پس از تشکیل یک شرکت و آغاز فعالیت آن مدت عمر یک شرکت یا فعالیت شرکت بنابر مسایل قانونی یا قراردادی یا بر اساس اراده شرکا ممکن است پایان پذیرد
شرکت بنابر یک نظریه ممکن است یک قرارداد محسوب شود که یک قرارداد در قانون مدنی با شرایطی ممکن است منحل گردد لاکن اتمام فعالیت یک شرکت یا عمر آن همانند قرارداد های خصوصی در قانون مدنی خواهد بود یا خیر ما دراین مختصر به شما خواهیم گفت
در اشخاص حقوقی یا شرکت ها دارای آن با دارای شراکت در عقد مدنی متفاوت است بدین صورت که در شرکت های تجاری اموال شرکت از حالت مشاع خارج شده و مختص به شرکت خواهد بود یعنی شرکت به عنوان یک عضو مستقل دارای دارایی های مختص به خود بوده و صرفا تقسیم دارایی شرکت بین شرکا با انحلال و تصفیه ممکن است
سوالی که مطرح می گردد این است که آیا در زمان انحلال و تصفیه میتوان اموال شرکت را به سهامداران و مدیران انتقال داد یا خیر ؟ ما در این مختصر توضیح خواهیم داد
ابتدا در خصوص انحلال شرکت توضیح خواهیم داد :
انحلال به معنای پایان عمر شرکت است که موارد انحلال و آثار آن در حق شرکا و طلبکاران بررسی خواهد شد
موارد انحلال :
1) انحلال به اراده شرکا ی شرکت یعنی با رضایت تمامی شرکا
2) انحلال به دلیل اتمام مدت شرکت و عدم تمدید قبل از انقضا
3) انحلال به دلیل ورشکستگی یکی از شرکا اگر تاجر باشد و یا در صورتی که تاجر نیست اگر مناقع شرکت در مقابل طلب شریک کافی باشد توسط طلبکار در خواست انحلال شرکت خواهد شد
4) انحلال توسط دادگاه اگر دلایل ارائه شده به دادگاه موجه باشد
در خصوص انحلال شرکت ها با اراده شرکا بین انحلال با اتفاق نظر یا اکثریت باید تفاوت قائل شد
اگر رضایت به اتفاق آرا و یا تمامی شرکا باشد باید در زمانی تصمیم به انحلال گرفت که شرکت دارای مدت نامحدود یا اگر مدت محدود است قبل از اتمام مدت است چرا که رضایت شرکا به انحلال در زمان انحلال شرکت و تصفیه ممکن پذیر نخواهد بود
مورد دیگری که شرکت را منحل خواهد کرد حق فسخ در اساسنامه می باشد مشروط بر اینکه این حق برای شرکت با مدت نامحدود باشد چرا که شرکتی که دارای مدت محدود است پس از انقضای مدت منحل خواهد شد و نیاز به حق فسخ نخواهد داشت
حق فسخ همانند بسیاری از حقوق دیگر قابل اسقاط است بدین صورت که شرکا می توانند در اساسنامه این حق را از شرکا گرفته و به سخنی دیگر سلب حق فسخ در اساسنامه تصریح گردد
در صورتی که حق فسخ در اساسنامه مقرر شده باشد و شریک بخواهد حق خود را اعمال کند باید در موقع ختم محاسبه سالانه انجام شود البته حق فسخ صرفا در شرکت های شخص قابل اعمال است و در شرکتهای سهامی در قانون پیش بینی نشده است و توافق خلاف قانون کان لم یکن است
قانون گذار موارد قانونی جهت تشکیل شرکت را نام برده است مانند تعداد شرکا که نباید از 2 نفر کمتر باشد و در شرکت های سهامی از 3 نفرنباید کمتر باشد و در شرکت های تعاونی حداقل 7 نفر پیش بینی شده است بنابراین کاهش تعداد شرکا باعث می شود شرکت شخصیت حقوقی خود را از دست داده و منحل گردد
مورد دیگر که در تشکیل یک شرکت مد نظر قانونگذار است کاهش سرمایه شرکت از حداقل مقرر قانونی است که این موضوع صرفا درشرکت های سهامی قابل تصور است که قانون گذار حداقل را 1 میلیون ریال و 5 میلیون ریال تعیین کرده است و در دیگر شرکت ها حداقل مقرر نگردیده ولی شرکت ها برای اعتبار خود صلاح است که میزان سرمایه به مقداری باشد که بتواند در زمان اخذ وام و حضور در مزایده سرمایه مورد توجه خواهد بود
در صورتی که سرمایه شرکت بنابر دلایلی کاهش یابد شرکت باید ظرف یکسال سرمایه را افزایش دهد و یا به نوع دیگری از شرکت تبدیل گردد در غیر این صورت هر ذی نفعی می تواند از دادگاه صلاحیت دار انحلال را درخواست کند
موردی دیگر که در انحلال یک شرکت مورد نظر است و همانند قرارداد های عمومی مصداق دارد موضوع شرکت است که همان فعالیت شرکت محسوب خواهد شد اگر شرکت مقصودی که برای آن تشکیل شده تا 6 ماه مسکوت باشد و یا موضوع شرکت یا فعالیت برای مدت زمان کوتاهی باشد پس از انجام موضوع شرکت منحل می گردد و یا زمانی اتفاق افتاده که موضوع شرکت غیر ممکن می شود مثلا واردات نوع خاصی کالا به کشور توسط دولت ممنوع می گردد و شرکت نمی تواند فعالیت خود را ادامه دهد لذا شرکت منحل خواهد شد
مورد دیگر انحلال ورشکستگی است که مطابق ماده 412 قانون تجارت زمانی ورشکسته می شود که شرکت از تادیه دیون نقد خود بر نیاید
یکی دیگر از مواردی که حائز اهمیت است فوت و یا حجر یکی از شرکای شرکت است که در این مورد شرکت خود به خود منحل می شود و سایر شرکا می توانند بقای شرکت را با قائم مقام متوفی توافق کنند
آثار انحلال شرکت :
زمانی که یک شرکت منحل می شود یا اموال بین شرکا تقسیم می شود و یا در مقابل مطالبات وصول خواهد شد چرا که شرکت در طول حیات خود با اشخاص ثالث معاملاتی انجام داده که دارای تعهداتی می باشد که در زمان انحلال با تعیین مدیر تصفیه به تمامی این صورت حسابها رسیدگی خواهد شد در زمان انحلال شرکت مدیر تصفیه انتخاب می شود که حقوق طلبکاران از اموال شرکت وصول شود و اگر اموال شرکت کفایت وصول حق طلبکاران را نداشته باشد می توانند به اموال شرکا برای وصول طلب خود رجوع کنند البته در شرکت ها نحوه رجوع طلبکاران به سهامداران یا شرکا ی شرکت متفاوت است و در مطالب آتی بیان خواهیم کرد
