گرمازدگی یعنی به هم خوردن تعادل در مکانیسم های تنظیمی گرمای بدن.
تولید گرما در بدن بعلت افزایش شدید حرارت محیط و ناتوانی در دفع حرارت ایجاد شده و به این ترتیب باعث گرمازدگی می شود .
گرمازدگی به دو دسته تقسیم می شود :
کلاسیک یا non exertional
فعالیتی یا exertional
فرم کلاسیک بیشتر در سنین بالا و در بیماران قلبی عروقی ، بیماریهای مزمن ، بیماریهای روانی ، معلولان ، افراد چاق ، افرادی که به هر دلیل دچار کاهش آب بدن شده اند ،افراد الکلی و استفاده کنندگان از بعضی داروها ( آرامبخش و خواب آور ، آنتی کولینرژیک ، آنتی هیستامین و داورهای مدر ) پس از چند روز تماس با هوای گرم که امکان تهویه مناسب محیط هم نباشد اتفاق می افتد .
فرم فعالیتی در سنین پائین تر و به دنبال فعالیتها و ورزشهای سنگین در آب و هوای گرم ( مانند کسانی که مسافت زیادی می دوند ، بازیکنان فوتبال ) و در شرایط کمبود آب بدن ( دهیدراتاسیون ) اتفاق می افتد .
علائم گرمازدگی:
فرد گرمازده اغلب خسته و گیج می شود و ممکن است دچار برخی علائم از قبیل:
اختلال تکلم و افت فشار خون ( به دلیل دهیدراسیون و اتساع عروق محیطی ).
رنگ پریدگی
نبض ضعیف
هذیان
کاهش حجم ادرار
در موارد پیشرفته عدم هوشیاری شود که در صورت عدم رسیدگی به بیمار می تواند کشنده باشد .
عوارض گرمازدگی:
در صورت عدم تشخیص یا انجام ندادن مراقبت های لازم ، احتمال بروز عوارض و حتی مرگ و میر در این افراد بالاست .
وقتی که دمای مرکزی بدن از ۴۱ درجه سانتیگراد بالاتر می رود و در مواردی که گرمازدگی شدید است ، علیرغم انجام اقدامات تشخیصی و درمانی به دلیل شدت صدمات بافتی و عوارضی مانند :نارسایی کلیه ، مشکلات تنفسی ، عوارض مغزی ، عوارض قلبی – عروقی ، شوک و اختلالات انعقادی ، عوارض کبدی و گوارشی و اختلالات الکترولیتی مرگ و میر روی می دهد .
اقدامات اولیه :
جهت کمک به فردی که دچار گرمازدگی شده است ، باید وی را به مکانی خنک مثل زیرسایه بان یا اتاق برده ، لباس های وی را از بدن خارج نمود .
بیمار باید استراحت کرده ودر صورت لزوم از پنکه برای خنک کردن او استفاده شود . به هنگام ضرورت باید از اکسیژن استفاده شود و سریعاً به پزشک مراجعه شود . تجویز سرم وریدی برای رفع دهیدراتاسیون و اختلالات الکترولیتی به وجود آمده لازم است .
استحمام با آب سرد ممکن است سبب شوک و مرگ بیمارشود ، لذا بهتر است با آبی که ۲ تا ۳ درجه خنک تر از دمای بدن بیمار باشد بیمار را خنک کرد تا وقتی که دمای بدن او به ۳۹ درجه سانتیگراد برسد.
برای خنک کردن فرد گرمازده یک ملحقه نازک مرطوب روی بدن وی کشیده و هر چند دقیقه یکبار ملحفه را مرطوب کرده تا بتدریج بدنش خنک شود.
باید به بیمار مایعات خنک خورانده شود تا دمای بدن وی به حدود دمای طبیعی برسد . مرطوب کردن محلفه و بدن را باید ادامه داد و پس از انجام کمک های اولیه باید فرد مصدوم را به مرکز فوریت های پزشکی رساند .
راههای پیشگیری از گرمازدگی :
از پوشیدن لباسهای ضخیم و غیرقابل نفود در فصول گرما که مانع تبخیر عرق و دفع گرما می شود ، خودداری کرد .
هنگام فعالیت شدید بدنی به قدر کافی مایعات بنوشید .
بطور کلی ، باید از فعالیت شدید در آب و هوای گرم و به ویژه مرطوب اجتناب کرد . اگر هوا گرم و خشک باشد و تهویه کافی هم وجود داشته باشد بهتر از هوای گرم و مرطوب می باشد.
در صورت اجبار برای فعالیت بدنی در مناطق گرم و مرطوب ، فعالیت بدنی را به تدریج طی ۳ تا ۴ هفته جهت عادت کردن بدن به گرما ، افزایش دهید.
در فعالیت های ورزشی گروهی ، گرمازده شدن یکی از افراد به معنای در خطر بودن دیگران است و باید اقدامات احتیاطی را برای بقیه افراد در نظر داشت .
بیماریهای همراه و زمینه ساز گرمازدگی باید درمان شوند تا آستانه تحمل فرد بالا برود.
داروهائی که فرد را مستعد گرمازدگی می کند باید با نظر پزشک معالج با داروهای دیگری جایگزین شود یا به طرز مناسب از آنها استفاده شود.
