گاها طرفین دعوی برای طرح دعوی حقوقی یا کیفری خود دلیلی جز یک پیامک و یا یک صدای ضبط شده و .. ندارند بنابراین در این خصوص که ایا این نوع دلایل مورد پذیرش دادگاه است یا خیر مورد بررسی است که ما در این مختصر خواهیم گفت که چگونه میتوانید به این ادله استناد کنید و در چه مواقعی مورد پذیرش دادگاه خواهد بود تا بتوانید حق تضییع شده خود را به دست آورید.
آیا ادله اکترونیک ،دلیل اثبات کننده جرم است !!!!
ابتدا باید گفت دلیل اثبات دعوی چیست :
یکی از موارد بسیار مهم درپروسه های دادرسی دلیل اثبات کننده دعوی است که مدعی بر اساس دلایل خود طرح دعوی می نماید که درمقام دفاع ، خوانده نیز با دلایلی از خود دفاع می نماید
در دعاوی کیفری نیز شاکی با استناد به دلایل اثبات کننده جرم طرح شکایت میکند ودرمقابل متهم نیز برای دفاع از خود در دادگاه دلایلی ارائه مینماید.
در تعریف قانونگذاری دلیل این گونه تعریف شده است :
"دلیل عبارت از امري است كه اصحاب دعوا براي اثبات يا دفاع از دعوا به آن استناد مي نمايند".
در نظام حقوقی ما قانونگذار دلایل اثبات دعوی را در پرونده های حقوقی و کیفری موارد زیر می داند :
در امور حقوقی به موجب ماده 1258 قانون مدنی و فصل دهم قانون ایین دادرسی مدنی دلیل را 8 مورد می داند
1)اقرار
2)سند کتبی
3) شهادت
4)امارات
5)سوگند
6)معاینه محل
7)تحقیقات محلی
8)کارشناسی می داند
در امور کیفری که دعاوی براساس وقوع یک جرم مطرح میشود قانون گذار ادله را درموارد زیر می داند :
1)اقرار
2)شهادت
3)قسم
4)علم قاضی
گذشته از دلایل فوق که در قانون به آن تصریح و یا اشاره شده است ، امروزه به دلیل ظهور ابزارهای جدید اطلاعاتی و ارتباطی نوع جدید دیگری از از ادله اثبات دعوی با ماهیتی الکترونیکی مطرح شده که بر خلاف برخی از ادله سنتی مثل سند کاغذی ملموس و عینی نیست به همین خاطر به آسانی قابل دستیابی نمی باشند
اعتبار ادله الکترونیک نسبت به ادله سنتی:
قانونگذار در قانون تجارت الکترونیکی داده پیامها و امضای الکترونیکی را با نوشته و امضای سنتی (به عنوان مثال امضای ذیل قراردادها ) برابر می داند و آنها را دارای ارزش اثباتی می داند
ادله الکترونیک کدامند ؟
ادله الكترونیكي هر داده پیامی است که اصحاب دعوی برای اثبات یا دفاع از دعوا به آن استناد می کنند وهر نمادی است از واقعه و یا اطلاعات و مفهوم که با وسایل الکترونیکی ، نوری و فناور های جدید اطلاعات ، تولید وارسال ودریافت و ذخیره می شود
اصولا دلیل الکترونیک در ابزارهای قابل جابه جا مثل تلفن همراه یا دوربین ها یا رایانه های شخصی دوربین های مدار بسته و.. می باشد
انواع ادله الکترونیک :
1)امضای الکترونیک
2)اسناد الکترونیک
4) قراردادهای الکترونیک
ازدیگر مصادیق ادله الکترونیکی:
1)صوت و فيلم و عکس الکترونيکي (که حاکی از تصویرات مجرمانه است )
2)پیامک ، چند رسانه ای بلوتوثی
قوانین مرتبط با ادله الکترونیکی :
امروزه به دلیل جمع کثیری از پرونده های جرائم رایانه ای قانون گذار درمقابله با این جرائم سعی در حل مشکلات و معضلات ناشی از فضاي سایبر داشته است و با تصویب قانون جرائم رایانه ای و تجارت الکترونیک و حمایت از پدید اورندگان از نرم افزارهای رایانه ای ، در بررسی نحوه جمع آوری ادله الکترونیک پرداخته است .
اگر ادله الکترونیکی در مقابل ادله سنتی ارائه شود کدام حاکم است ؟( در تعارض ادله سنتی و ادله الکترونیکی چه باید کرد ؟)
در جواب این سوال که ادله الکترونیکی مقدم است یا ادله سنتی باید گفت در صورتی که در ضمن یک دارسی یکی از طرفین دلیل سنتی مثل سند رسمی ارائه دهد و یکی دیگر به دادهای امضای الکترونیکی استناد کند در این موقعیت قضات معمولا در رویارویی با ادله الکترونیکی سختگیری بیشتری از خود نشان می دهند و تا زمانی که نسبت به این ادله قانع نشوند نمیتوانند به استناد آنها رای صادر کنند
به عنوان یک مثال می توان گفت اگر دلیل کاغذی یک سند رسمی باشد و ادله الکترونیک در قالب یک داده پیام ساده باشد طبیعتا دلیل کاغذی مقدم است مگر اینکه بی اعتباری دلیل کاغذی اثبات شود
با توجه به مطالب ، شاید به نظر برسد که ادله الکترونیک با ادله سنتی تفاوتی نداشته باشد و صرف الکترونیکی بودنش دارای ارزش کمتری باشد بنابراین باید ادله الکترونیک همانند ادله سنتی برخورد شود و دارای اعتبار یکسان
در حقوق ایران قانونگذار در قانون تجارت الکترونیک دلیل الکترونیک را دارای اعتبار و قابل استناد می داند که نشان دهنده اعتبار این ادله نسبت به ادله سنتی است و این قانون داده پیام و امضای الکترونیکی را معادل نوشته و امضای سنتی می داند و از طرفی مطابق این قانون اسناد و ادله اثبات دعوی می توانند به صورت داده پیام باشند و در هیچ محکه یا اداره دولتی نمیتوان صرفا به دلیل شکل این ادله آنها را رد نمود و اصل صحت در مورد اسناد الکترونیکی نیز جاری است
برخی از حقوقدانان معتقدند که با توجه به ماده 13 قانون تجارت الکترونیک ارزش اثباتی دلیل الکترونیک عادی با توجه به عوامل مطمئنه توسط دادرس تعیین می شود ولی باید بدانید که ارزش اثباتی ادله از قبل تعیین شده است ولس قانون گذار در موادی از قانون تجارت الکترونیک ارزش اثباتی امضای الکترونیک و داده پیام را دقیقا تعین کرده و آن را در اختیار قاضی نگذاشته است
0
آیا ادله الکترونیک با حذف ، از بین میرود ؟
ادله الکترونیک معمولا هیچ گاه از بین نمیروند اگرچه افراد گمان می کنند که اگر آنها را دیلیت و یا پاک کنند از بین رفته است اما نسخه حذف شده تقریبا همیشه قابل بازیابی است و قابل ذکر است که داده پیامها به آسانی قابل تکثیر هستند و هنگامی که ایجاد می شوند درمکان های بسیار از جمله پوشه ها ی ثبت وقایع و سربرگ اسناد قابل ذخیره شدن می باشند به همین خاطر حذف همه انها دشوار است
اعتبار ادله الکترونیک :
اگرچه مطابق قانون تجارت الکترونیک قانون گذار ادله الکترونیک را معتبر می داند ولی در مواقعی که طرفین دعوی به این ادله استناد می کنند ممکن است در رویای به اثبات آن با مشکل برخورد کنند زیرا بار اثبات این گونه ادله بر دوش آنها خواهدبود اگرچه اصل بر صحت است مگر خلاف آن اثبات شود یعنی تا زمانی که طرف دعوی به اصالت آن اعتراض نکند دادرس نمیتواند آن ادله را نامعتبر بداند
نگارنده سمانه دهقان کارشناس ارشد رشته حقوق خصوصی ( 09125477025)
دلیل کتبی صرف نظر از قالب یا روش انتقال آن از مجموعه های حروف نشانه ها ارقام یا هر نماد یا علامت قابل درک است بنابرانی نوشته الکترونیک نیز همانند نوشته کاغذی به عنوان دلیل پذیرفته می شود اما منوط به آنکه بتواند شخصی را که نوشته توسط وی صادر شده است بشناسد و در شرایطی ایجاد و نکهداری شود که تمامیت متن تضمین گردد بنابراین در این خصوص است که می توان نوشته الکترونیک را همانند نوشته دستی دارای ارزش اثباتی دانست
امضا: هر گاه ذیل یک عمل حقوقی مانند معامله یا عقدی امضایی درج شود ، امضا کننده در حدود آن قرارداد دارای مسئولیت است وعلاوه بر ان هویت امضا کننده و رضایت طرفین به تعهدات ناشی از آن معامله یا عمل حقوقی روشن می شود و اگر امضا توسط یک مرجع رسمی گواهی شود به سند اصالت داده می شود
اما زمانی که امضا الکترونیکی است اوضاع به چه صورا خواهد بود
امضای الکترونیکی نیز متضمن روشی مطمئن برای شناسایی و به نحوی خواهد بود که ارتباط آن را با سند مربوط تضمین می کند و فرض بر مطمئن بودن آن امضا است تا زمانی که خلاف آن اثبات شود
زمانی که یک امضای الکترونیک زده می شود در صورتی که ضوابط مرجع دولتی رعایت شده باشد هویت امضا کننده و تمامیت سند تامین می گردد
از روشهای شرط عدم تغییر سند الکترونیک در واقع فناوری رمز نگاری است که امضای دیجیتال بر آن مبتنی است
اما
بسیاری از پیامک های ارسالی بدون امضا هستند ولی به معنای رایج و رمز نگاری هستند و صرفا ذکر نام ارسال کننده و نشانی الکترونیک او شناسایی میشود
سند الکترونیک تنها در ارتباطات مطرح نمی شه بلکه ممکن است حسابهای یک شرکت که به صورت الکترونیکی هست تهیه و نگه داری شود یعنی سند الکترونیک می تواند محتوای حافظه یک رایانه بدون آنکه به جایی ارسال شود باشد
گروه وکلای همیار
