بینی ازاجزا غیرتنفسی در سیستم تنفسی هست که در یک سوم(۱/۳) فوقاني داراي ساختمان سخت و استخواني و در دوسوم(۲/۳) تحتاني داراي سـاختمان نـرم و غـضروفي اسـت. بينـي توسط تيغه اي عمودي بنام سپتوم (septum)به ۲ حفره راست و چپ تقسيم ميشود. سوراخهاي قدامي آن به خارج و سوراخهاي خلفي به فضاي حلق باز ميشود.
سپتوم و ديواره داخلي حفرات بيني از مخاط مفروش شده است. اين مخاط حـاوي عـروق خـوني فراوان، فوليكهاي مو و غدد ترشـح كننـده موكـوس اسـت، كـه نخـستين سـد دفـاعي بـدن در برابـر ورود ذرات خـارجي و ميكـروارگانيزم ها به راههاي هوايي تحتاني است. هواي دمي ضمن عبور از بيني نخست توسط موهاي بيني از ذرات بزرگتر تـصفيه شـده سپس اجزاء كوچكتر در موكوس مترشحه از لايه مخاطي به دام افتاده توسط حركت مژك هاي مخـاطي بـه سـمت عقـب حلـق رانـده ميشود در آنجا يا بلعيده ميشود يا بصورت خلط خارج ميگردد. در بيني بعلت وجود عروق خوني فراوان هوا گرم ميشود.
بخش دیگری ازسیستم تنفسی اند که شامل تعدادي حفرات پر شده از هوا در بين استخوانهاي صورت و پيشاني هستند كـه اطراف راههاي هوايي را احاطه كرده اند. اين حفرات شامل سينوسهاي پيـشاني (Frontal)،فكـي (maxillary)،اتموئيـد (Ethmoid)و اسفنوئيد (sphenoid)ميباشد كه عمل آنها طنين (رزونانس) صوت در ضمن تكلم است.
حلق جز دیگری از سیستم تنفسی هست که در عقب دهان و حفرات بيني واقع شده است. بخش تحتاني آن به حنجره و بخش فوقاني به مري محدود ميشود.
حلق شامل سه قسمت است:
حلق بینی در عقب بيني بالاي كام نرم واقع شده و شامل آدنوئيد يا لـوزه هـاي حلقـي (Tonsils pharyngeal )وشيپوراستاش (TubeEustachian)است. آدنوئيدها در ريشه نازوفارنكس واقع شده و بعنوان يك سد دفاعي در برابر تهـاجم ميكروارگانيسمهاي وارد شده از بيني و دهان به قسمتهاي داخلي عمل ميكند.
اروفارنکس در عقب دهان و پايين نازوفارنكس واقع شده وازكام نرم تا قاعده زبـان امتـداد مـييابـد. لـوزههـا بـرروي لبه هاي قدامي طرفي اروفارنكس واقع شده كه همراه با آدنوئيد هـا بـدن را در مقابـل ورود ميكروارگانيزمهـا بـه مجـاري هوايي تنفسي حفظ ميكند. مركز بلع و رفلكس (gag)عق زدن در اروفارنكس واقع شده است كه به غذا و مايعـات اجـازه عبـوربه داخل مري را ميدهد همزمان با اين عمل حنجره بسته مي شود تـا از آسپراسـيون غـذا و مايعـات بـه داخـل راههـاي هـوايي تنفسي جلوگيري گردد.
لارنگوفارنکس در عقب حنجره واقع شده و از قاعده زبان امتداد مي يابد و نقـش حيـاتي در جداسـازي مايعـات ومواد جامد از هوا را دارد. در اين محل راههاي جداگانه اي به سمت حنجره و مري وجود دارد.
در بالاي تراشه درست در پايين حلق و قاعده زبان واقـع شـده داراي سـاختماني غـضروفي بـا پوشـش مخـاطي است. عمل اصلي آن توليد صوت به هنگام تكلم است بعلاوه راههاي هـوايي تحتـاني را از ورود ذرات خـارجي محافظـت مـينمايـد.
این غضروف ها عبارتند از غضروف تيروئيد كه بزرگترين غضروف حنجره بـوده و اصـطلاحاً سـيب آدم (Apple s Adam)ناميده ميشود و غضروف کريكوئيد كه در زير غضروف تيروئيد واقع شده تنهـا حلقـه غـضروفي كامـل راه هـوايي اسـت. غـشاءكريكوتيروئيد اتصال دهنده غضروف تيروئيد به كريكوئيد است كه در پايين سطح طنابهاي صوتي واقع شده و محل مناسـبي جهـت دستيابي به راههاي هوايي تحتاني در موارد اورژانس است.
دو غضروف آرتينوئيد در عقب واقع شده و طنابهاي صوتي از طرف حلق بـه آنهـا متـصل مـيباشـند ايـن دو همـراه بـا غـضروف تيروئيد موجب حركت طنابهاي صوتي ميشوند .
عضو دیگر سیستم تنفسی اپيگلوت (Epiglottis)است که غضروف حنجـره اسـت كـه سـاختمان ارتجـاعي وبرگي شكل دارد و از يك لبه به نوك حنجره متصل بوده و با حركت لوله مانند خود در هنگام بلع با بستن گلوت مانع ازورود مـوادغذايي و مايعات به راههاي هوايي غير تنفسي پايين تر ميشود. گلوت (Glottis)يا پنجره تراشه، بخش ابتدايي حنجره است، كه بـین طنابهای صوتی واقع شده و نقش حیاتی در سرفه کردن ایفا میکند.
عضو دیگری سیستم تنفسی تراشه(Trachea) است.سیستم تنفسی شامل مجرايي با طول تقريبي ۱۳-۱۱سانتی متر و قطر ۲/۵سانتی متراست. اين مجرا در گردن از زير غضروف كريكوئيد شروع ودر محل دو شاخه شدن تراشه،به دو شاخه اصلي راست و چپ خاتمه مي يابد. محل دو شاخه شدن تراشه، كارينا(carina)ناميـده ميشود كه در سطح قوس آئورت به موازات پنجمين مهـره سـينه اي قـرار گرفتـه اسـت. كارينـا نقطـه تشخيـصي مهمـي در تعيـين قرارگيري صحيح لوله تراشه در عكسهاي راديوگرافي قفسه سينه است.
راههاي هوايي در سیستم تنفسي، مناطق مربوط به تبادلات گازي بوده كه شامل برونشيولهاي تنفسي، مجاري آلوئولي و آلوئولها هستند هـربرونشيول انتهايي به سه برونشيول تنفسي تقسيم ميگردد كه هر يك از آنها به چندين مجراي آلوئولي تقسيم ميگردد. هر يك ازاين مجاري به كيسه هوايي ختم مي شود. بر روي ديواره هر كيـسه هـوايي تعـدادي حبابچـه هـاي هـوايي يـا آلوئـول قـرار دارد.
بنابراين تبادلات گـازي در آلوئولهاسـت. ريـه هـا حـاوي ۳۰۰ ميليـون آلوئـول هـستند هـر آلوئـول از ۲ نـوع سـلول اپتليـال بنـام پنوموسيتهاي تيپ I وتيپ II تشكيل شده است.
