنوعی برای آن تعریف می‌شود.
برخی از این کاربردها عبارتند از نماسازی سنتی، کف سازی، محوطه سازی انواع ساختمان‌ها و همچنین فضاسازی سنتی و کلاسیک در ساختمان‌های مسکونی و تجاری. همچنین از این نوع آجر در نمای خارجی انواع ساختمان و همچنین نماهای داخلی آن‌ها استفاده می‌شود.
آجرهای قزاقی بر حسب ابعاد و ویژگی‌های فنی یا حتی بر حسب زمان پخت می‌توانند متفاوت باشند. در اینجا با برخی انواع آن آشنا می‌شویم.
این نوع آجر در کوره های چاهی که استوانه‌ای شکل هستند تهیه شده و در نماسازی ساختمان کاربرد دارند. این آجر به دلیل بدنه و نبش‌های صاف و رنگ خاص که سفید است، یکی از آجرهای قزاقی مرغوب می‌باشد.
همانطور که از نام این آجر پیداست، برای کف فرش و محوطه سازی ساختمان کاربرد دارد.
آجر قزاقی انواع دیگری مانند آجر قزاقی طرح‌دار، آجر قزاقی پلاک و آجر قزاقی دور ستون دارد. هرکدام از این انواع، کاربردهای متفاوتی دارند.
آجرهای سنتی قزاقی عموماً در رنگ‌های خاکی، زرد، پوست پیازی، آتشی و حنایی تولید می‌شوند.
از دیگر دسته بندی‌های آجر قزاقی مربوط به ابعاد آن است. آجر قزاقی به صورت توپر و مکعب مستطیل است. در حالت معمول، ابعاد آجر قزاقی ۲۰ در ۵.۵ و ضخامت ۱۰ سانتی‌متر است. البته ضخامت‌های دیگر مانند ۵.۵ و ۳.۵ نیز رایج هستند. نوع خاصی از آجر قزاقی مربعی‌شکل است و با ابعاد ۲۰ در۲۰ سانتی متر و ضخامت ۴.۵ سانتی متر تولید می‌شود.
