ترش کردن معده احتمالاً شایعترین علت حملات سوء هاضمه در افراد مى‌باشد. این وضعیت به علت بالا آمدن مایع اسیدى معده به داخل مرى ایجاد مى‌شود. لایه پوشاننده مرى قدرت محافظت در مقابل اثرات مضر اسید معده را ندارد و در نتیجه دچار التهاب و درد سوزشى مى‌شود که اصطلاحا به آن سوزش سرِ معده گفته مى‌شود.
حملات ترش کردن معمولاً مختصر بوده، مدت زمان کمى طول مى‌کشند و نسبتا خفیف مى‌باشند اما اگر این ترش کردن‌ها دائمى شوند لایه پوشاننده مرى ممکن است معدهدچار صدمات دائمى شود. در بعضى موارد، ترش کردن مى‌تواند باعث خونریزى از دستگاه گوارش نیز بشود.
علل ترش کردن معده
بخاطر وجود یک مکانیسم دریچه‌ایى با عمل دوگانه، محتویات معده نمى‌توانند از معده خارج شده و به مرى بازگردند. یک قسمت از این مکانیسم، حلقه عضلانى مى‌باشد که در قسمت انتهاى پایینى مرى قرار دارد و به اسفنکتر یا دریچه تحتانى مرى معروف است. قسمت دیگر این مکانیسم، اثر پرده عضلانى دیافراگم بر روى مرى مى‌باشد زیرا لوله مرى از سوراخى باریک که در این پرده عضلانى قرار دارد عبور مى‌کند. اصطلاحا به این سوراخ “هیاتوس” (Hiatus) گفته مى‌شود. این مکانیسم‌ها باعث مى‌شوند که دریچه بصورت یک طرفه کار بکند و از بازگشت محتویات معده به مرى جلوگیرى مى‌نماید.
عواملى که باعث اختلال در این دریچه مى‌شوند و موجب مى‌گردند که این دریچه دچار نَشتى شود سبب بروز ترش کردن مى‌گردند. این عوامل عبارتند از:
ضعف عضلات اسفنکتر (دریچه تحتانى مرى)
افزایش فشار شکمى بخاطر حاملگى، چاقى
ضعف در سوراخ دیافراگم (هیاتوس) که اجازه مى‌دهد قسمتى از معده نیز از این سوراخ رد شده و به بالا و به سمت سینه برود (به این وضعیت اصطلاحا فتق هیاتوس گفته مى‌شود).
بعضى از افراد با خوردن بعضى از غذاها یا نوشیدنى‌ها مثل غذاهاى سرخ کرده یا چرب،نوشابه‌هاى گازدار و یا قهوه دچار حملات خفیف ترش کردن مى‌شوند. سیگار کشیدن ممکن است مشکل آنها را بدتر نماید.
علایم و نشانه‌هاى ترش کردن
بعضى از علایم ترش کردن در صورتى که فرد حجم زیادى غذا بخورد و یا اینکه خم یا دولا شود بلافاصله خود را نشان مى‌دهند. علایم اصلى ترش کردن عبارتند از:
درد سوزشى یا احساس ناراحتى در سینه (پشت جناغ سینه).
احساس مزه ترشى در دهان که بخاطر بالا آمدن مایع اسیدى معده به گلو و دهان ایجاد مى‌شود.
سرفه‌هاى مداوم.
آروغ زدن.
وجود خون در استفراغ یا در مدفوع.
اگر ترش کردن به مدت چندین سال باقى بماند باعث صدمه دیدن لایه پوششى مرى شده و در نهایت ممکن است باعث تنگى آن شود. این تنگى مى‌تواند موجب اختلال در بلع غذا و در نتیجه کاهش وزن شود. همچنین طولانى بودن ترش کردن مى‌تواند منجر به بروز وضعیتى به نام مرى بارِت (Barrett) گردد. در این وضعیت، قسمتى از لایه پوشاننده مرى تغییر نموده و شبیه لایه پوشاننده معده مى‌شود. افرادى که دچار این وضعیت مى‌شوند در خطر ابتلاء به سرطان مرى قرار مى‌گیرند.
اگر شما اخیرا دچار درد در وسط سینه‌تان شده‌اید که ظاهرا با خوردن یا نوشیدن ارتباطى ندارد، باید سریعا نزد پزشک بروید زیرا وضعیت خطرناک آنژین قلبى که گاهى اوقات با درد شدید سوزش سر معده اشتباه گرفته مى‌شود ممکن است ایجاد شده باشد.
نحوه درمان ترش کردن معده
اقدامات ساده‌اى که خود فرد مى‌تواند براى تسکین بسیارى از علایم سوزش سر معده انجام دهد بسیار مؤثر هستند. این اقدامات عبارتند از:
خوردن آنتى‌اسید مثل آلومینیم ام جى یا شیر منیزى مى‌توانند به خنثى کردن اسید معده کمک نمایند.
از خوردن غذاهاى ادویه‌دار، ترش و حاوى گوجه فرنگى پرهیز نمایید. همچنین از خوردن خوراکى‌هاى پر چرب مثل شکلات و خامه خوددارى نمایید.
از نوشیدن الکل، نوشابه‌هاى گازدار و قهوه پرهیز کنید.
استعمال دخانیات را متوقف نمایید.
وزن اضافى خود را کاهش دهید.
در هر وعده غذایى حجم غذایتان را کم نمایید تا از پُر شدن معده‌تان جلوگیرى کنید. هیچگاه در آخر شب غذا نخورید.
هیچگاه بعد از غذا خوردن، تمرینات ورزشى انجام ندهید و دراز نکشید چون هردوى این کارها باعث برگشت محتویات معده به مرى مى‌شوند.
در هنگام خواب زیر سر خود را بالا بیاورید (با گذاشتن بالش‌هاى اضافى).
با اینحال اگر سوزش سر معده شما خیلى اذیتتان مى‌کند به پزشک مراجعه نمایید.پزشک ممکن است برایتان یک رادیوگرافى کُنتراست درخواست نماید تا هر گونه ناهنجارى را مشاهده نماید. همچنین ممکن است ترتیب یک آندوسکوپى را براى شما بدهد تا لایه پوشاننده مرى را بررسى کند. در حین انجام آندوسکوپى ممکن است یک نمونه از مرى برداشته شود (بیوپسى) و به آزمایشگاه پاتولوژى فرستاده شود.پزشک ممکن است براى کاهش تولید اسید معده‌تان داروهایى مثل اومِپرازول یا سایمیتیدین تجویز نماید. همچنین تجویز داروهایى مثل مِتوکلوپروماید یا سیساپراید که سرعت تخلیه معده به روده‌ها را افزایش مى‌دهند ممکن است در کاهش احساس سوزش سر معده مؤثر باشد. در اکثرموارد،علایم ترش کردن با این درمان‌ها از بین مى‌روند. اگر با انجام این درمان‌ها علایم شما بهبود نیافتند ممکن است نیاز به عمل جراحى داشته باشید تا معده‌تان را به حالت طبیعى‌اش قرار داده و دریچه پایینى مرى را تنگ نمایید. این عمل را مى‌توان از طریق آندوسکوپى نیز انجام داد.
