آندوسکوپ وسیلهای است كه توسط آن میتوان درون مری، معده و اثنیعشر را مشاهده نمود . آنها دارای دوربینهای ویدیویی نیز میباشند كه تصاویر را میتوان بطور مستقیم از یك مانیتور (تلویزیون) مشاهده نمود. این آندوسكوپها همچنین دارای لولههایی برای ساكشن یا كشیدن مایع درون معده به خارج، فرستادن هوا به داخل معده و بادكردن آن و عبور دادن وسایل خاصی برای نمونهبرداری(تكهبرداری یا بیوپسی)نیز میباشند.
آندوسکوپ یک لوله باریک و انعطافپذیر با دوربینی بر یک سر آن است. این ابزار که از طریق برش جراحی یا از طریق دهان یا مقعد وارد بدن میشود . آندوسکوپی برای بررسی بخشهای مختلف بدن، از جمله مفاصل، ریهها، مثانه، دستگاه گوارش و آپاندیس به کار میرود.
برخی از انواع آندوسکوپی نیاز به آمادگیهای مخصوص مثلا پاک کردن معده یا روده دارد. ممکن است پزشک از شما بخواهد پیش از انجام عمل چیزی نخورید یا ننوشید، یا برای شما مسهل تجویز کند.
ساختمان اكثر آندوسكوپها از یك یا چندین رشته فیبرنوری تشكیل میشود كه درون لولهای پلاستیكی قرار گرفتهاند و در مجموع شكل یك شیلنگ را به وجود میآورند. در انتهای این لوله هم یك عدسی وجود دارد كه امكان مشاهده بخشهای مختلف را فراهم میكند. پس از وارد كردن این لوله به داخل یكی از محفظههای بدن اطلاعات و تصاویر داخلی، بهوسیله فیبر نوری ازاین عدسی داخلی به سمت عدسی دیگری كه انتهای دیگر لوله قرار دارد فرستاده میشود. عدسی اخیر كه عدسی خارجی است در انتهایی از لوله قرار دارد، كه در دست پزشك است. اطلاعات از طریق این عدسی به یك مانیتور یا صفحه تلویزیونی فرستاده میشود تا پزشك روی این صفحه تصاویر درون اعضا را ببیند.
افرادی که تحت آندوسکوپی قرارمیگیرند معمولا با داروهای آرامبخش تسکین داده میشوند تا درد و ناراحتیشان به حداقل برسد.
به طور كلی دو دسته آندوسكوپ وجود دارد؛
برای اكثر مقاصد تشخیصی از آندوسكوپهای نرم استفاده میشود. این آندوسكوپها كه لولههای باریكتری نسبت به انواع سخت دارند، به میزان بیشتری در اعضای بدن وارد میشوند، طول بیشتری دارند و با توجه به انعطافپذیری و قطر كمتر، آسیب كمتری به اعضا وارد میكنند. به طور كلی در استفاده از آندوسكوپهای انعطافپذیر و نرم، پزشك و بیمار هر دو راحتتر هستند.
برعكس، آندوسكوپهای سخت معمولا ضخیمتر هستند و كمتر هم مورد استفاده قرار میگیرند اما به هر حال گاهی مزایایی دارند كه در آندوسكوپهای نرم وجود ندارد. به طور مثال اگرچه با آندوسكوپهای نرم هم امكان نمونهبرداری و اقدامات درمانی وجود دارد اما این قبیل كارها با آندوسكوپهای سخت معمولا راحتتر انجام میشوند. با توجه به این مسائل، تنها پزشك معالج است كه میتواند با توجه به شرایط بیمار، بیماری زمینهای و هدف از انجام آندوسكوپی، نوع آندوسكوپ مورد نظر را تعیین كند .